Συμβολή στην ιστορία της προδημοτικής, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης του παροικιακού ελληνισμού στη Μεγάλη Βρετανία (20ός αιώνας): μελέτη περίπτωσης: το ελληνορθόδοξο σχολείο Αγίου Δημητρίου στο βόρειο Λονδίνο

Abstract

The history of Pre-primary, Primary and Secondary Education of the Hellenic Diaspora in Great Britain, in the 20th century, presents a special interest for research. The Hellenic Diaspora in the United Kingdom – calculated by many to amount to three hundred thousand – constitutes a major national asset for Greece and Cyprus. However, the number of children, who attend expatriate Greek community schools, shows a dangerously declining trend, as these children, at the early 21st century, do not seem to exceed over five and a half thousand pupils. There is a strong belief that abstinence from Greek culture, is leading gradually to the de-Hellenization of expatriates. Therefore, the survival of Diaspora Hellenism in the United Kingdom and the possibility of preventing assimilation in the host country seem to be issues of vital importance, for the Hellenic Diaspora.The aim of this thesis is to focus on the development of the history of Greek community education in the 20th century, especially in the second half, when the community gets increasingly populated. The main focuses of the research investigate whether the problems encountered, in the field of education, by the first immigrants of the 19th and of the first half of the 20th century, and the solutions they were trying to give to their problems, substantially differ from the problems faced by modern expatriates, and the methods chosen to resolve them. Analysing and reconstructing information are the backbone of the methodology hereby followed. An attempt is made, through a historico-hermeneutical approach in its social components, to indicate whether the results of the first efforts demonstrate, to some extent, the outcome of current efforts.In an external "reading" of the history of the Diaspora in the UK, the social, political, and economic conditions differ, and certainly change, over time. A deeper "reading" of the history of the expatriate community education can reveal a stable and recurring relations’ pattern of Greeks abroad, both within the Diaspora itself, as well as between the Greek Diaspora and the national/metropolitan center. A comparative study of community education in the context of its historical periods is attempted in this thesis for the first time.Another objective of this thesis is to contribute to the further study of the history of Pre-primary, Primary and Secondary Education of the Hellenic Diaspora in Britain in the 20th century, assessing the situation, reflecting on the action, focusing on the essence of the problems and proposing two solutions at the educational level: a solution that was successfully implemented in the community school of St. Demetrios and refers to the upgrading of the supplementary/community education, and a second solution which is resulting from the study of the issue and introduces an alternative perspective for strengthening the community education, on the basis of a daily school.Throughout this thesis, the achievements are demonstrated but also the failure is revealed of organized expatriates and the national/metropolitan center; failure to play a catalytic role for the effective improvement of Greek expatriate’s education and the preservation of a Hellenic identity.

Η ιστορία της Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης του παροικιακού ελληνισμού στη Μεγάλη Βρετανία στον 20ό αιώνα, παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον για έρευνα. Ο ομογενειακός Ελληνισμός στο Ηνωμένο Βασίλειο, που πολλοί τον υπολογίζουν να ανέρχεται στις τριακόσιες χιλιάδες, αποτελεί σοβαρό εθνικό κεφάλαιο για την Ελλάδα και την Κύπρο. Ο αριθμός, όμως, των παιδιών που φοιτούν σε ομογενειακά σχολεία, δείχνει μια επικίνδυνα μειωτική τάση, καθώς αυτά, στις αρχές του 21ου αιώνα, δε φαίνεται να ξεπερνούν τις πεντέμισι χιλιάδες. Υπάρχει έντονα η πεποίθηση ότι η αποχή από την ελληνική παιδεία, οδηγεί, σταδιακά, στον αφελληνισμό των ομογενών. Συνεπώς, η επιβίωση του ομογενειακού Ελληνισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και η δυνατότητα αποτροπής της αφομοίωσής του στη χώρα υποδοχής, φαίνεται να αποτελούν, για την ομογένεια, θέματα ζωτικής σημασίας.Στόχος αυτής της διατριβής είναι να εστιάσει την προσοχή της στην εξέλιξη της ιστορίας της παροικιακής εκπαίδευσης στον 20ό αιώνα, ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό του, που η παροικία γίνεται πολυπληθέστερη. Διερευνάται, βασικά, αν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι πρώτοι πάροικοι του 19ου και στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα στον τομέα της εκπαίδευσης, και οι λύσεις που προσπαθούσαν να δώσουν στα προβλήματά τους, διαφέρουν στην ουσία τους από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι ομογενείς, και τις μεθόδους που επιλέγουν για να τα επιλύσουν. Η ανάλυση των πληροφοριών και η ανασύνθεσή τους αποτελούν το βασικό άξονα της μεθοδολογίας. Επιχειρείται, μέσα από μια ιστορικοερμηνευτική προσέγγιση, στις κοινωνικές της συνιστώσες, να διαφανεί κατά πόσον τα αποτελέσματα των πρώτων προσπαθειών καταδεικνύουν, σε ένα βαθμό, την κατάληξη των σύγχρονων προσπαθειών. Σε μια εξωτερική «ανάγνωση» της ιστορίας της ομογένειας στο Η.Β., οι κοινωνικές, πολιτικές, και οι οικονομικές συνθήκες διαφέρουν, και οπωσδήποτε αλλάζουν, στο πέρασμα του χρόνου. Μια βαθύτερη «ανάγνωση» της ιστορίας της ομογενειακής εκπαίδευσης μπορεί να μας αποκαλύψει ένα σταθερό και επαναλαμβανόμενο μοτίβο σχέσεων του απόδημου ελληνισμού του Η.Β., τόσο εντός της ομογένειας, όσο και με το εθνικό/μητροπολιτικό κέντρο. Με τη διατριβή αυτή επιχειρείται, για πρώτη φορά, μια συγκριτική μελέτη της παροικιακής εκπαίδευσης στα πλαίσια των ιστορικών της περιόδων.Άλλος στόχος της διατριβής είναι να συμβάλει στην περαιτέρω μελέτη της ιστορίας της προδημοτικής, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης του παροικιακού ελληνισμού στη Μεγάλη Βρετανία στον 20ό αιώνα, αποτιμώντας την κατάσταση, αποτυπώνοντας τη δράση, εστιάζοντας στην ουσία των προβλημάτων και προτείνοντας δύο λύσεις στο εκπαιδευτικό επίπεδο: μία λύση που εφαρμόστηκε με επιτυχία στο παροικιακό σχολείο του Αγίου Δημητρίου και αφορά την αναβάθμιση της παρεχόμενης παροικιακής εκπαίδευσης, καθώς και μία δεύτερη λύση που απορρέει από τη μελέτη του θέματος και εισάγει μία εναλλακτική οπτική γωνία, για ενίσχυση της παροικιακής εκπαίδευσης, στη βάση ενός ημερήσιου σχολείου. Μέσα από τη διατριβή καταδεικνύονται τα επιτεύγματα αλλά και η αποτυχία των οργανωμένων ομογενών και του εθνικού/μητροπολιτικού κέντρου να παίξουν καταλυτικό ρόλο για αποτελεσματική βελτίωση της ελληνικής ομογενειακής εκπαίδευσης για διαφύλαξη μιας ελληνικής ταυτότητας.