Μελέτη παραμέτρων του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης και ποιότητας ζωής στους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση

Abstract

Ιntroduction: Multiple sclerosis (MS) is a disease that plagues many people, especiallywomen and an effective treatment does not exist. Fatigue is a hallmark of the disease. Duringthe last decade there is an intense research focusing on the origin of fatigue and its relationshipwith other aspects of the disease.Purpose: The purpose of this prospective study was to investigate the influence ofatmospheric parameters (ambient temperature, the discomfort index) to fatigue and quality oflife of patients with MS.Material and Methods: Two scales for fatigue, the FSS and MFIS were used. For theassessment of depression, the Beck Depression Inventory (BDI-II) was used. The assessmentof quality of life was made by the Greek adaptation of the questionnaire SF-36v2. Four fatiguemeasurements were performed at the end of each season: the day of November, February, Mayand August. In each measurement the patients and the controls filled the questionnaires FSS,MFIS, BDI-II and SF-36V2. The study sample composed of patients (N = 99) and healthycontrols (N = 75) who were recruited from the outpatient clinics of Neurological MedicalSchool of the Universities of Ioannina and Athens.Results: The FSS validation study confirmed that this is a one-dimensional scale, while theanalysis MFIS revealed two factors, cognitive and physical. Both scales had excellent internalreliability (Cronbach a>0.90) Healthy controls exhibited statistically significant fluctuations offatigue during the four seasons, while fatigue in patients remains practically constant. Besidesfatigue, depression, physical functioning and social activity parameters also remain stableduring the year. The multiple linear regression models showed that all three factors (socialfunctioning, physical functioning and depression) were independent predictors of fatigue andtheir contribution depends on the scale used and the season. When the MFIS was applied, the three factors independently associated with fatigue regardless of season, the percentagecontribution of each one separately to the fatigue ranging between 30% -66 % , with thehighest rate regarding depression in August . In the case of FSS, only the physical functioningwas predictor of fatigue in all seasons.Conclusion: This study challenges the concept that fatigue in patients with MS fluctuatesbetween seasons and confirms that more than one scale should be used in assessing fatigue.Future studies may be directed to the field of interaction of parameters coexisting with fatigue,as well as to further investigation of the role of ambient temperature, but with a differentresearch concept and design.

Εισαγωγή: Η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια νόσος που ταλαιπωρεί πολύκόσμο, κυρίως γυναίκες, και χωρίς αποτελεσματική θεραπεία. Ένα από τα κύριαχαρακτηριστικά της νόσου είναι η κόπωση. Την τελευταία δεκαετία υπάρχει ιδιαίτερααυξημένο ερευνητικό ενδιαφέρον σχετικά με την προέλευση της και τη σχέση της με άλλεςπαραμέτρους της νόσου.Σκοπός: Ο σκοπός της προοπτικής αυτής έρευνας ήταν να διερευνήσει την επίδρασητων ατμοσφαιρικών παραμέτρων (ατμοσφαιρική θερμοκρασία, δείκτης δυσφορίας) στηνκόπωση και στην ποιότητα ζωής των ασθενών με ΠΣ.Υλικό και μέθοδος: Χρησιμοποιήθηκαν δύο κλίμακες μέτρησης για την κόπωση, ηFSS και η MFIS. Για την εκτίμηση της κατάθλιψης χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα BeckDepression Inventory (BDI-II). Η εκτίμηση της ποιότητας ζωής έγινε με την ελληνικήδιασκευή του ερωτηματολόγιου SF-36v2. Οι μετρήσεις, τέσσερις στον αριθμό, διεξήχθηκανστο τέλος της κάθε εποχής, δηλαδή, την τελευταία ημέρα του Νοεμβρίου, του Φεβρουαρίου,του Μαΐου, του Αυγούστου. Σε κάθε μέτρηση οι ασθενείς και υγιείς συμπλήρωναν ταερωτηματολόγια της FSS, MFIS, BDI-II και SF-36V2. Το δείγμα της μελέτης αποτελείταιαπό τους συμμετέχοντες ασθενείς (N=99) και υγιείς (N=75) που στρατολογήθηκαν από τα εξωτερικά ιατρεία των Νευρολογικών κλινικών της ιατρικής σχολής των ΠανεπιστημίωνΙωαννίνων και Αθηνών.Αποτελέσματα: Η στάθμιση της FSS επιβεβαίωσε ότι πρόκειται για μονοδιάστατηκλίμακα, ενώ η στάθμιση της MFIS αποκάλυψε δύο παράγοντες, γνωστικό και σωματικό. Καιοι δύο κλίμακες παρουσίασαν εξαιρετική εσωτερική αξιοπιστία (Cronbach a>0,90). Οι υγιείςεκδηλώνουν στατιστικά σημαντικές διακυμάνσεις της κόπωσης κατά τη διάρκεια τωντεσσάρων εποχών, ενώ η κόπωση στους ασθενείς παραμένει πρακτικά σταθερή. Εκτός τηςκόπωσης, η κατάθλιψη, η σωματική λειτουργικότητα και κοινωνική δραστηριότηταπαραμένουν επίσης σταθερές παράμετροι κατά τη διάρκεια του έτους. Τα μοντέλα πολλαπλήςγραμμικής παλινδρόμησης έδειξαν ότι και οι τρεις παράγοντες (κοινωνική λειτουργικότητα,σωματική λειτουργικότητα και κατάθλιψη) αποτελούν ανεξάρτητους προγνωστικούςπαράγοντες της κόπωσης και η συνεισφορά τους εξαρτάται από τη χρησιμοποιούμενηκλίμακα και την εποχή. Όταν χρησιμοποιείται η MFIS και οι τρεις παράγοντες σχετίζονταιανεξάρτητα με την κόπωση όλους τους μήνες, με την ποσοστιαία συμβολή του καθενόςξεχωριστά στην κόπωση να κυμαίνεται από 30%-66%, με το υψηλότερο ποσοστό να αφοράτην κατάθλιψη κατά το μήνα Αύγουστο. Στην περίπτωση της FSS, μόνον η σωματικήλειτουργικότητα αποτέλεσε προβλεπτικό παράγοντα της κόπωσης σε όλες τις εποχές.Συμπέρασμα: Η παρούσα μελέτη αμφισβητεί την αντίληψη ότι η κόπωση στουςασθενείς με ΠΣ εμφανίζει διακυμάνσεις μεταξύ των εποχών και επιβεβαιώνει ότι επιβάλλεταιη ταυτόχρονη χρήση περισσοτέρων της μιας κλίμακας εκτίμησης κόπωσης. Οι μελλοντικέςέρευνες θα πρέπει ίσως να προσανατολιστούν στο πεδίο της αλληλεπίδρασης των παραμέτρωνπου συνυπάρχουν με την κόπωση, καθώς και στην περαιτέρω διερεύνηση του ρόλου τηςατμοσφαιρικής θερμοκρασίας, αλλά με διαφορετικό ερευνητικό σχεδιασμό και αντίληψη.