Η δυναμική κατανομών επιλεγμένων μακροοικονομικών μεταβλητών: εμπειρικές προσεγγίσεις για τις χώρες της Κεντρικής και Νότιας Ανατολικής Ευρώπης

Abstract

This dissertation is based on three empirical studies, each one focused on investigating the dynamics of the distributions of selected macroeconomic variables in countries of Central, Southern and Eastern Europe. The first two essays investigate the stochastic convergence topic and the catching-up effects in samples of countries from the region of interest while the third one deals with the analysis of conditional convergence by identifying the factors that influence growth highlighting the impact of two institutional factors on growth, that of corruption and bureaucracy.The first essay examined empirically the effects of catching-up on a selected sample of countries of Central and South Eastern Europe. For the sake of the analysis annual data were used covering the period 1980-2010 for a sample of ten countries, which included Albania, Bulgaria, Estonia, Greece, Hungary, Latvia, Moldova, Romania, Slovak Republic, and Turkey. The empirical analysis applied the Bai - Perron methodology (2003), to determine whether there are any structural changes along with the methodology of Nahar - Inder (2002), to conclude whether or not catching-up effects are detected. The investigation was performed by means of two averages of per capita Gross Domestic Product, one of the European Union's fifteen member states and that of twenty-seven members as benchmarks. The results indicated that the differences between countries remain and that their distance from the member countries, either in case of the fifteen members of the European Union or in case of the twenty-seven member states, is not eliminated. Moreover, the findings confirmed effects of catching-up with the European Union for three out of the ten countries of the sample, namely Estonia, Latvia and Turkey with the presence of two statistically significant structural breaks. Even in case of countries with no catching-up effects with the European Union confirmed, the importance of two structural changes was highlighted.The second essay explored empirically the issue of income convergence in a selected sample of Southeastern European countries. The analysis used annual data for eight countries of the Balkan Peninsula, namely Albania, Bosnia - Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Former Yugoslavian Republic of Macedonia, Romania, Serbia, and Slovenia, covering the period 1994-2011. The investigation relied on income differentials from both the averages of the European Union’s-fifteen and the European Union’s-twenty four as well as within the Balkan group, the Balkan-8. The adopted methodology deployed the non stationary panel unit root framework to cope with the problem of limited sampleproviding more reliable insight and, in particular, the analysis used the univariate and panel Minimum Lagrange Multiplier unit root tests, suggested by Lee and Strazicich (2003, 2004) and Im, et al. (2005), that account for one and two endogenously determined structural breaks. The overall evidence was in favor of convergence towards the European Union as well as the Balkans-8 with the majority of countries individually to indicate the same result with at least one significant structural change.This third essay aimed at analyzing the issue of conditional convergence in the new enlarged European Union over the period 1995–2012 by means of panel data techniques. The issue was examined with particular attention to the effects of two institutional factors on growth, namely corruption and bureaucracy, controlling for a widely used set of explanatory economic variables such as investment in physical and human capital, Foreign Direct Investments, inflation, government expenditure and trade openness. In addition to the overall impact of institutional factors on growth, it was examined whether growth responds differently to corruption and bureaucracy in the new members of the European Union by means of two group-specific interaction variables to capture possible different responses to corruption and bureaucracy. The analysis revealed evidence of conditional convergence in the enlarged European Union, with investment share, Foreign Direct Investment, human capital, and trade openness appearing as robust growth drivers. In contrast, inflation and government consumption rather hamper growth. Furthermore, the effects of corruption and bureaucracy on growth seem to differ across old and new members of the European Union.Keywords: catching up, structural changes, countries of Central and South Eastern Europe, convergence, panel unit root tests, Balkan countries, determinants of growth, corruption, bureaucracy, Panel Fixed Effects, Generalized Method of Moments

Η παρούσα διατριβή στηρίζεται σε τρεις εμπειρικές μελέτες που επικεντρώθηκαν στη διερεύνηση της δυναμικής των κατανομών επιλεγμένων μακροοικονομικών μεταβλητών σε χώρες της Κεντρικής, Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης. Οι δύο πρώτες εργασίες αφορούν στη μελέτη της στοχαστικής σύγκλισης και επιδράσεων catching-up σε δείγματα χωρών από την περιοχή του ενδιαφέροντος ενώ η τρίτη ασχολείται με την ανάλυση της υπό συνθήκη σύγκλισης προσδιορίζοντας τους παράγοντες που επηρεάζουν τη μεγέθυνση με έμφαση στην επίδραση δύο θεσμικών παραγόντων στη μεγέθυνση, της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας.Η πρώτη εργασία αφορά στην εμπειρική διερεύνηση διαδικασιών catching-up σε επιλεγμένο δείγμα χωρών της Κεντρικής και Νότιας Ανατολικής Ευρώπης. Για τις ανάγκες της ανάλυσης χρησιμοποιήθηκαν ετήσια στοιχεία του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος για το διάστημα 1980-2010 για ένα δείγμα δέκα χωρών, το οποίο περιελάμβανε την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Εσθονία, την Ελλάδα, τη Λετονία, τη Μολδαβία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακική Δημοκρατία, και την Τουρκία. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη συνδυαστική χρήση της μεθοδολογίας των Bai - Perron (2003), ώστε να εντοπιστούν πιθανά σημεία διαρθρωτικών αλλαγών, και της μεθοδολογίας των Nahar - Inder (2002). Η διερεύνηση της σύγκλισης έγινε ως προς τους μέσους όρους του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης των δεκαπέντε και των είκοσι επτά μελών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι διαφορές ανάμεσα στις χώρες παραμένουν και η απόσταση των χωρών του δείγματος από τις χώρες-μέλη είτε στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης των δεκαπέντε μελών είτε στην περίπτωση των είκοσι επτά μελών δεν εξαλείφεται. Επιπλέον, τα ευρήματα επιβεβαίωσαν διαδικασία catching-up με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τρεις από τις δέκα χώρες του δείγματος, την Εσθονία, την Λετονία και την Τουρκία με την παρουσία δύο σημαντικών διαρθρωτικών αλλαγών. Ακόμη και στις περιπτώσεις των χωρών για τις οποίες δε διαπιστώθηκε catching-up με την Ευρωπαϊκή Ένωση επισημάνθηκε η σημασία δύο διαρθρωτικών αλλαγών.Η δεύτερη εργασία αφορά στην εμπειρική διερεύνηση της εισοδηματικής σύγκλισης σε επιλεγμένο δείγμα χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν ετήσια στοιχεία για οκτώ χώρες της Βαλκανικής Χερσονήσου, δηλαδή την Αλβανία, τη Βοσνία–Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας,τη Ρουμανία, τη Σερβία, και τη Σλοβενία, και το διάστημα κάλυπτε την περίοδο 1994-2011. Η μελέτη βασίστηκε στις σχετικές διαφορές του κατά κεφαλήν εισοδήματος από το μέσο όρο εισοδήματος του δείγματος, Βαλκάνια-8, καθώς και από δύο μέσους όρους κατά κεφαλήν εισοδήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των δεκαπέντε μελών και των εικοσιτεσσάρων μελών. Το μεθοδολογικό πλαίσιο περιελάμβανε ελέγχους μοναδιαίας ρίζας σε πάνελ, ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του περιορισμένου αριθμού δεδομένων. Εφαρμόστηκαν έλεγχοι μοναδιαίας ρίζας με ή χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές, με τις διαρθρωτικές αλλαγές να έχουν υπολογιστεί ενδογενώς με τις μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν από τους Lee και Strazicich (2003, 2004) καθώς και από τους Im, et al. (2005). Το συνολικό εύρημα βρέθηκε υπέρ της σύγκλισης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Βαλκάνια-8 με τη πλειοψηφία των χωρών στα επιμέρους πάνελ να παρουσιάζουν το ίδιο αποτέλεσμα με σημαντική τουλάχιστον μία διαρθρωτική αλλαγή.Η τρίτη εργασία ανέλυσε την υπό συνθήκη σύγκλιση στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση των εικοσιοκτώ μελών για την περίοδο 1995-2012 με τη χρήση μεθοδολογιών πάνελ. Το ζήτημα αυτό εξετάστηκε δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις επιδράσεις δύο θεσμικών παραγόντων στη μεγέθυνση, δηλαδή της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας, εμπλουτίζοντας την ανάλυση με συγκεκριμένους οικονομικούς παράγοντες, όπως την επένδυση σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, τον πληθωρισμό, την κυβερνητική δαπάνη και το άνοιγμα εμπορίου. Εκτός από τη συνολική επίδραση των θεσμικών παραγόντων στη μεγέθυνση, μελετήθηκε αν υπάρχει διαφορά στις επιδράσεις της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας στη μεγέθυνση στην περίπτωση που το δείγμα υπό διερεύνηση διαιρεθεί στα παλαιά και νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανάλυση βασίστηκε στη χρήση της Μεθοδολογίας Σταθερών Επιδράσεων και της Γενικευμένης Μεθοδολογίας Ροπών. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την ύπαρξη υπό συνθήκη σύγκλισης και έδειξαν ότι η επένδυση σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, και το άνοιγμα εμπορίου ασκούν σημαντική θετική επίδραση στη μεγέθυνση, ενώ, αντίθετα, ο πληθωρισμός και η κυβερνητική δαπάνη εμποδίζουν τη μεγέθυνση. Οι επιδράσεις των θεσμικών παραγόντων στη μεγέθυνση διαπιστώθηκε ότι είναι διαφορετικές, όταν λαμβάνονται υπόψη οι δύο ομάδες του δείγματος, δηλαδή τα νέα και παλαιά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Λέξεις - κλειδιά: catching-up, διαρθρωτικές αλλαγές, χώρες Κεντρικής και Νότιας Ανατολικής Ευρώπης, σύγκλιση, έλεγχοι μοναδιαίας ρίζας σε πάνελ, Βαλκάνια, προσδιοριστικοί παράγοντες τηςμεγέθυνσης, διαφθορά, γραφειοκρατία, Μεθοδολογία Σταθερών Επιδράσεων, Γενικευμένη Μεθοδολογία Ροπών