Παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών και κοινωνικός αποκλεισμός: συγκριτική μελέτη σε μαθητές δημοτικού σχολείου που προέρχονται από μονογονεϊκές και πυρηνικές οικογένειες

Abstract

Despite the fact that relevant research and literature highlight the social exclusion of children of single-parent families, however, a versatile -in terms of life sectors- and in depth research of the issue related to the social exclusion of primary school children of such families, has not been adequately carried out in our country. The purpose of the research is to study the extent to which children of single-parent families experience social exclusion in 4th, 5th and 6th grade of primary school when compared to their classmates from nuclear families. The research subjects were a hundred (100) children from single-parent families and a hundred (100) children from nuclear families, attending primary schools in the Attica region, during the academic year 2014-2015. Additionally, a hundred (100) single parents, a hundred (100) parents of nuclear families and a hundred (100) teachers were researched. In order to achieve the purpose and objectives of the research in terms of data collection, questionnaires were used. Thus, three questionnaires were created, one addressed to the children of single-parent and nuclear families, one to their parents who participated in the research, and one to their teachers. The results of the research clearly demonstrate that the limited involvement of the father in the life of the single-mother family as well as the low socioeconomic status of the latter, result in causing their children many social disadvantages and often lead them to social exclusion. In particular, the results demonstrated that children of single parent families suffer social exclusion in all aspects of their lives, to a greater extent than children of nuclear families. The findings indicate that what is mostly needed to children of single-parent families, as well as their families, is the implementation of a combination of economic, social and educational policies, adjusted to the particularities of each form of single parent family and the contemporary Greek reality. There is a necessity for the direct formation of an effective institutional framework, which will assist them in overcoming the poverty and social exclusion trap, in a period of constantly soaring economic and social crisis in our country, during which, the rights and dignity of the least socially favoured individuals or teams are increasingly impinged.

Παρά το γεγονός ότι η σχετική έρευνα και βιβλιογραφία επισημαίνουν το ζήτημα του κοινωνικού αποκλεισμού των παιδιών από μονογονεϊκές οικογένειες, ωστόσο, δεν έχει διεξαχθεί επαρκώς στη χώρα μας μία πολύπλευρη, όσον αφορά τους τομείς της ζωής, και σε βάθος διερεύνηση του θέματος που σχετίζεται με τον κοινωνικό αποκλεισμό των παιδιών δημοτικού σχολείου των οικογενειών αυτών. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη του βαθμού στον οποίο βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό τα παιδιά των Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεων του δημοτικού σχολείου από μονογονεϊκές οικογένειες συγκριτικά με τους/τις συμμαθητές/τριές τους από πυρηνικές οικογένειες. Στην έρευνα συμμετείχαν εκατό (100) παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών και εκατό (100) παιδιά πυρηνικών οικογενειών που φοιτούσαν κατά το σχολικό έτος 2014-2015 σε δημοτικά σχολεία του νομού Αττικής. Συμμετείχαν επίσης εκατό (100) μονογονείς, οι οποίοι είχαν την επιμέλεια των παιδιών τους, εκατό (100) γονείς πυρηνικών οικογενειών και εκατό (100) δάσκαλοι/δασκάλες. Για την επίτευξη του σκοπού και των στόχων της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ως μέσο συλλογής δεδομένων το ερωτηματολόγιο. Κατασκευάστηκαν τρία ερωτηματολόγια, ένα για τα παιδιά των μονογονεϊκών και των πυρηνικών οικογενειών, ένα για τους γονείς τους που συμμετείχαν στην έρευνα και ένα για τους/τις δασκάλους/ες τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν με σαφήνεια ότι η περιορισμένη εμπλοκή του πατέρα στη ζωή της μονογονεϊκής οικογένειας της μητέρας και η δυσχερής κοινωνικοοικονομική κατάσταση αυτής, δημιουργούν στα παιδιά πολλές κοινωνικές μειονεξίες και τα οδηγούν συχνά σε κοινωνικό αποκλεισμό. Δείχνουν ειδικότερα ότι τα παιδιά των μονογονέων βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό σε όλες τις πτυχές της ζωής τους σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι τα παιδιά των πυρηνικών οικογενειών. Τα ευρήματα αυτά αφήνουν να διαφανεί πως εκείνο που χρειάζεται πρωτίστως για τα παιδιά των μονογονέων και τις οικογένειές τους είναι η λήψη συνδυαστικών μέτρων οικονομικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής πολιτικής, προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες της κάθε μορφής μονογονεϊκής οικογένειας και της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Είναι η άμεση διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου στήριξής τους, ικανού να αποτρέπει την παγίδα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού τους σε μία περίοδο μίας συνεχώς διογκούμενης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης για τη χώρα μας, κατά την οποία θίγονται ολοένα και περισσότερο τα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια των κοινωνικά ελάχιστα ευνοημένων ατόμων ή ομάδων.