Κώδικες δεοντολογίας και οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων: μελέτη επί των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών

Abstract

Our research focuses on specific aspects of applying a code of conduct in companies listed in the Athens Stock Exchange companies. We first examine the existence of a code of conduct, its content, and certain aspects of its. Furthermore, we investigate the relation between the use of a code of a conduct and financial performance bearing in mind that, not only the deployment of a code of conduct may affect the company΄s financial performance, but that the company΄s financial performance may also affect the deployment of a code of conduct. For the purposes of the survey a questionnaire has been developed. In order to examine the relation between financial performance and the code of conduct, certain criteria of measurement must first be determined. As far as the financial performance measurement is concerned, we calculate three different financial ratios, for each company (i.e. earnings per share, sales margin and return on equity). With respect to the content of the codes of conduct, we classify the rules according to a tripartite distinction: the rules that center on the company, the ones that center on employees and those that regard society in general. And finally we further differentiate, according to the method used for the composition, communication and enforcement of the code of conduct.

Η μελέτη έχει διπλό σκοπό: πρώτον, την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στην Ελλάδα σχετικά με την τήρηση ή όχι κωδίκων δεοντολογίας, την παροχή πληθώρας ποιοτικών στοιχείων, όπως τον τρόπο διαδόσεως αυτών, το περιεχόμενό τους, σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις έχουν κώδικες δεοντολογίας, τους λόγους μη τήρησης τους, σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις δεν έχουν κώδικες δεοντολογίας, καθώς και τις αντιλήψεις των άμεσα εμπλεκομένων υπαλλήλων σχετικά με τον κώδικα δεοντολογίας. Δεύτερον, την διερεύνηση ενδεχόμενης σχέσης, πρώτον ανάμεσα στην ύπαρξη κωδίκων δεοντολογίας και την οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων, δεύτερον ανάμεσα στο περιεχόμενο των κωδίκων δεοντολογίας και την οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων που έχουν κώδικες δεοντολογίας, και τρίτον ανάμεσα στα έτη ύπαρξης κώδικα δεοντολογίας και την οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων που έχουν κώδικες δεοντολογίας. Προκειμένου να εκπληρωθούν οι παραπάνω σκοποί, θα ξεκινήσουμε με την μελέτη των εννοιών της εταιρικής διακυβέρνησης, της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και των κωδίκων δεοντολογίας. Η εταιρική διακυβέρνηση ενδιαφέρει διότι οι κώδικες δεοντολογίας αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για τις διοικήσεις των επιχειρήσεων, το οποίο δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί, άμεσα ή έμμεσα, στοιχείο των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης που κάθε επιχείρηση έχει επιλέξει να υιοθετήσει. Ενισχυτικά των παραπάνω αποτελούν, αφενός το ότι σε ορισμένες χώρες τα πλαίσια νόμου περί εταιρικής διακυβέρνησης επιβάλλουν την ύπαρξη, αλλά και δημοσιοποίηση των κωδίκων δεοντολογίας, και αφετέρου η τάση που επικρατεί, τουλάχιστον στην Ευρώπη, η εταιρική κοινωνική ευθύνη να ενσωματωθεί περαιτέρω στην εταιρική διακυβέρνηση. Συνεπακόλουθα, η εταιρική κοινωνική ευθύνη αναλύεται καθώς αποτελεί την ιδέα από την οποία προέρχεται ο κώδικας δεοντολογίας, και αποτελεί τον ισχυρό σύνδεσμο ανάμεσα στην εταιρική διακυβέρνηση και τον κώδικα δεοντολογίας. Υπό αυτό το πρίσμα, εξετάζονται διάφοροι ορισμοί και παρεμφερείς της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ιδέες, όπως η εταιρική κοινωνική απόδοση, η θεωρία των ενδιαφερομένων μερών, ενώ αναλύεται κριτικά και η σχέση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης με την κερδοφορία. Ειδικά το τελευταίο, αποτελεί τον ισχυρό σύνδεσμο για την εκπλήρωση ενός σκοπού της παρούσης μελέτης, αυτού της διερεύνησης ενδεχόμενης σχέσης, πρώτον ανάμεσα στην ύπαρξη κωδίκων δεοντολογίας και την οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων, δεύτερον ανάμεσα στο περιεχόμενο των κωδίκων δεοντολογίας και την οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων, και τρίτον ανάμεσα στα έτη ύπαρξης κώδικα δεοντολογίας και την οικονομική απόδοση.Με την ολοκλήρωση της ανάλυσης αυτών των εννοιών, η μελέτη εξελίσσεται με την ανάλυση του κώδικα δεοντολογίας, τόσο στο θέμα του περιεχομένου του, όσο και στο θέμα των διαδικασιών σύνταξης, διαδόσεως και εφαρμογής του. Επιπλέον, αναφερόμαστε σε πρότυπους κώδικες δεοντολογίας ανεξάρτητων φορέων και διεθνών οργανισμών, καθώς και σε έρευνες οι οποίες αφορούν το περιεχόμενο των κωδίκων δεοντολογίας, αλλά και την σύνδεση των κωδίκων δεοντολογίας με την ηθική συμπεριφορά των αποδεκτών τους. Ολοκληρώνοντας το μέρος αυτό, επιλέγουμε και αναλύουμε εκτενώς ένα σετ κωδίκων δεοντολογίας, το οποίο με δεδομένο ότι αποτελεί την συρραφή των κωδίκων δεοντολογίας των 500 μεγαλύτερων, από άποψη εσόδων, εισηγμένων επιχειρήσεων στις Η.Π.Α., είναι πλήρες και αξιοποιήσιμο για τις ερευνητικές μας προσπάθειες.