Η θέση της γυναίκας στη ρωμαϊκή Αίγυπτο: όψεις της οικονομικής και κοινωνικής ζωής με βάση τους ελληνικούς παπύρους της ρωμαϊκής περιόδου

Abstract

Μy PhD dissertation is entitled “The Woman’s Status in Roman Egypt: Aspects of Economic and Social Life Based on the Greek Papyri of the Roman Period” and includes a wider research of the life and status – economic and social – of women in Greco-Roman Egypt of the first four centuries A.D. on the basis of the numerous papyrus documents (public and private), which come from that era. Women at all levels of society can be found in papyri from Roman era owning houses or parts of houses, buying and selling agricultural land, receiving jewelry and other such movables, which they could have pawned. In the first part of the dissertation, I deal with the most common jobs for women in Roman Egypt which would ensure them some economic power. Furthermore, I discuss in which ways a woman in Roman Egypt could acquire and dispose of private property -movable and immovable- according to her social status. In the movable property slaves, animals and jewelry, clothes and various items are included, while in the immovable property land and houses are presented. Wills, donations mortis causa and marriage contracts saved on papyrus documents can offer invaluable material to analyze women’s economic power, depending mainly on their right to share in their family’s property by means of dowry and inheritance. Moreover, the dissertation discusses the women’s participation in loans as lenders and debtors. In the second part of the dissertation, I deal with some aspects of social life of women, like the participation in social events and their interest for education. In addition, the research focuses on some social relationships, like the one between masters and slaves, as far as some family relationships and roles: mother, mother-in-law, wife. In this part, I study private letters coming from Roman era, where various feelings and complaints are expressed by women, shedding light on their general role and position in the family and society of Greco-Roman Egypt. By studying all these documents, I try to evaluate the life, the role, the economic and social power of women in Roman Egypt, which was a multicultural society, where various legal systems, social traditions and religious beliefs coexisted.

Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείμενο μελέτης τη θέση της γυναίκας στη ρωμαϊκή Αίγυπτο των τεσσάρων πρώτων χριστιανικών αιώνων με στόχο τη σκιαγράφηση ορισμένων όψεων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της, ενώ πηγή της έρευνας θα αποτελέσουν οι ελληνικοί πάπυροι της περιόδου. Η θεση και η ζωή της γυναίκας στην Αίγυπτο είναι ζητήματα που έχουν απασχολήσει αρκετά την ερευνητική κοινότητα και περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα θεματολογίας. Το ενδιαφέρον της δικής μου έρευνας εστιάζεται σε ορισμένες πτυχές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής των γυναικών της ρωμαϊκής Αιγύπτου και έχει σκοπό να φωτίσει περισσότερο τη γενικότερη θέση τους στον μετακλασικό κόσμο. Η έρευνα ξεκινάει με την πραγμάτευση του θέματος της γυναικείας εργασίας και των πιο συχνών επαγγελμάτων που ασκούν οι γυναίκες με βάση τις παπυρικές πηγές, και συνεχίζει με την ανάλυση των περιουσιακών δικαιωμάτων των γυναικών χωρισμένων σε ακίνητη και κινητή περιουσία. Παράλληλα, ερευνάται η παρουσία των γυναικών στον χώρο των δανείων, τα οποία αποτελούν βασική οικονομική δραστηριότητα της καθημερινής ζωής. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας παρουσιάζονται διάφορες όψεις της κοινωνικής ζωής. Αρχικά, μελετάται η συμμετοχή των γυναικών σε διάφορες γιορτές και εκδηλώσεις, καθώς και το ενδιαφέρον τους για μόρφωση και καλλιέργεια. Στη συνέχεια, το κεφάλαιο στρέφεται στην ανάπτυξη διάφορων κοινωνικών σχέσεων μέσα στο πλαίσιο του οίκου, καθώς και στους οικογενειακούς ρόλους της μητέρας, πεθεράς και συζύγου, οι οποίοι καθορίζουν συχνά τη θέση της γυναίκας στην οικογένεια και στο κοινωνικό σύνολο. Δίνονται ορισμένες πτυχές πτυχές των κοινωνικών σχέσεων και ρόλων των γυναικών με μεγαλύτερη έμφαση σε όσες από αυτές τις όψεις σχετίζονται με την έκφραση συναισθημάτων ή παραπόνων. Η εργασία ολοκληρώνεται με τον επίλογο, όπου παρατίθενται τα τελικά συμπεράσματα.