Το δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο

Abstract

Τhe aim of the thesis is the scientific analysis of the theoretical and practical issues concerning the communication of parents, grandparents, and siblings with the minor child. Τhe critical interpretation of the greek laws and of the relevant provisions of the european and international law in combination with the national and international jurisdiction on the subject led to the following conclusions: 1. The right of communication with the child is established by the legislator as an individual parental right. Ιt is recognized and protected not only by the national, but also, from the european and international laws. Ιt has a personal and obligatory character resulting to the obligation of the beneficiary parent to exercise it. 2. It is relevant to the right of parental custody but doesn’t arise from it and as a result the loss of custody doesn’t result to the loss of communication rights for a parent. 3. The right of communication with the child belongs mainly to the legal parents of the child. Οnly on exceptional occasions and according to strict legal provisions can it be attributed also to the biological parents of the child. 4. The same right is also acknowledged and attributed to the grandparents and the siblings of the child who can exercise it individually and not through the parents. 5. The exercise of the right is being regulated by a court ruling, which should always take under consideration the individual characteristics of every case and the opinion of the child on the matter if his or her age, their degree of mental and psychological maturity and their perception, allow them to communicate effectively with the judge. 6. Not only the beneficiary parent but also, the parent who has the obligation to sustain the communication and the child itself, have the right to file in court and ask for the regulation of the exact way in which the right should be exercised, if they prove that they have a direct and personal legal interest on the matter.

Η διατριβή πραγματεύεται τα θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα που αφορούνε το θέμα της επικοινωνίας των γονέων, των απώτερων ανιόντων και των αδελφών με το ανήλικο τέκνο. Από την έρευνα και τη συνδυαστική ερμηνεία των κρίσιμων επί του θέματος διατάξεων του εθνικού και ευρωπαϊκού δικαίου, με αναγωγή στο γράμμα, το σκοπό, την ιστορική τους διάσταση και τη συστηματική και ιεραρχική τους σχέση μέσα στο ισχύον σύστημα δικαίου, προέκυψαν τα παρακάτω βασικά πορίσματα: 1. Το δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο θεσπίζεται από το νομοθέτη ως αυτοτελές δικαίωμα, που αναγνωρίζεται και προστατεύεται από το εθνικό, αλλά και από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο. Έχει προσωπικό, αναγκαστικό και λειτουργικό χαρακτήρα, αποτελώντας ταυτοχρόνως και υποχρέωση του δικαιούχου γονέα και θεμελιώνεται στην Α.Κ. 1520, από την οποία πηγάζει ευθέως. Η αυτοτέλεια αυτή σημαίνει ότι το δικαίωμα επικοινωνίας 2. ναι μεν σχετίζεται με τη γονική μέριμνα αλλά δεν απορρέει από αυτήν. 3. το δικαίωμα επικοινωνίας ανήκει κατ' αρχήν στους κατά νόμο γονείς, δηλαδή σε εκείνα τα πρόσωπα των οποίων η γονική σχέση με το τέκνο θεμελιώνεται και ιδρύεται με βάση τους περιοριστικά προβλεπόμενους στο νόμο τρόπους. Κατ' εξαίρεση μόνο, μπορεί να αναγνωριστεί το δικαίωμα αυτό και στους φυσικούς γεννήτορες, δηλαδή στους βιολογικούς γονείς του παιδιού, των οποίων η ιδιότητα ως πατέρα ή μητέρας δεν έχει αναγνωρισθεί νομικά, υπό ορισμένες αυστηρές προϋποθέσεις, οι οποίες προσδιορίζονται και εξειδικεύονται στη νομολογία του ΕΔΑΔ. 4. Αναγνωρίζεται ως αυτοτελές δικαίωμα των απώτερων ανιόντων του τέκνου, το οποίο πηγάζει ρητώς από το νόμο (Α.Κ. 1520 παρ. 2) και ασκείται από τους εν λόγω φορείς του απευθείας και όχι μέσω των γονέων. 5. Επιβάλλεται για λόγους συνέπειας και ενότητας του δικαίου να αναγνωρίζεται και στους αδελφούς του τέκνου, στο πρόσωπο των οποίων συντρέχουν οι ίδιες προϋποθέσεις με εκείνες των απώτερων ανιόντων. Τούτο επιτυγχάνεται με αναλογία νόμου, η οποία μεθοδολογικά επιβάλλεται προς πλήρωση του σχετικού, γνήσιου δευτερογενούς κενού. 6. Θα πρέπει να ρυθμίζεται από το δικαστήριο, αφού ληφθεί υπόψη και η γνώμη του τέκνου, εάν ο βαθμός ωριμότητας, η αντίληψη και η ηλικία του επιτρέπουν την επικοινωνία του με το δικαστή. Στην περίπτωση που συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, η ακρόαση του τέκνου αποτελεί για το δικαστήριο υποχρέωση και δεν εναπόκειται στη διακριτική του ευχέρεια. 7. Ρυθμίζεται δικαστικά όχι μόνο ύστερα από αίτηση των φορέων του δικαιώματος (γονέων, απώτερων ανιόντων, κλπ.) αλλά και κατόπιν σχετικής αίτησης του υπόχρεου της επικοινωνίας γονέα, ο οποίος έχει άμεσο και προσωπικό έννομο συμφέρον, νομιμοποιούμενος ενεργητικά προς τούτο. 8. Αναγνωρίζεται ρητώς και προστατεύεται τόσο από το εθνικό όσο και από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, αναγόμενο έτσι σε θεμελιώδες δικαίωμα του οικογενειακού δικαίου.