Κανόνες δικαίου του πολέμου και στρατιωτικού ποινικού δικαίου: από τον αρχαιοελληνικό κόσμο στο σύγχρονο στρατιωτικό ποινικό κώδικα

Abstract

The research for the existence of the rules that restrain the violence of war within the framework of daily life in the ancient Greek world – connected more specifically with the military preparation and the martial activity of the citizen-warriors (hoplites) of the ancient Greek city-state – is the basic subject of this paper, in which is attempted a total recording of the evolution that led to the development of the rules which are related to the military criminal law, and generally the law of armed conflicts, with focus mainly on the years of classical antiquity. Methodologically a historical review of the institutions of Greek world precedes, from the beginning of historical time, with focus on the information relative to the military organization and martial customs of ancient Greek societies, which quotes many examples from ancient Greek sources. Then the related contemporary rules of international humanitarian law and military criminal law are mentioned, as well as the view related to the topic of intellectuals of Greece, such as historians, poets and philosophers. In conclusion, it is recorded that written laws had been established for the regulation of military obligations of the Greek hoplites. However, these laws were not extended to the regulation of behavior of belligerents at the duration of hostilities. Despite of that, the Greeks had accomplished in placing restrictions on the violence of war, which received concrete form in the framework of common laws of Greeks, in other words their customary law, that law was shaped from their martial traditions, from time immemorial, that found their first written expression in Homeric epics which constituted the more basic tool of education of young men in the entire ancient Greek world, thus achieving the shaping of a common martial culture among Greek and crystallizing the prevailed opinions of the Greeks about the vital subjects of war and peace.

Η διερεύνηση ύπαρξης κανόνων περιοριστικών της βίας του πολέμου, εντός των πλαισίων ρύθμισης της καθημερινής ζωής την αρχαία Ελλάδα, της συνδεόμενης. Ειδικότερα με τη στρατιωτική προετοιμασία και την πολεμική δραστηριότητα των πολιτών-οπλιτών τη αρχαιοελληνικής πόλης-κράτους, αποτελεί το βασικό αντικείμενο της διατριβής, στην οποία επιχειρείται μια συνολική καταγραφή της εξελικτικής διαδρομής που οδήγησε στη διαμόρφωση κανόνων δικαίου σχετιζόμενων με το στρατιωτικό ποινικό δίκαιο και το δίκαιο των ένοπλων συγκρούσεων γενικότερα, με εστίαση κυρίως στα χρόνια της κλασικής αρχαιότητας. Μεθοδολογικά, προηγείται μια ιστορική κατά βάσιν επισκόπηση των θεσμών του ελληνικού κόσμου, από τις απαρχές του ιστορικού χρόνου, με ιδιαίτερη έμφαση στις πληροφορίες τις σχετικές με τη στρατιωτική οργάνωση και τα πολεμικά ήθη των εξεταζόμενων αρχαιοελληνικών κοινωνιών, με παράθεση πλήθους παραδειγμάτων από τις πηγές. Στη συνέχεια παρατίθενται οι σύγχρονοι σχετικοί κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου των ένοπλων συγκρούσεων και του στρατιωτικού ποινικού δικαίου, ενώ έγινε επίσης προσπάθεια να εξεταστούν οι σχετικές με το ζήτημα θέσεις των πνευματικών ανθρώπων της Ελλάδας, ποιητές, ιστορικούς και φιλοσόφους. Συμπερασματικά καταγράφεται ότι γραπτοί νόμοι είχαν θεσπιστεί για τη ρύθμιση των στρατιωτικών υποχρεώσεων των πολιτών-οπλιτών, οι οποίοι δεν επεκτείνονταν στην ρύθμιση τα συμπεριφοράς των εμπόλεμων κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, αφού η τελευταία ρυθμιζόταν από του «κοινούς νόμους των Ελλήνων», το εθιμικό δηλαδή, δίκαιο, το διαμορφωμένο από τις προαιώνιες πολεμικές παραδόσεις, οι οποίες βρήκαν την πρώτη γραπτή τους έκφραση στα ομηρικά έπη τα οποία επέτυχαν τη διαμόρφωση μιας κοινής πολεμικής κουλτούρας μεταξύ των Ελλήνων, απεικονίζοντας το ήθος του Έλληνα πολεμιστή και αποκρυσταλλώνοντας τις επικρατούσες αρχαιοελληνικές απόψεις γύρω από τα σημαντικά θέματα του πολέμου και της ειρήνης.