Έικόν΄ αχειροποίητη...: Η ατέρμονη αναζήτηση του έρωτα και της αγάπης στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Abstract

The aim of this doctoral dissertation is to discuss, analyze and evaluate the deep, spiritual dimension of the two main types of love, eros and agape, as depicted in A. Papadiamantis’ work. The role of eros and agape throughout his work are enlightened, where possible, by the Neptic Fathers’ teaching on the dangerous “game of thoughts’’, the struggle against human passions and the development of virtues. This thesis consists of two extensive parts. In the first part, the multilateral subject of eros in Papadiamantis’ novels and short stories is discussed as an endless, difficult struggle against the varied external and internal temptations and personal passions. In the second part of the doctoral dissertation, love for fellow man both inside and outside the closer family is emphasized. The dissertation finishes with the points of conclusion reached through the detailed analysis of the two main parts. These conclusions bring into prominence the significant role of the spiritual dimension of eros and love in Papadiamantis’ work, as well as its dialectical relation to the Philokalia of the Neptic Fathers.

Ο στόχος της παρούσης διδακτορικής διατριβής είναι η ανάδειξη της βαθύτερης, της πνευματικής διάστασης που έχουν ο έρωτας και η αγάπη στο έργο του Α. Παπαδιαμάντη, φωτισμένη, όπου αυτό είναι εφικτό, από τη διδασκαλία των νηπτικών Πατέρων για το επικίνδυνο «παίγνιο των λογισμών», τον αγώνα κατά των παθών και την καλλιέργεια των θεάρεστων αρετών. Η εργασία απαρτίζεται από δύο εκτεταμένα κεφάλαια. Στο πρώτο, προσεγγίζεται το πολύπλευρο θέμα του έρωτα στα μυθιστορήματα και τα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ως ενός διαρκούς και αιμάσσοντος αγώνος κατά των πολύμορφων έξωθεν και έσωθεν πειρασμών και των προσωπικών παθών. Το δεύτερο κεφάλαιο σκοπό έχει να αναδείξει την αγάπη προς τον πλησίον εντός και εκτός του στενού κύκλου της οικογένειας, ως το πλήρωμα των εντολών του Θεού. Η εργασία ολοκληρώνεται με την καταγραφή των συμπερασμάτων που προκύπτουν από την επιμέρους ανάλυση των δύο κεφαλαίων και τα οποία αναδεικνύουν το σημαίνοντα ρόλο και την πνευματική διάσταση του έρωτα και της αγάπης στο παπαδιαμαντικό έργο, όπως επίσης και τη διαλεκτική του σχέση με τη Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν.