Συγκρούσεις, συλλογικό τραύμα και η ανάπτυξη της ομάδας και της ομαδικότητας σε ομάδες φοιτητών στη Δυτική Όχθη και το Ισραήλ

Abstract

The present dissertation focuses on exploring the concepts of trauma, identity and their interplay in the context of the Israeli-Palestinian conflict. These concepts are studied on individual as well as on collective level within each group, whilst identifying their effects on inter-group relations and vice versa. In order to analyze the interplay between the concepts we reviewed the existing literature on processes and collective narratives first on group level and then on inter-group level. The study moves on to the understanding of intractable conflicts using the psychological repertoire and emotional orientation model. As an important factor to this model, trauma, a result and source of conflict, is understood as a rupture in the personal and collective narratives which through a process of meaning making redefines group identity in total. For these processes to become apparent and understood, extensive review of the history of the two groups and their inter-group relations was conducted emphasizing the process transforming individual and collective traumas to cultural. In order to answer our research questions field research in Israel and the Occupied Palestinian Territories was conducted. More specifically, 40 interviews were carried out with students from the two most prominent universities of the West Bank and Jerusalem in a period of nine months. The methodology combines ethnography and interpretative phenomenology aiming at a thorough understanding of the experiences of individuals within each of the group, but also in the broader context of the conflict.Our main findings, common to the groups under study can be summarized in the following:The common course in meaning making of traumatic events and symbolization on cultural level, from which the two groups divert only to satisfy their needs is traced. The traumatic experiences of those members, who are entrusted with the role of protector or agonist in both groups, are understood through the same narrative connecting them inextricably with the past as well as with the future of the group, whereas the possibility of peaceful resolution is viewed as a stalemate rendering them helpless to manage their experiences outside of the existing narrative. Thus, peaceful resolution, albeit desirable for the group in total, is perceived as threatening for the traumatized individuals. Exception is the Arab-Palestinian minority of Israel, the members of which as carriers of both identities, experience the conflict internally on a daily basis and aim at reconciliation and restoration of intrapersonal unity and completion.

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η διερεύνηση των εννοιών του τραύματος, της ταυτότητας και των μεταξύ τους αλληλεπιδράσεων στο πλαίσιο της σύγκρουσης των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων. Οι έννοιες μελετώνται τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο εντός της κάθε ομάδας, εντοπίζοντας παράλληλα και τις όποιες συνέπειες στις διομαδικές σχέσεις και αντίστροφα. Για την ανάλυση των αλληλεπιδράσεων των υπό μελέτη εννοιών αρχικά πραγματοποιήθηκε μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τις διεργασίες και τα συλλογικά αφηγήματα στο πλαίσιο των ομάδων και στη συνέχεια σε διο-ομαδικό επίπεδο. Η μελέτη προχωρά σε μια κατανόηση της δυσεπίλυτης σύγκρουσης βάσει του μοντέλου του ψυχολογικού ρεπερτορίου και τους συναισθηματικού προσανατολισμού. Ως παράγοντας που επιδρά στο μοντέλο, η έννοια του τραύματος, ως αποτέλεσμα αλλά και έναυσμα μια σύγκρουσης, γίνεται κατανοητή αρχικά ως μια διάρρηξη των προσωπικών και συλλογικών αφηγημάτων που μέσα από τη διαδικασία νοηματοδότησης επαναπροσδιορίζει συνολικά την ταυτότητα των ομάδων. Για να γίνουν εμφανείς και κατανοητές οι παραπάνω διαδικασίες πραγματοποιήθηκε εκτενής ανασκόπηση της ιστορίας τους και των διο-ομαδικών τους σχέσεων και διαγράφηκε η πορεία ανάδειξης των τραυματικών ιστορικών γεγονότων ως πολιτισμικών τραυμάτων. Η διερεύνηση των παραπάνω επετεύχθη με έρευνα πεδίου στις δύο εθνικές ομάδες. Πραγματοποιήθηκαν 40 συνεντεύξεις με φοιτητές δύο εκ των μεγαλύτερων πανεπιστημίων της Δυτικής Όχθης και του Ισραήλ, σε διάστημα διάρκειας εννέα μηνών. Η μεθοδολογία συνδυάζει την εθνογραφική μέθοδο και την ερμηνευτική φαινομενολογία αποσκοπώντας στην εις βάθος κατανόηση των βιωμάτων των ατόμων, στο πλαίσιο καθεμιάς από τις ομάδες, αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο της σύγκρουσης.Τα βασικά ευρήματα, κοινά στις υπό-μελέτη ομάδες συνοψίζονται στα εξής:Εντοπίζεται η κοινή πορεία που ακολουθείται για τη νοηματοδότηση και ανάδειξη των γεγονότων σε τραυματικά σε πολιτισμικό επίπεδο, από την οποία αποκλίνουν μόνο για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της η κάθε ομάδα. Τα τραυματικά βιώματα των μελών, εκείνων που επιφορτίζονται με το ρόλο του προστάτη ή αγωνιστή και στις δύο ομάδες, νοηματοδοτούνται μέσα από την ίδια αφηγηματική δομή συνδέοντάς τα άρρηκτα τόσο με το παρελθόν όσο και με το μέλλον της ομάδας, ενώ η πιθανότητα ειρηνικής επίλυσης αποτελεί για τους ίδιους αδιέξοδο καθιστώντας τους ανήμπορους να διαχειριστούν τα βιώματά τους εκτός του υπάρχοντος αφηγήματος. Συνεπώς, η ειρηνική επίλυση, αν και επιθυμητή για το σύνολο της ομάδας, γίνεται αντιληπτή ως απειλητική για τα τραυματισμένα άτομα. Σημαντική εξαίρεση αποτελούν τα μέλη της μειονότητας των Παλαιστινίων του Ισραήλ που, ως φορείς και των δύο ταυτοτήτων, βιώνουν τη σύγκρουση εσωτερικά σε καθημερινό επίπεδο και αποσκοπούν στη συμφιλίωση και αποκατάσταση της ενδοατομικής ενότητας και ολοκλήρωσης.