Γενετική ετερογένεια του ιού της ηπατίτιδας Β: κατανομή γονοτύπων και συσχέτιση με την εξέλιξη της νόσου σε ασθενείς με χρονία λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β

Abstract

ΑBSTRACTGenetic variability of hepatitis B virus: Distribution of HBV genotypesand correlation with disease progression in patients with chronic HBVinfectionIntroduction: The role of HBV genotypes and mutations in the core promoterand/or precore region in the natural course of chronic HBV infection remainscontroversial and data from our country are limited.Aims: The aim of this cohort study was to evaluate the association of HBVgenotypes and core promoter and/or precore mutations with the clinicalphases of chronic HBV infection and the progression of liver disease.Methods: Core promoter and precore sequences were analyzed and HBVgenotype was determined with direct sequencing in 255 patients (M/F:188/67, mean age 43,5+14,3 years), 48 had HBeAg-positve chronic HBVinfection [10 HBeAg-positive with normal ALT (immune tolerance phase) and38 HBeAg-positive chronic hepatitis B (CHB)] and 207 had HBeAg-negativechronic HBV infection [147 HBeAg-negative chronic hepatitis B and 60 werechronic inactive carriers. Median follow-up was 108 (6-484) months.Results: All patients had genotype A or D. Genotype D was predominant inall groups and it was found in 95.7% of study population. Although genotype Awas found only in 4.3% of total population, it was detected more frequently(exclusively) in patients with HBeAg-positive CHB versus the others group(29% vs 0%, 0%, 0%, P<0,001). The G1896A mutation was detected in77.2% of the total population and it was found significantly more frequent inpatients with HBeAg-negative chronic HBV infection compared with patientswith HBeAg-positive chronic HBV infection (91.5% vs 10.5%, P<0,001). TheG1896A was not detected in any HBeAg-positive patient with normal ALT,was found in 13% of patients with HBeAg-positive CHB, in 90% of inactivecarriers and in 92% of patients with HBeAg-negative CHB. The mutationsA1762Tand/orG1764A were detected in 68% of study population and theirfrequency was higher, but not significantly in patients with HBeAg-negativechronic HBV infection compared with patients with HBeAg-positive chronicHBV infection (70.2% vs 55.3%, p=NS). Mutations in the basic core promoterwere detected in 28.6% of patients with HBeAg-positive with normal ALT, in61.3% of patients with HBeAg-positive CHB, in 62.7% of inactive carriers andin 73.4% of patients with HBeAg-negative CHB. The proportions of G1896Aprecore mutation and of the core promoter mutations (A1762T and/orG1764A)were similar between patients with HBeAg-negative CHB and inactive carriers(92% vs 90% and 73.4% vs 62.7% respectively, p=NS). Hepatocellularcarcinoma (HCC) developed in 33 patients during follow-up. Patients whodeveloped HCC compared to those who did not, were more frequently older,males and with HBeAg-negative rather than HBeAg-positive chronic HBVinfection. In addition, core promoter mutations were more commonly detectedin HCC than in non-HCC patients (95% vs 68%, P=0,015), while theproportion of precore mutation was similar between these two groups.During follow-up, 30/48 patients achieved HBeAg seroconversion. The rate ofHBeAg seroconversion was similar between genotype A and D, but patientswith genotype A seroconverted later (about one decade) than patients withgenotype D, with higher proportion (71%) of remission of liver disease andHBsAg loss after HBeAg seroconversion. Patients with genotype A achieveHBeAg seroconversion with the development of mutations in the BCP regionand no patient had G1896A. In patients with genotype D, the HBeAgseroconversion was achieved with the development of G1896A and althoughthe mutations in the BCP region were frequent, no association with HBeAgloss was found.Conclusions: 1. HBV genotype D is endemic in Greece and is associatedwith every phase of chronic HBV infection. The proportion of genotype A isonly 5% of chronic HBV cases overall, but it increases up to 29% in HBeAgpositiveCHB. 2. Precore mutations are detected in a minority (10%) of ourHBeAg-positive chronic HBV patients, but core promoter mutations may bepresent in up to 55% of them. However, precore and basic core promotermutations are detected in the majority of patients with HBeAg-negativechronic HBV infection (90.5% vs 79.2% respectively). 3. The prevalence ofmutations in the precore and core promoter region seems to be similarbetween patients with HBeAg-negative CHB and inactive carriers, but corepromoter mutations are significantly more frequently detected in patients whodevelop HCC. 4. The rate of HBeAg seroconversion was similar betweengenotype A and D, but patients with genotype A seroconvert later and havehigher proportion of remission of liver disease and of HBsAg loss after seroconversion.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΓενετική ετερογένεια του ιού της ηπατίτιδας Β: Κατανομή γονοτύπωνκαι συσχέτιση με εξέλιξη της νόσου σε ασθενείς με χρονία HBV λοίμωξηΕισαγωγή: Ο ρόλος των HBV γονοτύπων και των μεταλλαγών στην περιοχήτου βασικού πυρηνικού προωθητή (BCP) και/ή στην προπυρηνική περιοχήστη φυσική πορεία της χρονίας ΗBV λοίμωξης παραμένει αντιφατικός και ταδεδομένα από τη χώρα μας είναι ελάχιστα.Σκοπός. Ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να μελετηθούν οι συσχετίσεις τωνHBV γονοτύπων και των μεταλλαγών στην προπυρηνική περιοχή ή στηνπεριοχή του βασικού πυρηνικού προωθητή, με τις κλινικές φάσεις της χρονίαςHBV λοίμωξης και την εξέλιξη της νόσου.Μέθοδοι: Η ανίχνευση των μεταλλαγών στην προπυρηνική περιοχή και στηνπεριοχή του βασικού πυρηνικού προωθητή και των HBV γονοτύπων έγινε μεάμεση ανάλυση του γονιδιώματος (direct sequencing) σε 255 ασθενείς (Α/Γ:188/67, μέση ηλικία 43,5+14,3 έτη). Από αυτούς, οι 48 είχαν HBeAg-θετικήχρονία HBV λοίμωξη [10 είχαν HΒeAg-θετικό με φυσιολογική ALT (φάσηανοσοανοχής) και 38 HΒeAg-θετική χρονία ηπατίτιδα B (CHB)] και 207 είχανHBeAg-αρνητική χρονία HBV λοίμωξη [147 HΒeAg-αρνητική CHB και 60 ήτανχρόνιοι ανενεργοί φορείς]. Ο διάμεσος χρόνος παρακολούθησης ήταν 108 (6-484) μήνες.Αποτελέσματα: Όλοι οι ασθενείς είχαν γονότυπο A ή D. Ο γονότυπος Dεπικρατούσε σε όλες τις κατηγορίες και βρέθηκε στο 95.7% του συνόλου τωνασθενών. Αν και γονότυπος A βρέθηκε μόνο στο 4.3% των ασθενών,ανιχνεύτηκε σε υψηλότερο ποσοστό και μάλιστα αποκλειστικά στους ασθενείςμε HBeAg-θετική CHB έναντι των άλλων ομάδων ασθενών (29% έναντι 0%,0%, 0%, P<0,001).Η προπυρηνική μεταλλαγή G1896A ανιχνεύτηκε στο 77.2% τουσυνόλου των ασθενών και ήταν στατιστικά σημαντικά πιο συχνή στουςασθενείς με HΒeAg-αρνητική χρονία HBV λοίμωξη, σε σχέση με τουςασθενείς με HBeAg-θετική χρονία HBV λοίμωξη (91.5% έναντι 10.5%,P<0,001). Η G1896A δε βρέθηκε σε κανέναν ασθενή με HBeAg-θετικό καιφυσιολογική ALT, ενώ βρέθηκε στο 13% των ασθενών με HBeAg-θετική CHB,στο 90% των ανενεργών φορέων και στο 92% των ασθενών με HBeAg-αρνητική CHB. Οι μεταλλαγές A1762T/G1764A ανιχνεύτηκαν στο 68% τουσυνόλου των ασθενών και η συχνότητά τους ήταν σχετικά υψηλότερη στουςασθενείς με HBeAg-αρνητική χρονία HBV λοίμωξη σε σχέση με τους ασθενείςμε HBeAg-θετική χρονία HBV λοίμωξη (70% έναντι 55%, P=NS). Μεταλλαγέςστο βασικό πυρηνικό προωθητή βρέθηκαν στο 28.6% των ασθενών μεHBeAg-θετικό και φυσιολογική ALT, στο 61.3% των ασθενών με HBeAg-θετική CHB, στο 62.7% των ανενεργών φορέων και στο 73.4% των ασθενώνμε HBeAg-αρνητική CHB. Η συχνότητα της μεταλλαγής G1896A στηνπροπυρηνική περιοχή και των μεταλλαγών στην περιοχή του βασικούπυρηνικού προωθητή (A1762T και/ή G1764A) ήταν παρόμοια μεταξύ τωνανενεργών φορέων και των ασθενών με HBeAg-αρνητική CHB (92% εναντι90% και 73% έναντι 63% αντίστοιχα, P=NS).Ηπατοκυτταρικός καρκίνος (HΚΚ) αναπτύχθηκε σε 33 ασθενείς κατά τηδιάρκεια της παρακολούθησης. Οι ασθενείς που ανάπτυξαν ΗΚΚ σε σχέση μετους ασθενείς που δεν ανάπτυξαν ήταν μεγαλύτερης ηλικίας, άντρες, είχανγονότυπο D και πιο συχνά HBeAg-αρνητική χρονία HBV λοίμωξη Επιπλέονμεταλλαγές στην περιοχή του βασικού πυρηνικού προωθητή ανευρέθηκαν πιοσυχνά στους ασθενείς με ΗΚΚ σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς ΗΚΚ (95%έναντι 68%, P=0,015), ενώ η συχνότητα της προπυρηνικής μεταλλαγής ήτανπαρόμοια.Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης 30 ασθενείς επέτυχαν μόνιμηοροαναστροφή του HBeAg. Η συχνότητα της οροαναστροφής του HBeAgήταν παρόμοια μεταξύ των γονοτύπων A και D, αλλά οι ασθενείς με γονότυποA έχαναν το HBeAg σε μεγαλύτερη ηλικία (περίπου μία δεκαετία) σε σχέση μετους ασθενείς με γονότυπο D και είχαν σημαντικά υψηλότερο ποσοστόύφεσης της ηπατικής νόσου (71%) και απώλειας του HBsAg μετά τηνοροαναστροφή. Ο γονότυπος Α επιτυγχάνει οροαναστροφή του HBeAg μέσωανάπτυξης της διπλής μεταλλαγής στο βασικό πυρηνικό προωθητή καικανένας ασθενείς δεν είχε G1896A. Αντίθετα ο γονότυπος D επιτυγχάνειοροαναστροφή του HBeAg μέσω της G1896A και ενώ εμφανίζει ταυτόχρονασε υψηλό ποσοστό και μεταλλαγές στο βασικό πυρηνικό προωθητή δενφαίνεται να συσχετίζονται με την απώλεια του HBeAg.Συμπεράσματα: 1. Ο HBV γονότυπος D είναι ενδημικός στην Ελλάδα καισυσχετίζεται με όλες τις φάσεις της χρονίας HBV λοίμωξης. Ο γονότυπος Aανευρίσκεται μόνο στο 5% του συνόλου των ασθενών, η συχνότητά του όμωςαυξάνεται κατά πολύ (30%) στους ασθενείς με HBeAg-θετική CHB, που είναικαι η μόνη κατηγορία ασθενών που ανιχνεύεται. 2. Η προπυρηνική μεταλλαγήανιχνεύεται σε μικρό ποσοστό (10%) των ασθενών με HBeAg-θετική χρονίαHBV λοίμωξη, αλλά οι μεταλλαγές στην περιοχή του βασικού πυρηνικούπροωθητή βρίσκονται στο 55% των ασθενών. Οι μεταλλαγές στηνπροπυρηνική περιοχή και στην περιοχή του βασικού πυρηνικού προωθητήανιχνεύονται στην πλειοψηφία των ασθενών με HBeAg-αρνητική χρονία HBVλοίμωξη (90.5% και 70.2%, αντίστοιχα). 3. Η συχνότητα των μεταλλαγών στηνπροπυρηνική και στην περιοχή του βασικού πυρηνικού προωθητή είναιπαρόμοια σε ασθενείς με HBeAg-αρνητική χρονία HBV λοίμωξη και στουςασυμπτωματικούς φορείς, όμως οι μεταλλαγές στην περιοχή του βασικούπυρηνικού προωθητή είναι στατιστικά σημαντικά πιο συχνές σε ασθενείς μεΗΚΚ. 4. Η συχνότητα οροαναστροφής του HBeAg ήταν παρόμοια μεταξύ τωνγονοτύπων A και D, όμως οι ασθενείς με γονότυπο A έχαναν το HBeAg σεμεγαλύτερη ηλικία και είχαν υψηλότερο ποσοστό ύφεσης της ηπατικής νόσουκαι απώλειας του HBsAg μετά την οροαναστροφή.__