Τρίτη ηλικία και πτώσεις: πρόβλεψη - πρόληψη

Abstract

The probability of a fall -injurious or non injurious- is a limiting factor for the quality of life and the daily activities of the elderly. The concept of fall prediction in the elderly has occupied intensely researchers and health professionals. The aim of the present study was to investigate if variables from isokinetic and isometric strength and power assessment of the lower extremities and variables from postural balance assessment in the elderly population could discriminate fallers from non fallers. The construction of a predictive model based in the assessment variables was also in the interest of the researchers. A sample of convenience was selected from the cities of Athens and Thessaloniki between 2009-2010. The sample consisted of 59 elderly men and women aged 60 years and over with or without a history of falls who were living in the community, with no major health problems. The participants were examined in five concentric and two eccentric angular speeds isokinetically and in four different angular positions isometrically in flexion and extension. They were also examined with the portable force plate COMEX® (Loran Engineering Sri Bologna) the questionnaires BBS and POMA and with the mobility and walking capacity tests TUG and FRT. The experimental group of the study followed a strengthening program in the isokinetic dynamometer for eight weeks, with two times a week frequency, for the quadriceps and hamstrings muscles. Independent samples t-test, paired samples t-test, Multiple Analysis of Variance (MANOVA) and discriminant analysis were performed. All data were analyzed with the SPSS 17.0 statistical package. The results revealed that from the total 158 variances entered in the discriminant analysis, three predictive variables occurred: the mean total work ratio in 60o/sec., the TUG, and the mean eccentric peak torque in 120o/sec., classifying correctly the 94.6% of the elderly in the fallers-non fallers group. The predictive equation which derived was: z= 19.699 (mean total work ratio in 60o/sec.) + 0.255 (TUG) + 0.323 (mean eccentric peak torque in 120o/sec.) – 99.091. Before the intervention program, statistical significant differences (p< .05) between the two groups (fallers/non-fallers) were observed for strength and power measurements, TUG and FR tests, with non-fallers performing better in all examined variables. No statistical significant differences (p> .05) were found for postural balance, POMA and BBS questionnaires. After the final assessment, statistical significant differences (p< .05) occurred for strength and power measurements, TUG and FR tests for the experimental group. No statistical significant differences (p> .05) were observed for postural balance, POMA and BBS questionnaires. After the intervention program no statistical significant differences (p> .05) were observed between fallers-non fallers group, in strength and power measurements, while statistical significant differences (p< .05) were observed in TUG and FR tests. The results of the study indicated that the prediction of falls in elderly population is possible through isokinetic and isometric assessment of the knee joint muscles and that an eight week strengthening program in an isokinetic dynamometer is effective for the improvement of strength of the quadriceps and hamstring muscles in elderly people.

Οι πτώσεις των ηλικιωμένων έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και στην ποιότητα ζωής τους. Η προσπάθεια των ερευνητών εστιάζεται τα τελευταία χρόνια όχι μόνο στην πρόληψη αλλά και στην πρόβλεψη των πτώσεων. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εντοπίσει παράγοντες πρόβλεψης των πτώσεων μέσα από την ισοκινητική αξιολόγηση της δύναμης του τετρακέφαλου και των οπίσθιων μηριαίων και από την αξιολόγηση της στατικής ισορροπίας με εργαστηριακές μετρήσεις, πρακτικές δοκιμασίες και ερωτηματολόγια και να δημιουργήσει ένα μοντέλο πρόβλεψης των πτώσεων σε ηλικιωμένα άτομα. Επίσης, σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει αν ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης οκτώ εβδομάδων στους μύες της άρθρωσης του γόνατος μπορούσε να μειώσει τις πτώσεις στους ηλικιωμένους. Για το λόγο αυτό αξιολογήθηκαν σε ισοκινητικό δυναμόμετρο Cybex Norm®, 59 ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες ηλικίας άνω των 60 χρόνων, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Αξιολογήθηκε επίσης η στατική τους ισορροπία με πελματογράφο COMEX® (Loran Engineering Sri Bologna) και με τα ερωτηματολόγια BBS και POMA καθώς και με τις δοκιμασίες TUG και FRΤ. Χωρίστηκαν σε δυο ομάδες, η μια εκ των οποίων εξασκήθηκε στο ισοκινητικό δυναμόμετρο για οκτώ εβδομάδες δυο φορές την εβδομάδα. Πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις t-test για ανεξάρτητα και σχετιζόμενα δείγματα, ανάλυση διάκρισης (discriminant), ανάλυση πολλαπλής διακύμανσης (MANOVA) με το στατιστικό πακέτο SPSS 17. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι από τις 158 μεταβλητές που αξιολογήθηκαν προέκυψαν τρεις παράγοντες διάκρισης: ο λόγος έργου στις 60ο/δευτ., το TUG και η έκκεντρη ροπή στις 120ο/δευτ., που κατέταξαν σωστά το 94,6% των ηλικιωμένων στις ομάδες των fallers και των non fallers. Η εξίσωση πρόβλεψης που προέκυψε ήταν: z= 19,699 (Μέσος λόγος έργου στις 60o/δευτ.) + 0,255 (TUG) + 0,323 (Μέση έκκεντρη μέγιστη ροπή στις 120o/δευτ. στην έκταση) – 99,091. Πριν την παρέμβαση βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p< ,05) στη δύναμη, στην επίδοση στο TUG και στο FRΤ, ανάμεσα στους fallers και στους non fallers, ενώ δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p> ,05) στην ισορροπία και στα ερωτηματολόγια POMA και BBS. Μετά το τέλος της παρέμβασης η ομάδα εξάσκησης παρουσίασε στατιστικά σημαντικές διαφορές (p< ,05) στη δύναμη, στο TUG και στο FRΤ, ενώ δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p> ,05) στην ισορροπία και στα ερωτηματολόγια POMA και BBS. Επίσης μετά την παρέμβαση δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p> ,05) ανάμεσα στους fallers και στους non fallers στη δύναμη, ενώ εμφανίστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p< ,05) στο FRΤ και στο TUG. Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι: είναι δυνατή η πρόβλεψη των πτώσεων των ηλικιωμένων μέσα από την ισοκινητική αξιολόγηση της άρθρωσης του γόνατος και ότι ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης με ισοκινητικό δυναμόμετρο διάρκειας οκτώ εβδομάδων είναι αποτελεσματικό για την αύξηση της δύναμης του τετρακέφαλου και των οπίσθιων μηριαίων, και συνεπώς για την αποφυγή των πτώσεων σε ηλικιωμένα άτομα. Η συστηματική καταγραφή της δύναμης των κάτω άκρων και της στατικής ισορροπίας των ηλικιωμένων και η δημιουργία βάσης δεδομένων με τα στοιχεία αυτά, μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες για την πρόβλεψη, αλλά και την αποφυγή των πτώσεων και συνεπώς για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων ατόμων.