Μουσειακό θέατρο: ιστορικές διαδρομές και σύγχρονες λειτουργίες

Abstract

The thesis focuses on exploring museum theater. In particular it explores the variety of approaches it has adopted since its birth as well as its multiple functions and perspectives in contemporary museum environments. Primary and secondary research was implemented. Specifically, extensive literature research was conducted in the fields of museology, theater studies and museum education as well as in theoretical approaches concerning the interpretation of cultural heritage, complemented by field research involving observation and analysis of museum theater applications and collection of data from museum professionals. Primary research included case studies that icluded the systematic and thorough examination regarding the production and reception of museum-theater. The research results proved that museum theatre can contribute to a dialogue between different cultures, when designed in order to engage the audience, taking into account the factors that influence its behaviour and perception of thetre techniques.Theater' 'flexibility', the wealth of its expressive tools and its potential to 'exhibit' complex issues in a simple way can serve different learning needs and involve different social and age groups. Thereby it can facilitate visitors' access to the museums'narrative and create a dialogical space in the museum. In addition, the museum theater can be just as effective in supporting the learning process that takes place in the museum environment. Nevertheless, it is important to note that the understanding of museum narratives, critical engagement and other parameters examined in this thesis, are not universal and inevitable results of a museum theater program. By contrast, they require a focused approach and a considerable amount of work from the part of the museum, the designer and the actors.In summary, the thesis confirmed previous research results, brought to light new findings concerning the nature of museum theater, the decisive role of the audience experience, the design and implementation requirements, and laid the foundation for further exploration of the field. According to the thesi's findings museum theater can be a field that will broaden, diversify and will definitely affect the relationship of the museum with the visitors and thus with the community. The possibilities that have emerged are diverse and can contribute significantly to the enrichment of the visitors' experience through the development of alternative museum narratives.

Η διατριβή εστιάζει στη διερεύνηση του μουσειακού θεάτρου και συγκεκριμένα στην εξέταση της ιστορικής του πορείας, των λειτουργιών και των δυνατοτήτων του στο σύγχρονο μουσειακό περιβάλλον.Για τη διερεύνηση του πεδίου πραγματοποιήθηκε πρωτογενής και δευτερογενής έρευνα. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε εκτενής βιβλιογραφική έρευνα στα πεδία της μουσειολογίας, θεατρολογίας και μουσειοπαιδαγωγικής καθώς και των θεωρητικών προσεγγίσεων που άπτονται της ερμηνείας της πολιτισμικής κληρονομιάς, η οποία συμπληρώθηκε από επιτόπιες ερευνητικές δραστηριότητες που περιελάμβαναν παρατήρηση και ανάλυση εφαρμογών μουσειακού θεάτρου και συγκέντρωση δεδομένων σχετικά με τις αντιλήψεις των υπευθύνων. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε πρωτογενής έρευνα με τη μορφή των μελετών περίπτωσης και τη συστηματική και σε βάθος εξέτασή τους αναφορικά με την παραγωγή έργων μουσειακού θεάτρου και την πρόσληψή τους από το κοινό. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το θέατρο ως μέσο μουσειακής ερμηνείας μπορεί να συμβάλει σε ένα διάλογο μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών στοιχείων και ερεθισμάτων, εφόσον έχει προηγηθεί ένας ανάλογος σχεδιασμός που ενσωματώνει τις προβληματικές των σχετικών επιστημονικών συζητήσεων και λαμβάνει υπόψη τους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του κοινού. Η ευπλαστότητα του θεάτρου, ο πλούτος των εκφραστικών του μέσων και η δυνατότητα ανάδειξης σύνθετων ζητημάτων με απλό τρόπο προσφέρουν την δυνατότητα διαμόρφωσης προγραμμάτων που ανταποκρίνονται σε διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες και εμπλέκουν διαφορετικές κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η πρόσβαση των επισκεπτών/τριών και δημιουργείται ένας πόλος σκέψης και προβληματισμού για το κοινό του μουσείου. Επιπλέον, το μουσειακό θέατρο μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικό στην υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας που συντελείται στο μουσειακό περιβάλλον. Παρολ’αυτά, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κατανόηση των μουσειακών αφηγημάτων, η κριτική εμπλοκή, όπως και άλλες παράμετροι που εξετάστηκαν στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής, δεν αποτελούν καθολικά και αναπόφευκτα αποτελέσματα ενός προγράμματος μουσειακού θεάτρου. Αντίθετα, προϋποθέτουν μια εστιασμένη προσέγγιση και ένα σημαντικό όγκο δουλειάς από την πλευρά του μουσείου, των σχεδιαστών/ριών και των ηθοποιών.Συνοψίζοντας, η διατριβή επιβεβαίωσε αποτελέσματα προηγούμενων ερευνών, έφερε νέα ευρήματα στο φως που αφορούν το χαρακτήρα του μουσειακού θεάτρου, τον καταλυτικό του ρόλο για την εμπειρία του κοινού, τις προϋποθέσεις σχεδιασμού και υλοποίησης, και έθεσε τις βάσεις για περαιτέρω διερεύνηση του πεδίου. Με βάση τα ευρήματα της διατριβής το μουσειακό θέατρο μπορεί να αποτελέσει ένα δυναμικό πεδίο που θα διευρύνει, θα διαφοροποιήσει και θα επηρεάσει καθοριστικά τη σχέση των μουσείων με τους/τις επισκέπτες/ριές του και κατ’ επέκταση με το κοινωνικό σύνολο. Οι δυνατότητες που αναδείχθηκαν είναι ποικίλες και μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στον εμπλουτισμό των εμπειριών του κοινού μέσα από την ανάπτυξη εναλλακτικών μουσειακών αφηγημάτων. Το πεδίο εφαρμογών είναι ευρύ και ανοιχτό για καινοτομίες και μπορεί να προσφέρει νέους δρόμους βιωματικής και κριτικής προσέγγισης του μουσειακού υλικού.