Οι ελληνικές τηλεοπτικές σαπουνόπερες και οι επιδράσεις τους στο κοινό

Abstract

This PhD thesis examines the Greek television soap operas and their impact on their loyal audience. The objective of this study is the production and analysis of qualitative data concerning the relation of these programs with their viewers. For this purpose, there have been selected exclusively qualitative methodological approaches such as those of analysis of content, archival research, participative observation and interview in-depth. The introductory chapter consists of a definition of the type of program which is characterized as soap opera in the present work, the investigation of the origin of the term, the critical analysis of similar types of programs, the report of past and earlier audience impact- orientated studies as well as of a primary justification of the methodology choices in comparison with the research’s goals.The following part is dedicated to an extensive report of soap operas history, beginning from the first series- type publications in Europe and the first radio soap opera transmitted in Chicago until the contemporary evolution of this particular form of TV program in the Greek and global production industry.The next chapter includes a detailed content analysis of the Greek soap opera script in an effort to examine the ways in which its particular structure, narrative tools and stories may affect the audience’s reception procedure.A thorough description of the stages of the Greek production of soaps is following, for the purpose of researching the extent that the unique circumstances, in which it takes place, influence the final product and consequently its impact on Greek viewers.In the final chapter, concerning the research, the choiceσ of the methodology, the sampling and its’ results are explained. In particular, it includes an analysis of the findings concerning the socialization trough soaps, their relation with their viewers’ everyday life, the level of their identification with the characters and stories of those shows, as well as of the type of satisfaction deriving from watching them. At last there is a brief review of the whole project including proposals for later data exploitation.

Στα πλαίσια της διατριβής εξετάζονται οι ελληνικές τηλεοπτικές σαπουνόπερες και οι επιδράσεις τους στους/ στις πιστούς/ ες τηλεθεατές/ τριες τους. Στόχος της μελέτης είναι η παραγωγή και ανάλυση ποιοτικών δεδομένων αναφορικά με τη σχέση του κοινού με αυτού του είδους τα προγράμματα. Για τον σκοπό αυτό επιλέχθηκαν αποκλειστικά ποιοτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις, όπως αυτές της ανάλυσης περιεχομένου, της αρχειακής έρευνας, της συμμετοχικής παρατήρησης και της συνέντευξης σε βάθος.Στο εισαγωγικό κεφάλαιο προσδιορίζεται το είδος των προγραμμάτων, που στην παρούσα εργασία αναφέρονται ως σαπουνόπερες, διερευνάται η προέλευση του όρου, αναλύονται τα παραπλήσια είδη, καταγράφονται παλιότερες και νεότερες μελέτες σχετικές με τις πιθανές επιδράσεις του και γίνεται μια πρωταρχική αιτιολόγηση της επιλογής της μεθοδολογίας σε σχέση με τους στόχους της έρευνας.Ακολουθεί μια εκτενής ιστορική αναδρομή της διαδρομής του είδους, από τις πρώτες εκδόσεις σε μορφή σήριαλ στην Ευρώπη και την πρώτη ραδιοφωνική σαπουνόπερα στο Σικάγο, έως την σύγχρονη διαμόρφωση και εξέλιξή του στην ελληνική και παγκόσμια παραγωγή. Το επόμενο κεφάλαιο περιλαμβάνει μια λεπτομερή ανάλυση περιεχομένου του σεναρίου της σαπουνόπερας εξετάζοντας πιθανούς τρόπους πρόσληψης των προγραμμάτων αυτών σε σχέση με την ιδιάζουσα δομή του σεναρίου τους, τα περίπλοκα αφηγηματικά τους μέσα και τις ευφάνταστες ιστορίες που διαμορφώνουν τη θεματολογία του. Στη συνέχεια περιγράφεται η διαδικασία παραγωγής των ελληνικών καθημερινών σήριαλ, με στόχο τη διερεύνηση του βαθμού επιρροής των ιδιαίτερων συνθηκών, στις οποίες αυτή λαμβάνει χώρα, στο τελικό αποτέλεσμα και κατ’ επέκταση τις ενδεχόμενες επιδράσεις τους. Στο τελευταίο κεφάλαιο, που αφορά στην έρευνα, επεξηγούνται η επιλογή της μεθοδολογίας, του δείγματος και τα αποτελέσματα της. Πιο συγκεκριμένα, αναλύονται τα ευρήματα αναφορικά με τις διαδικασίες κοινωνικοποίησης του κοινού μέσω της θέασης και του σχολιασμού των επεισοδίων, την σχέση του με τις σαπουνόπερες, το βαθμό ταύτισής του με τους χαρακτήρες και τις ιστορίες και το είδος της ικανοποίησής του. Ακολουθεί μια σύντομη θεώρηση του συνόλου της μελέτης και προτάσεις για μελλοντική αξιοποίηση των ευρημάτων.