Γλωσσική έκφραση της επιθετικότητας και διερεύνηση της απόδοσής της κατά τη μεταφραστική διαδικασία

Abstract

The dissertation in question deals, both from a theoretical and empirical aspect, with the phenomenon of «linguistic aggression» and it examines how «loads of aggression» in speech are transferred from one language to another, through the process of translation. Considering that aggression and violence accompany the human kind throughout its historic evolution, with special regard to relations between nations, a primary intention of this study is to demonstrate the significance and special dimensions that linguistic aggression can obtain, relatively to the harmonic coexistence of social groups and countries, in today’s multicultural environment. Furthermore, this dissertation aims to proclaim the pivotal role that translation can undertake when it comes to the «fragile» balances among countries, especially when it is faced with the task of recognizing and «transferring» loads of aggression in special texts, which hold great relevance to the efficient operation of a state. The methodology adopted, in order to carry out the aforementioned goals, follows the basic guidelines of approach, used in most theoretical studies. Initially, concepts that constitute the key-elements and the basic theoretical background of the dissertation are thoroughly examined, along with the special interrelations among them. Based on this analysis, we formulate our conclusions, which are then viewed from an empirical aspect, so as to ascertain our findings. The main body of the dissertation is structured in five chapters. In the chapter following the introduction, «aggression» and «violence» are analyzed from a historic, psychological, social and also from a based in physiology viewpoint. In the third chapter, our theoretical analysis focuses on «linguistic aggression» and its manifestations. Through specific examples, it becomes apparent its significance in the relations of persons, socials groups and nations. The fourth chapter refers to issues regarding the process of translation. By approaching the subject from the aspect of «style» and of pragmatism and based on the concept of «transference», we look into the purposes of translation, the «methods» used in order to achieve a «sound» final outcome and the question as to when the translation is believed to have fulfilled these purposes. Finally, in the fifth chapter, an analysis of legal text translation, from German to Greek language, takes place, a translation effected by the writer specifically for the purposes of this dissertation, which provides descriptive and explanatory evidence to our theoretical findings. At the end of the dissertation concluding remarks and suggestions for further investigation are reported, by combining theory and empirical results.

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εμπειρικό επίπεδο, το φαινόμενο της λεκτικής επιθετικότητας και εξετάζει το πώς «επιθετικά φορτία» λόγου μεταφέρονται από μία γλώσσα σε μία άλλη, μέσω της μεταφραστικής διαδικασίας. Δεδομένου ότι η επιθετικότητα συμβαδίζει με την ιστορική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, ειδικά όσον αφορά στις σχέσεις μεταξύ λαών, πρωταρχική μέριμνα της μελέτης είναι να καταδείξει τη σημασία και τις διαστάσεις, που μπορεί να λάβει η λεκτική επιθετικότητα στην αρμονική συμβίωση κοινωνικών ομάδων και κρατών στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Εν συνεχεία, απώτερος στόχος και δικαιολογητική βάση της διατριβής είναι να γίνει αντιληπτός ο βαρύνων ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η μετάφραση στις εύθραυστες διακρατικές ισορροπίες, κυρίως όταν καλείται να αναγνωρίσει και να μεταφέρει επιθετικά φορτία λόγου σε ειδικά κείμενα, που έχουν άμεση συνάφεια με την εύρυθμη λειτουργία του κράτους. Για τους εν λόγω σκοπούς, η μεθοδολογία ανάλυσης που υιοθετείται ακολουθεί τους βασικούς κανόνες προσέγγισης ενός θεωρητικού ζητήματος. Αρχικά αναλύονται διεξοδικά οι βασικές έννοιες-κλειδιά που απαρτίζουν το θέμα της διατριβής, καθώς και οι μεταξύ τους σχέσεις και συσχετίσεις. Βάσει της ανάλυσης αυτής οδηγούμαστε στην διατύπωση συμπερασμάτων και διαπιστώσεων, τα οποία εν συνεχεία μελετώνται και εμπειρικά. Το κυρίως σώμα της διατριβής διαρθρώνεται σε έξι κεφάλαια-ενότητες. Στο κεφάλαιο που έπεται της εισαγωγής, εξετάζεται η έννοια της επιθετικότητας, από ιστορική, ψυχολογική και κοινωνική άποψη, καθώς και βάσει φυσιολογίας. Στο τρίτο κεφάλαιο, η θεωρητική μελέτη εστιάζει στην γλωσσική επιθετικότητα και στις εκφάνσεις της. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα και θεωρητικούς προβληματισμούς καταβάλλεται προσπάθεια, ώστε να γίνει αντιληπτή η σημασία της στις σχέσεις ατόμων, κοινωνικών ομάδων και λαών. Το τέταρτο κεφάλαιο πραγματεύεται θέματα που αφορούν την μετάφραση και τη μεταφρασιμότητα. Προσεγγίζοντας τη μεταφραστική διαδικασία από υφολογική και πραγματολογική σκοπιά, καθώς και μέσω της έννοιας της «μετατόπισης», διερευνώνται οι σκοποί της μετάφρασης, οι «μέθοδοι» με τους οποίους επιτυγχάνεται ένα άρτιο μεταφραστικό αποτέλεσμα, καθώς και το ερώτημα του πότε θεωρούμε ότι η μετάφραση έχει εκπληρώσει τους σκοπούς αυτούς. Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο, πραγματοποιείται μία ανάλυση μετάφρασης νομικού κειμένου, από τη Γερμανική προς την Ελληνική, μετάφραση, η οποία εκπονήθηκε ειδικά για τους σκοπούς αυτής της διατριβής από τον γράφοντα, όπου εξετάζονται και εμπειρικά οι προβληματισμοί και διαπιστώσεις που ανέκυψαν από τη θεωρητική μας μελέτη. Η διατριβή ολοκληρώνεται με τη διατύπωση συμπερασμάτων και προτάσεων για περαιτέρω στοχασμό, κατόπιν συγκερασμού θεωρίας και πράξης.