Γεωγραφική ασυνέχεια, προσπελασιμότητα και απελευθέρωση της αγοράς των εναέριων μεταφορών: η περίπτωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου

Abstract

The geographical location is able to answer in all features of that place, its degree of social welfare, its economic development, its interaction with neighboring areas etc. This particular belief is the inspiration of this thesis. The need of further focusing of theories and researches in a thesis contents, leads in the choice of economic geography phenomenon such as tourism and air transport. Furthermore, specifying a geographic region to study is necessary and Eastern Aegean is chosen since it is characterized by a series of particularities regarding its physical and political geography. Greek Eastern Aegean region includes two administrative regions (island complexes): Northeastern Aegean and South Aegean, while Turkish Aegean region includes three provinces (Izmir, Aydin and Mugla) in the coastal area of the administrative Aegean Region. Aegean Sea is the natural border between Greece and Turkey. Rhodes and Kos managed to develop their tourism sector at the end of ‘60s and maintain a relative economic growth. On the other hand, Lesvos, Chios and Samos do not present such tourism development and show stable economic indexes, not particularly high. To that regional inequality contribute the geographic discontinuity and the low accessibility degree that characterize those islands. Regarding Turkish coastal areas, tourism in a combination with the strong commercial and economic center located there, Izmir, help them to maintain higher levels of welfare, always compared with other Turkish regions. Given all the above, this thesis, investigates potential benefits to Greek eastern Aegean islands upon their potential economic shift towards East and Turkey, in terms of tourism and transport, given that this shift provokes discontinuity reduction and increase accessibility degree in terms of spatial location. This problematic is enhanced by economic geography theories that are developed in this thesis which axis is on that regional development is achieved through liberalization rather that protectionism (economic or political).

Η γεωγραφική θέση ενός τόπου είναι ικανή να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα που αφορούν σε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του εν λόγω τόπου, τα προβλήματά του, το βαθμό κοινωνικής ευημερίας του, την οικονομική του ανάπτυξη, την αλληλεπίδρασή του με τις γειτονικές περιοχές κλπ. Η συγκεκριμένη πεποίθηση αποτελεί την έμπνευση της παρούσας διατριβής. Εν συνεχεία, η ανάγκη για περεταίρω ειδίκευση των θεωριών και των ερευνών μέσα στα πλαίσια μιας διδακτορικής διατριβής, οδηγεί στην επιλογή των οικονομικής γεωγραφίας φαινομένων, όπως είναι ο τουρισμός και οι αεροπορικές μεταφορές. Επιπλέον, εγείρεται η ανάγκη για συγκεκριμενοποίηση μιας γεωγραφικής περιοχής μελέτης, η οποία εν προκειμένης είναι το Ανατολικό Αιγαίο που κρύβει μια σειρά από ιδιαιτερότητες οι οποίες αφορούν στη φυσική και πολιτική του γεωγραφία. Το Ανατολικό Αιγαίο, από ελληνικής πλευράς περιλαμβάνει δύο διοικητικές περιφέρειες νήσων (Βορειοανατολικό Αιγαίο και Νότιο Αιγαίο) ενώ από τουρκικής, περιλαμβάνει τρεις επαρχίες των παραλίων της διοικητικής περιφέρειας του Αιγαίου (Izmir, Aydin & Mugla). Η Ρόδος και η Κως με την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα, στο τέλος της δεκαετίας του ’60, στράφηκαν προς αυτή τη δραστηριότητα και έτσι διατηρούν μια κάποια οικονομική άνθιση. Αντίθετα, η Λέσβος, η Χίος και η Σάμος δεν παρουσιάζουν τουριστική ανάπτυξη σε τέτοιο βαθμό με αποτέλεσμα να εμφανίζουν μια σταθερή οικονομία, όχι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. Σε αυτό συμβάλλει και η γεωγραφική ασυνέχεια που παρουσιάζουν καθώς και ο χαμηλός βαθμός προσπελασιμότητάς τους, ως νησιωτικές περιοχές. Αναφορικά με τα τουρκικά παράλια, ο τουρισμός, σε συνδυασμό με το πάντοτε οικονομικά αναπτυγμένο κέντρο που βρίσκεται εκεί, τη Σμύρνη, διακρίνονται από σχετικά καλή οικονομία, συγκριτικά πάντα με άλλες περιφέρειες της Τουρκίας. Στα πλαίσια αυτά, η παρούσα διατριβή, εξετάζει τα πιθανά οφέλη που θα μπορούσαν να αποκομιστούν από μια ενδεχόμενη οικονομική στροφή των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, μέσω του τουρισμού και των αεροπορικών μεταφορών, προς την ανατολή και την Τουρκία, δεδομένου ότι γεωγραφικά η ασυνέχεια μειώνεται και ο βαθμός προσπελασιμότητάς τους αυξάνεται. Η προβληματική αυτή ενισχύεται από θεωρίες οικονομικής γεωγραφίας και περιφερειακής ανάπτυξης που αναπτύσσονται στην παρούσα διατριβή με βασικό άξονα το ότι η περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη επιτυγχάνεται μέσω της απελευθέρωσης και όχι του παρεμβατισμού, όποια μορφή κι αν έχει αυτός (οικονομικός ή πολιτικός).