Συσχέτιση της αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο με την σεξουαλική λειτουργία και το ορμονικό προφίλ των προ- και μετά-εμμηνοπαυσιακών γυναικών καθώς και προσδιορισμός των ορμονικών μεταβολών και της βελτίωσης ή όχι της σεξουαλικής δυσλειτουργίας μετά τη CPAP θεραπεία

Abstract

Obstructive sleep apnea (OSA) is a clinical entity that was recognized morethan thirty years ago. The disorder is characterized by recurrent upper airwaycollapses during sleep resulting in oxygen desaturation and arousals from sleep. Theresults of several studies have shown that this is a very common problem withsignificant consequences on the health of the patients. The most commonly reportedsymptoms include daytime sleepiness, impaired neurocognitive function anddecreased quality of life. There is a strong male preponderance since OSA affectsapproximately 4% of the male and 2% of the female adults. The role of hormones inthe pathogenesis of the disease explains to some extent the difference in the twosexes. Furthermore, hormone changes explain the fact that postmenopausal womenare more likely to develop (OSA) compared to premenopausal women. Theassociation between sexual dysfunction (SD) and obstructive sleep apnea in men hasbeen studied thoroughly and has been confirmed by many studies published since thelate 1970s. Moreover, treatment with continuous positive airway pressure (CPAP) hasbeen demonstrated to improve erectile dysfunction. Unlike men, there have been veryfew studies concerning women and all reports agree that OSA is associated with SD.However, to date none has evaluated the effects of CPAP treatment on SD.The objective of our study was to determine the association between OSA,sexual function and hormonal profile in pre- and postmenopausal women. In addition,we examined the effect of CPAP treatment on sexual difficulties in women with OSAand we estimated the changes in sex hormones in order to clarify their role in thepotential improvement of SD.Patients were recruited from the respiratory clinic of our institution fromMarch 2008 to May 2010. In all cases a detailed sleep and past medical history was130received. Sexual function of OSA women was evaluated with the use of FemaleSexual Function Index (FSFI). The Female Sexual Function Index is a brief, 19-item,self-report questionnaire for the assessment of female sexual function (FSF) includingthe domains of desire, arousal, orgasm, lubrication, satisfaction, and pain/discomfort.A total score less than 26.55 indicates that the individual has sexual difficulties.Daytime sleepiness was estimated by filling out the Epworth Sleepiness Scale (ESS).Patients were also asked to fill out Beck Depression Inventory (BDI), a 21-item, selfreportinventory, which is an instrument for measuring clinical depression.Progesterone (PRG), estradiol (E2), total testosterone (T), prolactin (PRL), folliclestimulating hormone (FSH), luteinizing hormone (LH) and dehydroepiandrosteronesulfate (DHEAS) were measured in day 3 (Follicular phase) in case of cycling womenand a random day in postmenopausal women. Blood samples were obtained midmorningto allow direct comparisons of diurnally variant hormonal production. Preandpostmenopausal women were allocated into two separate groups. All patientsunderwent a full-night polysomnography and were further classified according to thepresence and severity of OSA as having no OSA (control group-AHI < 10), notsevereOSA (AHI 10-30) and severe OSA (AHI > 30). Furthermore, female patientswith SD and OSA wich received CPAP treatment evaluated after 3 months ofinitiation of treatment for potential changes in sexual function status, depression,sleepiness and hormonal profile. CPAP usage and compliance was assessed using themachine measurements. Patients with CPAP use of less than 6 night per week and 5hours per night were excluded from the study.Our study demonstrated that the premenopausal women with severe OSA weremore likely to have SD compared to control and not-severe OSA women indicatingthat there is an association between severity of OSA and SD. We also demonstrated a131statistically significant negative correlation between AHI and FSFI that remained aftercontrolling for the effects of age and BMI. Similarly to the premenopausal women,our results showed that postmenopausal women with severe OSA were found to haveworse sexual function compared to women in not-severe OSA and control group.Nevertheless, additional factors such as age appear to be involved in SD thusunderlining the complexity of sexual function in the aging woman. With regards tohormones we showed that PRG may play a role in the association between OSA andFSD in premenopausal women. The present study is the first to evaluate the effect oCPAP treatment on sexual function in OSA women with sexual difficulties. Ourresults demonstrated that 75% of OSA women treated with CPAP improved theiroverall sexual function. We also showed that women with more severe OSA as wellas with more pronounced sexual difficulties are more likely to benefit with CPAPtreatment. Improvement in terms of sleepiness and depression and the increase oftestosterone level explains to some extend the beneficial effect of CPAP on sexualfunction.

Η συσχέτιση της ΣΔ των αντρών με την ΑΑΥ έχει μελετηθεί αρκετά και ήδηαπό τα τέλη του 1970 άρχισαν να ανακοινώνονται τα πρώτα ενδιαφέροντααποτελέσματα διαφόρων ερευνών. Έκτοτε έχουν γίνει αρκετές μελέτες, εκ τωνοποίων οι περισσότερες επιβεβαιώνουν, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, την αυξημένηπιθανότητα των ασθενών με ΑΑΥ να εμφανίσουν ΣΔ. Επιπλέον, έχει φανεί ότι ηCPAP θεραπεία βελτιώνει τη σεξουαλική λειτουργία στους άνδρες σε ένα ποσοστόπου κυμαίνεται από 20% έως 75%.Αντίθετα με ό,τι έχει συμβεί στους άντρες, πολύ λίγες μελέτες έχουνδημοσιευθεί μέχρι σήμερα αναφορικά με τις γυναίκες και όλες συμφωνούν ότι ηΑΑΥ σχετίζεται με τη ΣΔ. Στην πλειονότητα τους οι μελέτες αυτές δενσυμπεριέλαβαν τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες οι οποίες, μάλιστα, έχουνσημαντικά περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ΑΑΥ, ενώ σε μία περίπτωσηπου έγινε αυτό, δεν μελετήθηκαν ανεξάρτητα από τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.Επίσης δεν αξιολογήθηκε ο βαθμός της σεξουαλική τους λειτουργίας αλλά και τοορμονικό προφίλ τους, πριν και μετά τη θεραπεία της ΑΑΥ.Σκοπός, λοιπόν, της μελέτης μας ήταν η συσχέτιση της ΑΑΥ και τηςσεξουαλικής λειτουργίας των προεμμηνοπαυσιακών και μετεμμηνοπαυσιακώνγυναικών. Εκτιμήθηκαν, επίσης, οι ορμόνες του φύλου και εξετάστηκε ο ρόλος τουςστη συσχέτιση της ΑΑΥ με τη ΣΔ. Επιπλέον, εκτιμήθηκε η επίδραση της CPAPθεραπείας στη ΣΔ των γυναικών με ΑΑΥ και διερευνήθηκαν οι προγνωστικοίπαράγοντες της βελτίωσης της ΣΔ.Στην παρούσα προοπτική μελέτη συμπεριλήφθηκαν όλες οι προ- καιμετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που επισκέφθηκαν το Ιατρείο Μελέτης διαταραχώντης αναπνοής κατά τον ύπνο και αποτέλεσαν δύο ξεχωριστές ομάδες μελέτης. Μετά127την πολυκαταγραφική μελέτη και με βάση τη σοβαρότητα της ΑΑΥ οι ασθενείςχωρίστηκαν περαιτέρω σε ομάδα σοβαρού βαθμού ΑΑΥ (AHI>30) και ομάδα ήπιου-μέτριου βαθμού ΑΑΥ (AHI 10-30). Οι γυναίκες που διαγνώσθηκαν χωρίς ΑΑΥ(AHI <10) αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Η σεξουαλική λειτουργία εκτιμήθηκε μετη χρήση του ερωτηματολογίου FSFI (Female Sexual Function Index). Εκτιμήθηκεακόμα η ημερήσια υπνηλία και η κατάθλιψη με τη βοήθεια των ESS (EpworthSleepiness Scale) και BDI (Beck Depression Inventory) ερωτηματολογίωναντίστοιχα. Η εξέταση των ορμονών γινόταν την τρίτη ημέρα της περιόδου(θυλακοειδής φάση) στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και την ημέρα τηςεπίσκεψης στο ιατρείο (τυχαία ημέρα) στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.Περιελάμβαναν τη θυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH), την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH), τηνοιστραδιόλη (E2), την τεστοστερόνη (T), τη θειική δεϋδροεπιανδροστερόνη(DHEAS), την προλακτίνη (PRL) και την προγεστερόνη (PRG). Στο δεύτερο καιπαρεμβατικό σκέλος της μελέτης μας, συμπεριλήφθηκαν όλες οι γυναίκες με ΑΑΥκαι ΣΔ σε μία ομάδα. Οι ασθενείς έλαβαν CPAP θεραπεία για τρεις μήνες καιακολούθως εκτιμήθηκε το όφελος της θεραπείας σε σχέση με τη ΣΔ αλλά και ημεταβολή των ορμονών. Προσδιορίστηκαν, τέλος, οι προγνωστικοί παράγοντεςβελτίωσης της ΣΔ.Όσον αφορά τα αποτελέσματά μας, φάνηκε ότι τόσο οι προεμμηνοπαυσιακέςόσο και οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με σοβαρού βαθμού ΑΑΥ εμφανίζουνσημαντικά χειρότερη σεξουαλική λειτουργία συγκριτικά με αυτές που πάσχουν απότη νόσο σε ηπιότερο βαθμό αλλά και τις γυναίκες χωρίς ΑΑΥ. Η μελέτη τωνορμονών του φύλου ανέδειξε τον ρόλο της προγεστερόνης στην πιθανή συσχέτισητης ΑΑΥ και της ΣΔ στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Αποδείχθηκε επίσης, γιαπρώτη φορά, ότι η CPAP θεραπεία βελτιώνει τη ΣΔ των γυναικών με ΑΑΥ.128Μάλιστα, οι ασθενείς με σοβαρότερου βαθμού ΑΑΥ και χειρότερη σεξουαλικήλειτουργία ήταν αυτές που επωφελήθηκαν περισσότερο από τη θεραπεία. Ηελάττωση της ημερήσιας υπνηλίας και της κατάθλιψης μετά τη χρήση της CPAPθεραπείας φαίνεται πως συνέβαλαν στη βελτίωση της ΣΔ. Επίσης, η αύξηση τωνεπιπέδων της τεστοστερόνης που παρατηρήθηκε στους τρεις μήνες παρακολούθησηςφάνηκε να παίζει κάποιο ρόλο στη βελτίωση της ΣΔ.