Δοκίμια μακροοικονομικής πολιτικής: τρεις οικονομετρικές μελέτες σε θέματα δημοσιονομικής πολιτικής

Abstract

This dissertation is composed of three essays, each examining topics relating to fiscal policy. This first essay examines the relationship between the fiscal and current account deficit, aiming at validating the “twin deficits” hypothesis for five European economies; Portugal, Ireland, Italy, Greece and Spain. The empirical analysis uses annual data over the period 1971-2009 and applies several alternative linear and asymmetric time series techniques, designed to account for possible structural breaks and asymmetric causal effects between the explored deficit series. The findings reveal that the “twin deficits” hypothesis holds for Portugal, Ireland, Greece and Spain. In addition, regarding the effect of the fiscal deficit on the current account deficit, the overall evidence supports the existence of asymmetric long-run effects, indicating that negative fiscal shocks dominate the positive ones; that is, a decrease in the fiscal deficit has a greater impact on the current account deficit, rather than the opposite. This finding validates the view that only through a restrictive fiscal policy governments could maintain their external position and enhance the growth performance of the economy. The second essay examines empirically the issue of fiscal sustainability, as well as the government revenue-expenditure nexus for three South-European economies under financial market pressure and insolvency; Italy, Greece and Spain. The empirical analysis uses annual data from 1970 to 2010 and deploys alternative cointegration techniques to account for possible linear and nonlinear effects in fiscal policy actions. The evidence suggests that, allowing for a structural break, the sustainability of the fiscal deficits in all three countries holds only in the weak sense. In addition, the evidence indicates that expenditures is the driving force, giving support to the spend-and-tax hypothesis while the budgetary adjustment process is asymmetric in Italy and Spain. In both countries, the response of government revenues, when the budget is improving, is larger (in absolute terms) than when the budget is deteriorating. The third essay re-examines empirically the sustainability of the Greek budget deficit, an issue which has attracted worldwide attention and interest over the recent past. The empirical analysis uses annual data from 1960 to 2011 and employs traditional and more recent unit root and cointegration techniques to investigate linear and nonlinear effects in fiscal policy actions, accounting for the possible presence of structural breaks. Unlike previous studies, the evidence suggests that, allowing for structural breaks, the Greek budget deficit was weakly sustainable until 1995, and thereafter turned to unsustainability. This fact raised severe problems in the solvency of the Greek economy, as well as in the quest for further borrowing to serve the public debt. In particular, the parameter after the second detected break reflects the structural deficiencies of the Greek economy.

Η παρούσα διατριβή βασίζεται σε τρεις ερευνητικές εργασίες οι οποίες επικεντρώνονται και εξετάζουν εμπειρικά τρία θέματα δημοσιονομικής πολιτικής. Στην πρώτη εργασία διερευνάται η υπόθεση των διδύμων ελλειμμάτων για πέντε χώρες της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Ειδικότερα, χρησιμοποιώντας ετήσια στοιχεία για τη χρονική περίοδο 1971-2009, εξετάζεται εμπειρικά η υπόθεση των διδύμων ελλειμμάτων για την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία. Τα αποτελέσματα από τις γραμμικές μεθόδους ανάλυσης, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης συνολοκλήρωσης με μια διαρθρωτική αλλαγή ανάμεσα στα δύο ελλείμματα για τις Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία, υποδηλώνοντας ότι η υπόθεση των διδύμων ελλειμμάτων ισχύει, δηλαδή ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα επηρεάζει θετικά το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Επιπρόσθετα, η μακροχρόνια σχέση των δύο ελλειμμάτων παρουσιάζει σημαντικές ασυμμετρίες, με τα αποτελέσματα να υποδεικνύουν ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών επηρεάζεται περισσότερο από μια μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, παρά από μια αύξηση, και να ενισχύουν την άποψη ότι η κυβέρνηση μέσω μιας περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής μπορεί να ελέγξει, ενδεχομένως περισσότερο αποτελεσματικά, την εξωτερική της θέση. Στη δεύτερη εργασία διερευνάται η βιωσιμότητα του δημοσιονομικού ελλείμματος και η σχέση αιτιότητας ανάμεσα στα έσοδα και στις δαπάνες του προϋπολογισμού με στοιχεία της χρονικής περιόδου 1970-2010, για την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης συνολοκλήρωσης ανάμεσα στα έσοδα και στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού με μια διαρθρωτική αλλαγή, ενώ η εκτίμηση των διανυσμάτων συνολοκλήρωσης έδειξε ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα των τριών χωρών είναι ασθενώς βιώσιμα. Επιπρόσθετα, ανιχνεύονται σημαντικές ασυμμετρίες στη διαδικασία προσαρμογής του Ιταλικού και του Ισπανικού δημοσιονομικού ελλείμματος προς τη μακροχρόνια ισορροπία με την αντίδραση των εσόδων να είναι μεγαλύτερη όταν το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού βελτιώνεται (σε απόλυτες τιμές) σε σχέση με όταν χειροτερεύει. Ακόμα, η εκτίμηση των ανάλογων διανυσματικών αυτοπαλίνδρομων υποδειγμάτων διόρθωσης σφάλματος επιβεβαιώνει την ύπαρξη μακροχρόνιας μονόδρομης κατεύθυνσης αιτιότητας από τις δαπάνες προς τα έσοδα, υποστηρίζοντας την υπόθεση spend-and-tax για όλες τις χώρες, το οποίο σημαίνει ότι πρώτα λαμβάνονται οι αποφάσεις για τις δαπάνες και ακολούθως τα φορολογικά έσοδα προσαρμόζονται ανάλογα. Στην τρίτη εργασία διερευνάται εκ νέου η βιωσιμότητα του Ελληνικού δημοσιονομικού ελλείμματος με στοιχεία για τη χρονική περίοδο 1960-2011 και με τη χρήση πρόσφατων μεθόδων ανάλυσης χρονολογικών σειρών ικανών να ανιχνεύσουν γραμμικές αλλά και μη γραμμικές αλληλεπιδράσεις, που οφείλονται στην παρουσία σημαντικών διαρθρωτικών αλλαγών. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης συνολοκλήρωσης με μια και δύο διαρθρωτικές αλλαγές ενώ η εκτίμηση των μακροχρόνιων συντελεστών συνολοκλήρωσης αποκάλυψε ότι το Ελληνικό δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν ασθενώς βιώσιμο μόνο μέχρι το 1995, ενώ μετέπειτα κατέστη μη βιώσιμο.