Επιπολασμός της κατάθλιψης στην τρίτη ηλικία στην Πάτρα και Τρίπολη

Abstract

With a rapidly aging society, Geriatric depression is emerging as important public health concern. The aim of this study was to estimate the prevalence and probable under-diagnosis of depression in elderly of an urban and semi urban area. A cross-sectional study was conducted among the members of the three, day care centers for older people (KAPI), in the municipality of Patras, West-Greece and in the only one KAPI, in the municipality of Tripolis, Peloponnese, Greece. A questionnaire was developed to collect basic demographic data, including three questions from the European Health Interview Survey, regarding self-reported or by a physician diagnosed depression. Moreover, to all participants the Greek validated version of the Geriatric Depression Scale (GDS-15) was applied, to screen for depressive symptoms. The scores of the GDS were a) compared to the corresponding answers of the EHIS questions and b) associated to the various recorded basic parameters. Statistical analyses were performed using the SPSS v. 17.0. A total of 378 individuals took part in the study. According to GDS-15, 48.1% of the studied population screened positive for depressive symptoms (38.6 % moderate, 9.5% severe type). In 162 members of KAPI of Patras and in 106 of Tripolis who reported never have been affected by a depression, depressive symptoms were observed in 27.7% and in 44.7%, respectively. In 28 individuals from Patras who reported not to know if they have depression and in 10 from Tripolis, depression was observed in 60.7% and in 90%, respectively, applying the GDS-15. In 139 members of KAPI of Tripolis, depressive symptoms were more frequent in women than in men (62.9% vs 45.5%, p=0.012), in not married, including divorced and widowed (85.6% vs 38.9%, p<0.001), in participants without children (91.7% vs 49.2%, p<0.001), in subjects suffering from insomnia (88.6% vs 6.7%. p<0.001), in participants with low monthly income (63.7% vs 25.8%, p<0.001) and in older adults with co-morbidity (62.4% vs 4.5%, p<0.001). In 239 members of KAPI of Patras, depression was more frequent in women (54.6% vs 37.4%, p=0.027), in not married (55.6% vs 38.9%, p=0.038), in subjects living alone at home (62% vs 38.1%, p=0.003) and in elderly with co-morbidity (50.8% vs 27.5%, p=0.02). Except of the high prevalence, the present study reveals a remarkable under-detection of depressive symptoms in the specific population of older adults in Greece. Various interventions are necessary so as to increase detection rates of depression among the elderly, to improve their health and overall the quality of their life. The systematic use of short GDS-15 version in Primary Care may increase detection rates of depression among older people.

Λαμβάνοντας υπόψη την ταχεία αύξηση του πληθυσμού των ηλικιωμένων, η παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων σε άτομα τρίτης ηλικίας ανάγεται σε σημαντικό πρόβλημα της Δημόσιας Υγείας. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εκτίμηση της συχνότητας εμφάνισης κατάθλιψης σε κοινοτικό αστικό και ημιαστικό πληθυσμό ηλικιωμένων και η διερεύνηση πιθανής υπό-διάγνωσης της. Διεξήχθη συγχρονική μελέτη, όπου πληθυσμό στόχο αποτέλεσαν 378 ηλικιωμένα άτομα, οι οποίοι είναι αποδέκτες των υπηρεσιών των τριών Κ.Α.Π.Η. του Δήμου Πάτρας και του μοναδικού Κ.Α.Π.Η. στη Τρίπολη. Σχεδιάστηκε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο ερωτηματολόγιο για την καταγραφή των βασικών δεδομένων, συμπεριλαμβάνοντας τρεις ερωτήσεις του “European Health Interview Survey“ (EHIS) με τις οποίες επιχειρείται να προσδιοριστεί το ποσοστό ατόμων που εμφανίζει χρόνια κατάθλιψη είτε αυτό-αναφερόμενη είτε από ιατρό διαγνωσμένη. Επίσης εφαρμόστηκε σε όλους τους συμμετέχοντες η Ελληνική έκδοση της επικυρωμένης "Γηριατρικής Κλίμακας Κατάθλιψης" (GDS-15) για την εκτίμηση καταθλιπτικών διαταραχών. Η στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων έγινε με το πρόγραμμα SPSS 17.0. Συμπτώματα κατάθλιψης βάσει του διαγνωστικού εργαλείου GDS-15 εμφανίζει το 48,1% (38,6% μέτρια και 9,5% σοβαρά μορφή) του υπό μελέτη πληθυσμού, ενώ στην ερώτηση του EHIS αν έχουν/είχαν κατάθλιψη απαντά θετικά το 19%, εκ των οποίων το 12,7% δηλώνει να έχει γίνει διάγνωση από ιατρό. Συγκεκριμένα, από τους 162 που δηλώνουν απουσία κατάθλιψης μέλη του Κ.Α.Π.Η. Πάτρας και 106 της Τρίπολης, στο 22,7% και 44,7% αντίστοιχα ανιχνεύθηκε μέτρια και σοβαρή κατάθλιψη. Σε 28 άτομα από την Πάτρα τα οποία δήλωσαν να μην γνωρίζουν εάν πάσχουν/έπασχαν από κατάθλιψη και σε 10 από το Κ.Α.Π.Η. Τρίπολης, ανιχνεύτηκαν καταθλιπτικές διαταραχές στο 60,7% και 90,0% αντίστοιχα. Συχνότερη εμφανίζεται η κατάθλιψη σε ηλικιωμένους μέλη των Κ.Α.Π.Η. Πάτρας με χρόνια νοσήματα σε σύγκριση με εκείνους που δεν εμφανίζουν συννοσηρότητα (50,8% έναντι 27,5%, p=0,02), στις γυναίκες (54,6% έναντι 37,4%, p=0,027), στους χήρους ή διαζευγμένους σε σύγκριση με τους παντρεμένους (55,6% έναντι 38,9%, p=0,038) και σε άτομα που μένουν μόνα στο σπίτι (62% έναντι 38,1%, p=0,003). Από τους ελέγχους συσχέτισης προκύπτει ότι η εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων είναι συχνότερη στις γυναίκες μέλη του Κ.Α.Π.Η. Τρίπολης από ότι στους άντρες (62,9% έναντι 45,5%, p=0,012), στους χήρους, διαζευγμένους ή ανύπανδρους ηλικιωμένους σε σύγκριση με τους παντρεμένους (85,6% έναντι 38,9%, p<0,001), σε συμμετέχοντες που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά (91,7% έναντι 49,2%, p<0,001) και σε άτομα με χαμηλό μηνιαίο εισόδημα (<1000Ε) (63,7% έναντι 25,8%, p<0,001). Τέλος η κατάθλιψη ήταν πιο συχνή σε άτομα τρίτης ηλικίας με συν-νοσηρότητα (85,6% έναντι 38,9%, p<0,001) και σε συμμετέχοντες που εμφανίζουν αϋπνία (88,6% έναντι 6,7%. p<0,001) Εκτός του υψηλού επιπολασμού, η παρούσα μελέτη αποκαλύπτει μια αξιοσημείωτη υπό-ανίχνευση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων στο συγκεκριμένο πληθυσμό των ηλικιωμένων. Ποικίλες παρεμβάσεις είναι απαραίτητες, έτσι ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά ανίχνευσης της κατάθλιψης σε πρώιμο στάδιο μεταξύ των ηλικιωμένων, προκειμένου να βελτιωθεί συνολικά η ποιότητα της ζωής τους. Η εφαρμογή της εύχρηστης και σύντομης κλίμακας GDS-15 από ιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ενδέχεται να αυξήσει τα ποσοστά έγκαιρης αναγνώρισης και αντιμετώπισης της κατάθλιψης σε ηλικιωμένο πληθυσμό.