Κλινικο-επιδημιολογική και εργαστηριακή μελέτη της Coxiella burnetii (πυρετός Q) στην Κρήτη

Abstract

Q fever is a zoonosis with a worldwide distribution caused by Coxiella burnetii, an obligatory intracellular Gram-negative bacterium. It is characterized by high infectivity and is classified as a class B bioterrorism agent.The main hosts of the bacterium are animals of veterinary importance such as cattle, goats and sheep but it can also be found in other domestic mammals, birds and ticks. Coxiella burnetii is excreted in urine, faeces and milk of infected animals, however, higher concentrations of pathogen are detected in the birthing products.The disease is transmitted mainly through inhalation of infected droplets. Infection remains asymptomatic in animals, although reported recurrent miscarriages in infected animals have been reported, which permit continuous shedding of bacteria in the environment. In humans, Q fever can occur in an acute or a chronic form.The acute form of the disease usually appears as a self-limited febrile illness with upper respiratory infection symptoms, but can cause more serious clinical manifestations such as pneumonia, hepatitis and CNS infections.The most common manifestation of the chronic form of the disease is endocarditis that usually occurs in patients with underlying valvular disease.Particular attention is needed during pregnancy because of the potential for serious complications.Treatment depends on the shape and characteristics of the infection. It is particularly difficult in children and in women who are pregnant, because of contraindication of administration of various antibiotics, and in cases demanding long-term treatment.Vaccines are available but their use is limited.Following acute Q fever infection, monitoring by serological tests and ultrasound is recommended in order to early detect cases of transition to chronic Q fever (mainly in the form of endocarditis).

Ο πυρετός Q είναι μια ζωονόσος με παγκόσμια κατανομή και προκαλείται από την Coxiella burnetii, ένα υποχρεωτικά ενδοκυττάριο Gram-αρνητικό βακτήριο. Χαρακτηρίζεται από υψηλή μολυσματικότητα και κατατάσεται ως κατηγορίας Β παράγοντας βιοτρομοκρατίας (class B bioterrorism agent).Οι κύριο ξενιστές του βακτηρίου είναι τα οικόσιτα ζώα όπως είναι τα βοοειδή, οι κατσίκες και τα πρόβατα μπορεί όμως επίσης να ανευρεθεί και σε άλλα οικόσιτα θηλαστικά, σε πουλιά και σε κρότωνες. Η C. burnetii απεκκρίνεται στα ούρα, τα κόπρανα και το γάλα των μολυσμένων ζώων, ωστόσο οι υψηλότερες συγκεντρώσεις του παθογόνου ανευρίσκονται στα λώχειά τους.Η νόσος μεταδίδεται κυρίως μέσω εισπνοής μολυσμένων σταγονιδίων. Η μόλυνση παραμένει ασυμπτωματική στα ζώα, αν και έχουν αναφερθεί επαναλαμβανόμενες αποβολές σε μολυσμένα ζώα, γεγονός που επιτρέπει τη συνεχή αποβολή βακτηρίων στο περιβάλλον. Στους ανθρώπους ο πυρετός Q μπορεί να εμφανιστεί με την οξεία ή τη χρόνια μορφή. Η οξεία μορφή της νόσου εμφανίζεται συνήθως ως ένα αυτοπεριοριζόμενο εμπύρετο νόσημα με συμπτωματολογία λοίμωξης ανώτερου αναπνευστικού, μπορεί ωστόσο να προκαλέσει και σοβαρότερες κλινικές εκδηλώσεις όπως πνευμονία, ηπατίτιδα και λοίμωξη του ΚΝΣ. Η πιο συχνή εκδήλωση της χρόνιας μορφής της νόσου είναι η ενδοκαρδίτιδα και συναντάται συνήθως σε ασθενείς με υποκείμενη βαλβιδοπάθεια. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης λόγω του δυνητικού κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές.Η θεραπεία καθορίζεται από τη μορφή και τα χαρακτηριστικά της λοίμωξης. Είναι ιδιάιτερα δύσκολη στα παιδιά και στις γυναίκες που εγκυμονούν, λόγω της αντένδειξης χορήγησης διαφόρων αντιβιοτικών, καθώς και στις περιπτώσεις χρονιότητας όπου απαιτείται μακροχρόνια θεραπεία.Υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια ωστόσο η χρήση τους είναι περιορισμένη.Μετά από οξύ πυρετό Q συστήνεται η παρακολούθηση με ορολογικό και υπερηχογραφικό έλεγχο, ώστε να ανιχνεύονται νωρίς οι περιπτώσεις μετάπτωσης σε χρονιότητα (κυρίως με τη μορφή της ενδοκαρδίτιδας).