Δίκτυα επιχειρηματικότητας και συνεργατικοί σχηματισμοί

Abstract

The globalization of the world economy and the evolution of information technologies have a significant impact on the regional development. Over the last decades, changes in competition and technology have diminished the role of location. Despite the fact that technology allows for high-speed information flow across long distances, know-how and innovation continue to cluster geographically. During the last few years, there has been growing interest in business clusters as a concept to understand the competences of a region and also to support regional economic development. Business clusters - a geo-graphic concentration of companies and related institutions in a specific field - have be-come the central point of politicians.The strong positive relationship between a measure of cluster portfolio strength and prosperity makes clusters very important for each region and this is the reason why clus-ter concept is now firmly embedded within European practitioners, who consider clus-ters as engines of regional economic development. Understanding the reasons of a suc-cessful cluster performance and measuring clusters’ competitiveness are fundamental to design and implement regional policies, facilitating cluster development. For this rea-son, a novel index is proposed, namely the Cluster Strength Index (CSI) to assess the cluster performance. The aim of the CSI development is to promote regional economic growth through the enhancement of clusters’ attractiveness, improving the knowledge base of policy makers interested in clusters.There are several methods of clusters’ strength evaluation, but they center exclusively on cluster-specific framework conditions. The cluster performance is also determined by the environment, where clusters are exposed to. This is the reason why the Cluster Strength Index includes factors that affect the regional specific conditions and the na-tional business environment. This index due to analysis of a cluster across the three levels (cluster, regional and country level), enable policy-makers to do more in depth com-parisons among business clusters, contributing significantly to their development and regional prosperity.The purpose of this study is to highlight the contribution of business clusters to regional prosperity and promote an alternative approach of cluster strength assessment. Given that the CSI is a detailed index focusing on cluster level it becomes clear that it may be employed to map the competitiveness on sector, region and country level.The CSI may be viewed as a valuable tool for managers, entrepreneurs, policymakers and government officials to improve clusters’ performance and strengthen companies’ competitiveness. The findings of this study can enable European practitioners to imple-ment policies, which look at the development of clusters considering that successful cluster policies can lead to regional prosperity through the rise of productivity, job crea-tion and higher level of business formation.

Η Παγκοσμιοποίηση και η αλματώδης εξέλιξη της Τεχνολογίας Πληροφοριών έχουν επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι αλλαγές στο ανταγωνιστικό περιβάλλον και την τεχνολογία που παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν σαν αποτέλεσμα η γεωγραφική θέση μιας επιχείρησης να μη διαδραματίζει πλέον σπουδαίο ρόλο στην απόδοσή της. Παρά το γεγονός πως η τεχνολογία επιτρέπει τη ροή των πληροφοριών ανάμεσα σε περιοχές που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους, η τεχνογνωσία και η καινοτομία τείνουν να συγκεντρώνονται γεωγραφικά. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, το ενδιαφέρον για το φαινόμενο των επιχειρηματικών συστάδων ολοένα και αυξάνεται, καθώς θεωρούνται ένας νέος μηχανισμός στήριξης της περιφερειακής οικονομικής πολιτικής. Οι επιχειρηματικές συστάδες - η γεωγραφική συγκέντρωση επιχειρήσεων του ίδιου ή συγγενικού κλάδου και συσχετισμένων οργανισμών - βρίσκονται καθημερινά στην κορυφή της ατζέντας των Ευρωπαίων πολιτικών.Η ισχυρή συσχέτιση της τοπικής ευημερίας και της ανταγωνιστικότητας των συστάδων τις καθιστούν ιδιαιτέρως σημαντικές, αποτελώντας τον κυριότερο λόγο ένταξής τους στις πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης. Η ανάδειξη των παραγόντων που επηρεάζουν την απόδοση των επιχειρηματικών συστάδων και η αποτίμηση της ανταγωνιστικότητάς τους κρίνονται αναγκαίες για το σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών, που στοχεύουν στην ανάπτυξή τους. Για αυτό το λόγο αναπτύσσεται ο καινοτόμος δείκτης Cluster Strength Index (CSI), ο οποίος αποσκοπεί στην περιφερειακή ανάπτυξη μέσα από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών συστάδων, διευρύνοντας τη γνωστική βάση των υπευθύνων χάραξης οικονομικής πολιτικής.Έχουν καταγραφεί διάφορες προσπάθειες αποτίμησης της ανταγωνιστικότητας μιας συστάδας, οι οποίες όμως εστίασαν αποκλειστικά στα χαρακτηριστικά της. Η απόδοσημιας συστάδας όμως, εξαρτάται και από το γενικότερο περιβάλλον, στο οποίο δραστηριοποιείται. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο δείκτης CSI συμπεριλαμβάνει και εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοσή της τόσο σε επίπεδο περιφέρειας, όσο και σε επίπεδο χώρας. Η ανάπτυξη του συγκεκριμένου δείκτη, λόγω της συμμετοχής των παραγόντων των τριών επιπέδων (επίπεδο συστάδας, περιφέρειας και χώρας), επιτρέπει στους ακαδημαϊκούς και τους πολιτικούς να κάνουν πιο αναλυτικές και σε μεγαλύτερο βάθος συγκρίσεις των συστάδων, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξή τους και την τοπική ευημερία.Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να αναδείξει τη συμβολή των επιχειρηματικών συστάδων στην περιφερειακή ανάπτυξη και να εισάγει έναν διαφορετικό τρόπο αποτίμησης της ανταγωνιστικότητας των συστάδων. Παρά το γεγονός πως ο παραπάνω δείκτης αναφέρεται στο επίπεδο των συστάδων, μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας τόσο σε επίπεδο περιφέρειας, όσο και σε επίπεδο χώρας, ενώ χρήσιμα συμπεράσματα προκύπτουν και σχετικά με τους κλάδους δραστηριοποίησης των συστάδων.Ο δείκτης CSI αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των ακαδημαϊκών, των επιχειρηματιών, των μάνατζερ και των πολιτικών για τη βελτίωση της απόδοσης των συστάδων και κατ’ επέκταση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την παρούσα διατριβή μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους φορείς χάραξης οικονομικής πολιτικής, οι οποίοι θεωρούν τις συστάδες σαν την ενδεδειγμένη λύση για την τοπική ανάπτυξη μέσα από την αύξηση της παραγωγικότητας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ίδρυση νεοσύστατων επιχειρήσεων.