Η πρόληψη του καρκίνου του μαστού και του τραχήλου της μήτρας σε ένα αγροτικό πληθυσμό της Κρήτης: ελλείψεις και δυνατότητες στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Abstract

General Practitioners (GPs) in Primary Health Care (PHC) have a significant role in the promotion of cancer early detection, since population screening through organized programs has resulted in a great decline of mortality rates worldwide. The aim of the present study is to explore the breast and cervical cancer screening practices of rural women in Greece and to evaluate the factors which determine the women’s prevention related behavior, focusing on the impact of the GPs in PHC.The study is a “field survey” which took place in 2006 in a random sample of 120 women aged 35-75 years, who live permanently in Gorgolaini Municipality, a rural area in the Heraklion district of Crete. The survey was conducted through personal interviews with the women of the sample, based on a 65-item questionnaire with pre-coded answers. ‘Full screening’ was defined according to the guidelines of the American Cancer Society (ACS) 2003. SPSS 17.0 was used for statistics, with single and multiple regression analysis.Within the previous six years, 40.8%, 17.5% and 13.0% of the sample were screened in consistency with the ACS recommendations, with a Pap smear, a Clinical Breast Exam and a Mammogram, respectively. Full screening for cervical cancer is negatively associated with age >55yrs (OR=0.13, 95%CI: 0.05-0.40) and positively related to a history of gynecological symptoms (OR=11.27, 95%CI: 3.35-37.97) and a knowledge acquired by a physician about the HPV infection (OR=14.24, 95%CI: 1.25-162.60). On the other hand, the women who were fully screened for breast cancer are more likely to be ≤55 yrs (OR=0.05, 95%CI: 0.01-0.31), to have been shown by a physician how to do a breast self exam (OR=7.69, 95%CI: 1.36-43.49) and to have been questioned by a doctor about a family history of cancer (OR=8.02, 95%CI: 1.92-33.51). Screening performance is not influenced by any of the variables regarding health visits in PHC.In conclusion, breast and cervical cancer prevention in the area is mainly implemented opportunistically. No disparities are observed in regard to the women’s income or educational level, however, those aged >55yrs present comparatively poor screening rates. Adherence in the screening recommendations is prevalent in the women who received a gender-specific preventive approach by physicians. Nevertheless, GPs in PHC still have a limited role in the promotion of cancer screening in the community.

Οι Γενικοί Γιατροί Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) έχουν ιδιαίτερο ρόλο στην προαγωγή της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου με εξέταση Παπανικολάου και μαστογραφία, αφού η διαλογή (screening) με οργανωμένα προγράμματα στον πληθυσμό, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της θνητότητας. Στην παρούσα μελέτη, ερευνώνται οι πρακτικές πρόληψης των γυναικών ενός αγροτικού πληθυσμού σχετικά με τον καρκίνο του μαστού και του τραχήλου της μήτρας. Θα εκτιμηθούν οι παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά πρόληψης, με έμφαση στο ρόλο των Γενικών Γιατρών ΠΦΥ. Η έρευνα είναι μια "έρευνα πεδίου", που πραγματοποιήθηκε το 2006 σε τυχαίο δείγμα 120 γυναικών που κατοικούν μόνιμα στο Δήμο Γοργολαΐνη το νομού Ηρακλείου. Η διεξαγωγή έγινε μέσω προσωπικών συνεντεύξεων, βασισμένες σε Ερωτηματολόγιο με 65 προ-κωδικοποιημένες ερωτήσεις. Οι ορισμοί για την "ορθή πρόληψη" τέθηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου 2003. Η στατιστική ανάλυση έγινε με απλή και πολλαπλή λογιστική παλινδρόμηση, με το SPSS 17.0.Στη διάρκεια των έξη προηγούμενων ετών, 40,8%, 17,5% και 13,0% του δείγματος εξετάζονταν σύμφωνα με τις οδηγίες (ορθή πρόληψη) με τεστ ΠΑΠ, κλινική εξέταση μαστών και μαστογραφία, αντίστοιχα. Η ορθή πρόληψη για τον καρκίνο του τραχήλου συσχετίζεται αρνητικά με την ηλικία >55 ετών (OR=0,13, 95%CI: 0,05-0,40), ενώ επηρεάζεται θετικά από το ιστορικό με γυναικολογικά συμπτώματα (OR=11,27, 95%CI: 3,35-37,97) και την ενημέρωση από γιατρό για την HPV λοίμωξη (OR=14,24, 95%CI: 1,25-162,60). Οι γυναίκες που έκαναν ορθή πρόληψη για τον καρκίνο του μαστού έχουν αυξημένη πιθανότητα να είναι ≤55 ετών (OR=0,005, 95%CI: 0,01-0,31), να έχουν διδαχθεί την αυτοεξέταση μαστών (OR=7,69, 95%CI: 1,36-43,49) και να έχουν ρωτηθεί από γιατρό σχετικά με το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου (OR=8,02, 95%CI: 1,92-33,51). Καμιά παράμετρος σχετιζόμενη με τις επισκέψεις στην ΠΦΥ δεν επηρέασε τις πρακτικές πρόληψης.Συμπερασματικά, η πρόληψη του καρκίνου στον πληθυσμό εφαρμόζεται κυρίως ευκαιριακά. Δεν παρατηρούνται ανισότητες ως προς την οικονομική κατάσταση ή το επίπεδο εκπαίδευσης, ωστόσο, οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά screening. Αν και ο ρόλος των Γενικών Γιατρών ΠΦΥ στην προαγωγή της έγκαιρης διάγνωσης είναι περιορισμένος, οι γυναίκες που είχαν συγκεκριμένη προσέγγιση από γιατρό σχετικά με την πρόληψη, εμφανίζουν σημαντικά καλύτερη συμμόρφωση προς τις κατευθυντήριες οδηγίες.