Επάρκεια χρηματοοικονομικών γνώσεων και χρηματοοικονομική συμπεριφορά: έρευνα σε επίπεδο νοικοκυριών και μικρών - μεσαίων επιχειρήσεων

Abstract

Recent crisis in the financial markets worldwide and the complexity of financial products offered, bring into the forefront, the businesses’ potentials for sustaining past performance, and the issue of their owners’ and managers’ financial literacy. Business ability to comprehend and successfully use and exploit financial information seems today more crucial than ever before since access to financial resources is restricted and delivery channels for financial services are under transformation. Similarly, individuals are in charge of their own financial matters and are confronted with similar complex financial decisions. However, there is suspicion that many households are not well equipped to make sound financial decisions. The purpose of this research is twofold. First, an attempt is made to shed some light on the links between businesses’ and households’ financial knowledge and financial behaviour and second, determine the patterns under which small and medium sized enterprises (SMEs) and households make financial decisions. Special focus is given to the Greek case, by considering, in detail, a range of core variables and relationships which form the financial knowledge and relevant practices of SMEs and households. In this context, the following questions are inevitably raised: do entrepreneurs and households make “poor” financial decisions due to financial ignorance, in other words, because they simply do not know how to take the “right” ones? Further, is it well realized by businesses and households that if financial knowledge is associated with appropriate financial behaviour, there is a chance of reporting less financial difficulties in the forthcoming years? Finally, what is the role of financial knowledge in SMEs’ and households’ financial performance? Despite their importance, there is little research in academia that directly investigates the links between financial knowledge and financial behaviour. Data were collected through a questionnaire survey. Results so far, reveal a positive relationship between specific variables of financial knowledge and specific variables of financial behaviour. Despite Greek SMEs’ and households’ adequate financial knowledge in specific thematic areas, the aggregate results illustrate that the majority of the respondents fail to capture gains in overall performance. These results indicate the complexity of the relationship between knowledge and behaviour. Further research in the field seems however necessary.

Η πρόσφατη κρίση στις χρηματοπιστωτικές αγορές παγκοσμίως και η πολυπλοκότητα των προσφερόμενων χρηματοοικονομικών προϊόντων, φέρνουν στην επικαιρότητα, την δυνατότητα των επιχειρήσεων να διατηρήσουν τις προηγούμενες αποδόσεις τους και το θέμα της επάρκειας χρηματοοικονομικών γνώσεων των ιδιοκτητών και των στελεχών τους. Η ικανότητα κατανόησης και επιτυχημένης εκμετάλλευσης των χρηματοοικονομικών πληροφοριών καθίσταται σήμερα περισσότερο κρίσιμη παρά ποτέ αφού η πρόσβαση στις χρηματοοικονομικές πηγές είναι περιορισμένη και τα κανάλια διανομής σε διαδικασία μετατροπής. Ομοίως, τα νοικοκυριά επιφορτίζονται με τα δικά τους χρηματοοικονομικά προβλήματα και αντιμετωπίζουν εξίσου περίπλοκα χρηματοοικονομικά διλλήματα. Υπάρχουν πάντως ενδείξεις, ότι αρκετά νοικοκυριά δεν έχουν το υπόβαθρο να πάρουν σωστές χρηματοοικονομικές αποφάσεις. Ο στόχος της παρούσας διατριβής είναι διττός. Αρχικά, γίνεται προσπάθεια να διαλευκανθούν οι συσχετίσεις μεταξύ χρηματοοικονομικής γνώσης και χρηματοοικονομικής συμπεριφοράς των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, καθώς επίσης, να βρεθούν οι προσδιοριστικοί παράγοντες με βάση τους οποίους οι Μικρές – Μεσαίες Επιχειρήσεις (Μ.Μ.Ε.) και τα νοικοκυριά λαμβάνουν τις χρηματοοικονομικές αποφάσεις που τους αφορούν. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην ελληνική επικράτεια, εξετάζοντας λεπτομερώς, το φάσμα των βασικών παραγόντων και σχέσεων που προσδιορίζουν τη χρηματοοικονομική γνώση και συμπεριφορά των Μικρών – Μεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ακόλουθες ερωτήσεις αναπόφευκτα εγείρονται: παίρνουν οι επιχειρηματίες και τα νοικοκυριά «ακατάλληλες» χρηματοοικονομικές αποφάσεις εξαιτίας χρηματοοικονομικής άγνοιας, με άλλα λόγια επειδή ενδεχομένως δεν γνωρίζουν πώς να πάρουν τις «κατάλληλες»; Επιπρόσθετα, έχει γίνει κατανοητό από τους επιχειρηματίες και τα νοικοκυριά ότι αν η χρηματοοικονομική γνώση συνοδεύεται από πρέπουσα χρηματοοικονομική συμπεριφορά, υπάρχει πιθανότητα να βιώσουν λιγότερες δυσκολίες τα επόμενα χρόνια; Τελικά, ποιος ο ρόλος της χρηματοοικονομικής γνώσης στις χρηματοοικονομικές επιδόσεις των Μικρών – Μεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών; Παρά τη σπουδαιότητα των παραπάνω, σχετικά μικρή επιστημονική έρευνα έχει πραγματοποιηθεί που να διερευνά τη σχέση μεταξύ χρηματοοικονομικής γνώσης και συμπεριφοράς. Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν μέσω ερωτηματολογίων. Τα αποτελέσματα μέχρι τώρα αποκαλύπτουν θετική σχέση μεταξύ ορισμένων μεταβλητών χρηματοοικονομικής γνώσης και ορισμένων μεταβλητών χρηματοοικονομικής συμπεριφοράς. Παρόλο που τόσο οι Μ.Μ.Ε. όπως και τα νοικοκυριά έχουν αξιόλογη απόδοση σε συγκεκριμένους τομείς της χρηματοοικονομικής γνώσης, δεν καταφέρνουν να επωφεληθούν της γνώσης αυτής επιδεικνύοντας αντίστοιχα υπεύθυνη συνολική χρηματοοικονομική συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα αυτά, αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα της σχέσης μεταξύ γνώσης και συμπεριφοράς. Περαιτέρω έρευνα στο συγκεκριμένο πεδίο πάντως, κρίνεται απαραίτητη.