Η ανακριτική διείσδυση και η αστυνομική παγίδευση ιδίως σε αξιόποινες πράξεις του ν. περί ναρκωτικών

Abstract

Τα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα οδηγούν στην αναδιαμόρφωση της έννοιας της ανακριτικής διείσδυσης, ο νομοθετικός προσδιορισμός της οποίας λαμβάνει χώρα υπό το πρίσμα των αρχών της αναλογικότητας, της ανθρώπινης αξίας, του δικαιώματος στον πληροφοριακό αυτοπροσδιορισμό και του δικαιώματος μη αυτοενοχοποίησης. Η αποτελεσματικότητας και συνακόλουθα η αναγκαιότητα του μέτρου εμφαίνεται από σχετικές έρευνες.Η έννοια της διείσδυσης και της παγίδευσης στο αμερικάνικο δίκαιο ήταν νομολογιακή, συνδεόμενη η τελευταία με το στοιχείο της εξαπάτησης, κατάπεισης ή απάτης του διωκτικού οργάνου. Ως κριτήρια αξιολόγησης αυτής προκρίθηκαν το υποκειμενικό και το αντικειμενικό. Στο αγγλικό δίκαιο βασικά προσδιοριστικά στοιχεία για τη διάκριση των εννοιών μεταξύ τους αποτελούν οι αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας ενώ δεν αναγνωρίζεται ο υπερασπιστικός ισχυρισμός της παγίδευσης σε αντιδιαστολή με το αμερικάνικο δίκαιο. Αντίστοιχα στο γερμανικό δίκαιο εντάσσεται στα νέα μέτρα δικονομικού καταναγκασμού με προϋποθέσεις νομιμότητας παρόμοιες με αυτές της ημεδαπής διάταξης του 253Α Κ.Π.Δ. Στο ημεδαπό δίκαιο διίσταται η νομική φύση του μέτρου ανάμεσα στους λόγους άρσης του αδίκου και την ανακριτική πράξη. Η μελέτη προκρίνει την ένταξη αυτής στις δικονομικές πράξεις διπλής λειτουργίας. Ανάλογα με τη νομική φύση αυτής κρίνεται και το επιτρεπτό ή μη της αναλογικής της εφαρμογής σε μη ρητά αναφερόμενες από τον νόμο περιπτώσεις. Ρητός προσδιορισμός της ανακριτικής παγίδευσης στο ημεδαπό δίκαιο δεν υφίσταται. Οι προϋποθέσεις νομιμότητας αποτελούν συνάμα και κριτήρια προσδιορισμού αυτής εξ αντιδιαστολής. Στο πλαίσιο της νομολογίας του ΕΔΔΑ η χρήση ειδικών ανακριτικών μεθόδων αυτοτελώς δεν παραβιάζει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη αλλά θα πρέπει να βρίσκεται εντός σαφών ορίων. Βασικό σημείο εξέτασης από το ΕΔΔΑ είναι αν και κατά πόσο ελέγχθηκε ο ισχυρισμός αλλά και η δυνατότητα ενδελεχούς ελέγχου. Στην αγγλική νομολογία κριτήριο αποτελεί αν η δράση των διωκτικών οργάνων ήταν εκείνη που εμφύτευσε στο μυαλό του δράστη την εγκληματική δραστηριότητα, στην αμερικάνικη βρίσκει εφαρμογή ο σχετικός ισχυρισμός με εφαρμογή του υποκειμενικού και αντικειμενικού κριτηρίου ενώ στη γερμανική το μέτρο κρίνεται συνταγματικό, εφόσον αφορά στην καταπολέμηση της ιδιαίτερα επικίνδυνης και δύσκολα να εξιχνιασθεί εγκληματικότητας. Στην ελληνική βασικό στοιχείο διερεύνησης αποτελεί η παθητική στάση του διωκτικού οργάνου ενώ έμμεσα προκρίνεται η αναλογική εφαρμογή του μέτρου. Στις συνέπειες της παγίδευσης περιλαμβάνονται: ως προς τον θύτη, η εφαρμογή του αρ. 46 παρ. 2 Π.Κ. Ως προς το θύμα: σε επίπεδο δικονομικό – ακυρότητα: λόγω αποδεικτικής απαγόρευσης (τυχαία ευρήματα)- λόγω παραβίασης της αρχής nemo tenetur – λόγω παραβίασης του τεκμηρίου της αθωότητας – λόγω κατάθεσης ως μαρτύρων των κεκαλυμμένως δρώντων, αναστολή της διαδικασίας και ουσιαστικό: λόγος μείωσης ποινής. Στο πλαίσιο της θέσης της μελέτης γίνεται συνολική τοποθέτηση επί όλων των ζητημάτων που αποτελούν αντικείμενο εξέτασης στο πλαίσιο της εργασίας. Η διαμόρφωση του μέτρου υπό το πρίσμα της αρχής της νομιμότητας αποτελεί ένα είδος απάντησης στο δίλημμα, ασφάλεια ή ελευθερία.