Ευρωπαϊκή τεχνολογική πολιτική: η επίδραση ζητημάτων ασφάλειας και τρομοκρατίας

Abstract

Technology policy is considered to be one of European Union’s (EU) main means to technological innovation and economic prosperity. The 9/11 attacks and the subsequent attention on security policies, combined with an array of new economic realities concerning the European defense industries, led to the institutionalization of a European technology policy for security. Institutionalizing such a public policy was a decisive step in the history of European technology policy. The realization of the importance of defense industry in innovation and technological spillover, the economic yields it produces, and the number of personnel employed, signal a wide nexus of possible explanations in constructing such a technology policy. In the framework of this doctorate, this nexus is correlated with the role of both the EU and the users of these technologies. It is also connected to specific technological taxonomies, like dual use technologies. A quantitative and qualitative analysis of the first European research security program is presented. The latter is combined with an analysis of the views of the coordinators of a highly relevant EU security-related R&D program

Η τεχνολογική πολιτική ως η δημόσια δηλαδή πολιτική για την Έρευνα & την Τεχνολογία αποτελεί για την Ευρωπαϊκή Ένωση κεντρικό εργαλείο για την επίτευξη της οικονομικής μεγέθυνσης, βιομηχανικής ανανέωσης και τεχνολογικής καινοτομίας. Μέχρι και τις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, η έμφαση, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δινόταν στην χάραξη πολιτικής και χρηματοδότησης θεματικών αξόνων που εντάσσονταν στις εμπορικές τεχνολογίες (civilian technologies). Η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2011 και η συνεπακόλουθη έμφαση σε πολιτικές για την ασφάλεια, σε συνδυασμό με μια σειρά από οικονομικά δεδομένα, τα οποία καθόριζαν μια νέα πραγματικότητα για τις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίας οδήγησαν στην διαδικασία θεσμοθέτησης της τεχνολογικής πολιτικής για την ασφάλεια. Η θεσμοθέτηση μιας τέτοιας δημόσιας πολιτικής συνιστά αποφασιστικό βήμα μετασχηματισμού για την τεχνολογική πολιτική της ΕΕ καθώς υπεισέρχεται σε τομείς που ανήκαν αυστηρά στην σφαίρα άσκησης της εθνικής πολιτικής. Αντίστοιχα, η συνειδητοποίηση του σημαίνοντος ρόλου της αμυντικής βιομηχανίας στην καινοτομία και τεχνολογική διάχυση, μέσω της δημιουργίας τεχνοβλαστών, του θετικού τους οικονομικού ισοζυγίου στο διεθνές εμπόριο, και του αριθμού των εργαζόμενων που αυτές απασχολούν αναδεικνύουν ένα ολόκληρο πλέγμα ερμηνειών για την κατασκευή της τεχνολογικής πολιτικής για την ασφάλεια. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, το πλέγμα αυτό συσχετίζεται με το ρόλο της ΕΕ, της αμυντικής βιομηχανίας και των χρηστών των συγκεκριμένων τεχνολογιών. Συσχετίζεται όμως και με την επίδραση που άσκησαν στην διαδικασία συγκεκριμένοι τεχνολογικοί προσανατολισμοί, όπως αυτός προς τις τεχνολογίες διττής χρήσης. Παράλληλα, επιχειρείται εδώ μια ποιοτική και ποσοτική παρουσίαση της πρώτης συναφούς ευρωπαϊκής ερευνητικής δράσης. Η παρουσίαση αυτή στηρίζεται στην οικονομική αποτίμηση των σχετικών προγραμμάτων και σε συγκέντρωση και ανάλυση σχετικών δεδομένων από συντονιστές των εμπλεκόμενων ερευνητικών κοινοπραξιών.