Η τοπική αυτοδιοίκηση στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό: προσεγγίζοντας τους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς όρους συγκρότησής της από τη μετεπαναστατική περίοδο μέχρι τη σύγχρονη φάση της διοικητικής αναδιάρθρωσης του Σχεδίου Καποδίστρια και του Προγράμματος Καλλικράτη

Abstract

This doctorate thesis discusses the course and evolution of the Greek local government system beginning with the constitution of the Greek state until modern day era, touching upon the political, economic and social aspects of its formation from the post-revolutionary period until the current status of the administrative restructuring of the “Kapodistrias Plan” and the “Kallikratis Programme”.At the same time, we examine the potential relation between established forms of local government in the pre-revolutionary Greek space with those in the new post-revolutionary Greek state, as well as the relation between local government with the central government functions and the economic, political and ideological role it played in every historical and political setting from the beginning of the 19th century until the beginning of the 21st century.In this context, the changes in local government in the Greek space are owed to the relative lag of the administrative sector compared to the evolution of the production process and the established social authority relations at any given time period.The individual transformations / restructurings of the local government function are analyzed further relating to the distinct characteristics of four historical eras, the 19th century, the interwar period, the post-war period and the modern-day era between 1980 and today.Based on the individual findings, we underpin the main argument of this thesis, which is local government – as a form, structure and function – in the Greek social formation is an integral part of the central government function, contributing to the reiteration of the social authority relations and plays a decisive role in consolidating the political, economic and ideological supremacy of the dominant social layers, promoting dominant economic and development patterns and politically embodying the dominated social layers.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διαπραγματεύεται την πορεία και την εξέλιξη του ελληνικού συστήματος τοπικής αυτοδιοίκησης από την πρώτη περίοδο συγκρότησης του ελληνικού κράτους μέχρι τη σημερινή περίοδο, προσεγγίζοντας τους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς όρους συγκρότησής της από τη μετεπαναστατική περίοδο μέχρι τη σύγχρονη φάση της διοικητικής αναδιάρθρωσης του «Σχεδίου Καποδίστρια» και του «Προγράμματος Καλλικράτη».Παράλληλα διερευνήθηκε η τυχόν σχέση των εδραιωμένων μορφών τοπική διοίκησης στον προεπαναστατικό ελλαδικό χώρο με αυτές που συγκροτήθηκαν μετεπαναστατικά στο νέο ελληνικό αστικό κράτος, αλλά και η σχέση της τοπικής αυτοδιοίκησης με τον κρατικό μηχανισμό και τον οικονομικό, πολιτικό και ιδεολογικό ρόλο της ανά ιστορική και πολιτική συγκυρία στον ιστορικό χρόνο που ορίζεται από τις αρχές του 19ου αι. μέχρι τις αρχές του 21ου αι.Στο πλαίσιο αυτό, οι μεταβολές που συντελλέστηκαν στην λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης στον ελληνικό χώρο ερμηνεύονται ως αποτέλεσμα της σχετικής υστέρησης που παρουσιάζει ο διοικητικός μηχανισμός σε σχέση με τις εξελίξεις στην παραγωγική διαδικασία και τις εδραιωμένες κάθε φορά κοινωνικές σχέσεις εξουσίας.Σε συνέχεια, οι επιμέρους μετασχηματισμοί / αναδιαρθρώσεις του μηχανισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης αναλύονται σε συσχέτιση με τα ειδικά χαρακτηριστικά τεσσάρων ιστορικών περιόδων, της περιόδου του 19ου αιώνα, της περιόδου του μεσοπολέμου, της μεταπολεμικής περιόδου και της σύγχρονης περιόδου από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα.Με βάση τα παραχθέντα επιμέρους πορίσματα υποστηρίζεται τέλος, η βασική ερευνητική θέση της παρούσας, ότι η τοπική αυτοδιοίκηση - ως μορφή, οργάνωση και λειτουργία - στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του κρατικού μηχανισμού, συμβάλλοντας στην αναπαραγωγή των κοινωνικών σχέσεων εξουσίας και διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στην εμπέδωση της πολιτικής, οικονομικής και ιδεολογικής ηγεμονίας των κυρίαρχων κοινωνικών μερίδων, στην προώθηση κυρίαρχων οικονομικών και αναπτυξιακών σχεδιασμών και στην πολιτική ενσωμάτωση των κυριαρχούμενων στρωμάτων.