Μουσικοί από τις χώρες της ρώσικης επικράτειας στην Ελλάδα του μεσοπολέμου

Abstract

One of the most dramatic events in the history of the 20th century was the October Revolutionof 1917. Following the Revolution, Russian Civil War and radical social and political changescaused an exodus of millions of people from Russia, a phenomenon that became known inworld history as the postrevolutionary Russian Emigration. Among those who left Russiawere many representatives of Russian culture , arts and sciences who continued their creativepath contributing substantially to the arts and science of the countries that welcomed them.While there is plenty of literature on the overall contribution in various countries of the world,in regards to Greece the issue remains practically unknown.This paper seeks to narrate the life and professional, cultural, educational activity of about 20artists to demonstrate and to evaluate the extent of the impact and the size of their contributionto the musical culture of Greek society during the interwar period.The existing Greek literature on this issue is disproportionate to the contribution of theseartists to the Greek musical culture of the 20th century, as it has not excited, so far, theinterest of researchers. Given the novelty of the research topic for Greece, the Greek languagerelevant existing literature is limited. And the Russian language literature contains noreference to the work of representatives of Russian musical culture in Greece in the interwarperiod. In view of it, in addition to the overview of literature of historical, sociological,anthropological and methodological content supporting the context of the time, mainlyprimary and secondary sources were used: unpublished archival material, found in Greek andforeign public, private files and musicological collections, newspapers and magazines, audiovisualand photographic materials, oral interviews with descendants and disciples of theaforementioned artists.Musicians from Russia excelled in all spheres of the music of Greece, either classical or light:there were brilliant pianists, conductors of the symphony orchestra, leading singers of operatheatres, head of light music theaters and determined development of this kind of art,composed music that enriched the Greek music literature, wrote articles for educational andartistic problems; founded the High Music Schools and vocal studios , nurtured a number ofdistinguished Greek musicians (with first and foremost Tz. Bachauer ) appearing oninternational and domestic musical stages, bringing glory to Greek Art. Their names are:- Pianists V. Freeman (Frieman), I. Hilsberg, M. Barjansky, M. Baraz, A. Plotnikoff and D.Maris,- Conductor I. Boutnikoff- Lyric singers S. Kokkini, E. Vlachopoulou, I. Paschalidis, Th. Sabanieva, D. Krionas, A.Mytaraki, Ek. Kokkinaki-Krasnova, M. Palaisti,- Composer A.Kountouroff,- Violinist and violist N. Avgerinos,- Art director of light music theatre A. Ardatov,- Light music singers K. Mendri, N. Giakovlev,- Music critic N. Vergotis.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, έπειτα απο την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και τονακόλουθο Ρωσικό Εμφύλιο πόλεμο παρατηρείται μαζική έξοδος εκατομμυρίων ανθρώπωναπό τη Ρωσία, φαινόμενο που έγινε γνωστό στην παγκόσμια ιστορία ως ΡωσικήΜετεπαναστατική Μετανάστευση (Εμιγκράτσια). Ανάμεσα σε εκείνους που εγκατέλειψαν τηΡωσία βρέθηκαν πολλοί εκπρόσωποι του ρωσικού πολιτισμού και της τέχνης που συνέχισαντη δημιουργική πορεία τους συμβάλλοντας ουσιαστικά στις τέχνες και την επιστήμη τωνχωρών που τους υποδέχτηκαν. Ενώ υπάρχει πληθώρα σχετικής βιβλιογραφίας για το συνολικόέργο τους σε διάφορες χώρες του κόσμου, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα το ζήτημα παραμένεισχεδόν άγνωστο.Η παρούσα εργασία επιδιώκει να αφηγηθεί τη ζωή και την επαγγελματική, πολιτιστική,παιδαγωγική δραστηριότητα περίπου 20 καλλιτεχνών και να ανιχνεύσει, να καταδείξει και νααποτιμήσει το εύρος της απήχησης και το μέγεθος της συμβολής τους στο πολιτιστικόγίγνεσθαι και τη μουσική-καλλιτεχνική παιδεία της ελληνικής κοινωνίας κατά την περίοδο τουΜεσοπολέμου. Η υπαρχούσα ελληνική βιβλιογραφία για το παρών ζήτημα είναι δυσανάλογη σε σχέση με τησυμβολή των καλλιτεχνών αυτών στον ελληνικό μουσικό πολιτισμό του 20ου αιώνα, καθώςδεν έχει προκαλέσει, μέχρις στιγμής, το ενδιαφέρον των ερευνητών. Λαμβάνοντας υπόψη τηνπρωτοτυπία του ερευνητικού θέματος για τα δεδομένα της Ελλάδας, η σχετική υπάρχουσαελληνόγλωσση βιβλιογραφία είναι περιορισμένη. Η δε ρωσόγλωσση βιβλιογραφία δενπεριέχει καμία αναφορά σχετικά με το έργο των εκπροσώπων του ρωσικού μουσικούπολιτισμού στην Ελλάδα την περίοδο του Μεσοπολέμου.Από την άποψη αυτή πέρα από την επισκόπηση έργων ιστορικού, κοινωνιολογικού,ανθρωπολογικού και μεθοδολογικού περιεχομένου, που υποστηρίζουν το πλαίσιο της εποχής,χρησιμοποιήθηκαν, κυρίως, πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές: αδημοσίευτο αρχειακόυλικό, που εντοπίστηκε σε ελληνικά και ξένα δημόσια, ιδιωτικά αρχεία και μουσικολογικέςσυλλογές, ημερήσιος και περιοδικός Τύπος, οπτικό-ηχητικό και φωτογραφικό υλικό και,τέλος, προφορικές συνεντεύξεις με απογόνους και μαθητές των προαναφερθέντωνκαλλιτεχνών.Οι μουσικοί από τη Ρωσία διακρίθηκαν σε όλες τις σφαίρες της μουσικής της Ελλάδας, είτελόγιας είτε ελαφράς: υπήρξαν λαμπροί πιανίστες, διηύθυναν τη συμφωνική ορχήστρα,πρωταγωνιστούσαν στο λυρικό θέατρο, ήταν επικεφαλής του ελαφρού μουσικού θεάτρου καικαθόριζαν την καλλιτεχνική πορεία του είδους αυτού, συνέθεταν μουσική που εμπλούτισε τηνελληνική μουσική φιλολογία, έγραφαν άρθρα για τα εκπαιδευτικά και τα καλλιτεχνικάπροβλήματα του τόπου, άνοιγαν τις Ανώτερες Μουσικές Σχολές και τα στούντια φωνητικής,γαλούχησαν μια πλειάδα διακεκριμένων Ελλήνων μουσικών (με πρώτη την Τζ. Μπαχάουερ)που εμφανίστηκαν στις παγκόσμιες και εγχώριες μουσικές σκηνές φέρνοντας δόξα στηελληνική Τέχνη. Τα ονόματά τους:- πιανίστες Β.Φρήμαν, Ι.Χίλσμπέργκ, Μ.Μπαρζάνσκι, Μ.Μπαράτς, Α.Πλότνικωφ καιΔ.Μαρής,- διευθυντής ορχήστρας Ι.Μπούτνικωφ,- λυρικοί τραγουδιστές Σ.Κοκκίνη, Ε.Βλαχοπούλου, Η.Πασχαλίδης, Θ.Σαμπανίεβα,Δ.Κριωνάς, Α.Μυταράκη, Αικ.Κοκκινάκη-Κρασνόβα, Μ.Παλαίστη,- συνθέτες Α.Κουντούρωφ, Ελ. Παπαδοπούλου-Μαυρομμάτη- μουσικοκριτικός Ν.Βεργωτής,- βιολονιστής και βιολίστας Ν. Αυγερινός,- σκηνοθέτης και αρτίστας του ελαφρού μουσικού θεάτρου Α.Αρντάτωφ- Ν. Γιάκοβλεφ, Κ. Μένδρη.