Συγκριτική αξιολόγηση της ποιότητας ζωής στις ελληνικές πόλεις μεσαίου μεγέθους

Abstract

This doctoral thesis deals with the elaboration of a new methodology and set of criteria for the comparative evaluation of the Quality of Urban Life (QOUL) and their application to Greek medium-sized cities. As QOUL, in common with any concept dealing with personal perceptions and attitudes, implies an increased degree of subjectivity, it is not amenable either to a commonly accepted definition or to some standard evaluation formula. However, the need for establishing a common set of criteria for research on the subject is increasingly acknowledged, as it will enable comparison between different QOUL studies across time and space.The thesis contributes to meeting this need by introducing the DPRD-50 [from the acronym of the university department in which it was elaborated] urban indicators model. The model identifies 10 key domains impinging on the QOUL and evaluates a city’s performance in each with the use of 5 different indicators (50 indicators in total). Following an extensive literature review, the selection of QOUL determinants was based on an appreciation of their heuristic efficacy and clarity of content.A second stage of research involved the application of DPRD-50 so as to evaluate the QOUL in Greek medium-sized cities. 70 variables were included in the model, forming simple indicators or composite indexes, so as to capture more effectively the quality aspects of living conditions in the cities under examination. The objective was to highlight the strengths and weaknesses of each city and to investigate both inter-city QOUL inequalities as well as possible intra-city disparities regarding different QOUL determinants.The research shows that Greek medium-sized cities, far from consisting a homogeneous urban space, are characterized by remarkable horizontal (inter-) and vertical (intra-city) QOUL differentiations. Significantly, the QOUL domains which proved to display the most intense differentiations are those which lie under the responsibility of municipal authorities and local communities, implying accrued pertinence of city-level decisions and policies in the configuration of QOUL levels.

Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η σύνθεση ενός νέου συστήματος κριτηρίων για τη συγκριτική αξιολόγηση της Ποιότητας της Αστικής Ζωής (ΠΑΖ) και η εφαρμογή του στις ελληνικές πόλεις μεσαίου μεγέθους, με στόχο τη διαπίστωση και ερμηνεία τυχόν οριζόντιων (δι-αστικών) ή/και κάθετων (διατομεακών) ανισοτήτων στα επίπεδα ανάπτυξης των επιμέρους τομέων της Ποιότητας Ζωής (ΠΖ).Επειδή ως έννοια η ΠΖ εμπεριέχει μεγάλο βαθμό υποκειμενικότητας, όπως κάθε έννοια που αναφέρεται σε προσωπικές εκτιμήσεις και στάσεις ζωής, δεν τυγχάνει ενός κοινά αποδεκτού ορισμού και κατ’ επέκταση ενός ενιαίου συστήματος αξιολόγησης. Αναγνωρίζεται, ωστόσο, διεθνώς η ανάγκη καθιέρωσης ενός τέτοιου συστήματος προκειμένου οι επιμέρους έρευνες για την ΠΖ στις πόλεις να αποκτήσουν συγκρισιμότητα στο χώρο και το χρόνο. Προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλει η διδακτορική διατριβή με τη σύνθεση και εισαγωγή του συστήματος αστικών δεικτών DPRD50 (από τα αρχικά της αγγλικής ονομασίας του Τμήματος ΜΧΠΠΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας όπου εκπονήθηκε η διατριβή). Το σύστημα αναγνωρίζει 10 τομείς της αστικής ζωής ως προσδιοριστικούς παράγοντες της ποιότητας αυτής, προσεγγίζοντας ποσοτικά τον καθένα με 5 δείκτες (σύνολο 50 δεικτών). Η εισαγωγή των προσδιοριστικών παραγόντων της ΠΑΖ στηρίχτηκε σε εκτενή κριτική ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας. Το δεύτερο επίπεδο ανάπτυξης του ερευνητικού μέρους της διατριβής αφορά στην εφαρμογή του συστήματος για τη συγκριτική αξιολόγηση της ΠΑΖ στις ελληνικές πόλεις μεσαίου μεγέθους. Στο σύστημα ενσωματώθηκαν 70 μεταβλητές, προκειμένου να αποτυπωθούν με όσο το δυνατόν πληρέστερο τρόπο οι συνθήκες διαβίωσης στις εξεταζόμενες πόλεις και να αναδειχτούν οι δυνατοί και αδύναμοι τομείς κάθε μίας. Αποδείχτηκε ότι το σύστημα των ελληνικών πόλεων μεσαίου μεγέθους δεν είναι ένας ομοιογενής αστικός χώρος αναφορικά με το επίπεδο ανάπτυξης των επιμέρους τομέων της ΠΖ, αντίθετα καταγράφονται αξιοσημείωτες οριζόντιες και κάθετες διαφοροποιήσεις μεταξύ των τομέων και μεταξύ των πόλεων. Οι τομείς, ωστόσο, που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη διαφοροποίηση είναι εκείνοι την αρμοδιότητα της ανάπτυξης των οποίων φέρουν οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες και οι Δήμοι. Εν ολίγοις, οι ίδιες οι πόλεις φαίνεται πως έχουν τον πρώτο λόγο για τη διαμόρφωση του επιπέδου της ΠΖ σε αυτές.