Οι Τρωάδες στη σύγχρονη σκηνή: η συμβολή των Ελλήνων σκηνογράφων και ενδυματολόγων

Abstract

This thesis focused on 20th century performances of 'Trojan Women', an overlooked subject of Greek theatre studies. This euripidean tragedy was used as an exemplary case-study for analysing issues of history and theory of the stage re-presentations of Greek tragedy and antiquity on the post-war period. A special emphasis was placed on the forms and reformations of the stage picture, as particularly manifested in the scenic and costume designs of that period. The core subject of the thesis dealt with the extensive documentation of the around forty performances of the 'Trojan Women' that took place in Greece during 1965-2005. In practice, a much wider contextual framework was used, discussing performances of different countries and different plays of classical drama. The essentially interdisciplinary methodological approach combined historical data, written and oral sources, theatre reviews, original interviews with the living artists and practicioners, theoretical strands of discourse on scenography, art history and criticism, as well as issues of cultural studies, especially the visual culture.The original conclusions of this thesis consist of an attempt to create a basic typology for the different stages of the visual history of performances and to evaluate the special contribution of the Greek theatre designers – a contribution that blends traditional and innovative elements.

Οι 'Τρωάδες' υπήρξαν ένα αδιερεύνητο κεφάλαιο στο ελληνικό θέατρο. Το συγκεκριμένο ευριπιδικό έργο χρησιμοποιήθηκε δειγματοληπτικά για να εξεταστούν ζητήματα ιστορίας και θεωρίας της σκηνικής εικόνας και ειδικότερα της σκηνογραφίας και ενδυματολογίας στο μεταπολεμικό ελληνικό θέατρο. Ξεκινώντας από την πρώτη σκηνική παρουσίαση των 'Τρωάδων' στα 1965 έως το 2005 εξετάζονται διεξοδικά πάνω από σαράντα παραστάσεις που παρουσιάστηκαν ως επί τι πλείστον στην Ελλάδα – οι περισσότερες ελληνικές και ορισμένες ξένες, Παράλληλα χρησιμοποιείται ως μεθοδολογικό εργαλείο, ένα διερευμένο συγκριτικό πλαίσιο από δεκάδες περιπτώσεις ελληνικών αλλά και ξένων παραστάσεων αρχαίου δράματος. Συνδυάζονται διάφορες μεθοδολογικές προσεγγίσεις, όπως η ιστορική ανασύσταση των όρων της παράστασης, η παρουσίαση της κριτικογραφίας, συνεντεύξεις με τους εν ζωή δημιουργούς, αλλά και πλούσιες θεωρητικές διασυνδέσεις με την ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία της σκηνογραφίας, του θεάτρου και της τέχνης γενικότερα. Στα πρωτότυπα αποτελέσματα της διατριβής ανήκει η συστηματική μελέτη και ανάλυση των ελληνικών παραστάσεων, ενώ τα πορίσματα περιλαμβάνουν την επισήμανση των σταθμών στη σκηνική όψη των παραστάσεων, αλλά και την αποτίμηση της ιδιαίτερης συμβολής των Ελλήνων σκηνογράφων και ενδυματολόγων. Η συμβολή αυτή συνδυάζει τόσο παραδοσιακά όσο και νεοτεριστικά στοιχεία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις υπερβαίνει και τα στενά εθνικά πλαίσια της δράσης των δημιουργών.