Η σημασία του πολυμορφισμού του γονιδίου του υποδοχέα της βιταμίνης D (vitamin D receptor gene, VDR) στον κίνδυνο ανάπτυξης οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου

Abstract

Purpose: The aim of the study was the investigation of the effect of common vitamin D receptor (VDR) gene polymorphisms in bone mineral density (BMD) and presence of osteoporosis and fractures of Greek postmenopausal women according to their calcium intake. Methods: Healthy postmenopausal women (n=578) were recruited for the study. BMD of the lumbar spine and hip was measured using the Dual-Energy X-ray Absorptiometry method (DXA) with the Lunar DPX-MD device. Weight and height were measured and medical and medication history was recorded. The assessment of dietary calcium intake was performed with multiple 24-hour recalls. Genotyping was performed for the BsmI, TaqI and Cdx-2 polymorphisms of the VDR gene. Results: The selected polymorphisms were not associated with BMD, presence of osteoporosis or the presence of osteoporotic fracture. Only the rare allele A of the Cdx-2 polymorphism was associated with lower spine BMD after adjustment for potential covariates (age, weight, height, calcium intake) (p=0.015). Further analysis was performed with the sample divided in two subgroups according to calcium intake. In the group of low calcium intake (<680mg/day), all polymorphisms were associated with unadjusted bone mineral density of the lumbar spine (p<0.05). Specifically, the minor alleles B, t and A of BsmI, TaqI and Cdx-2 polymorphisms respectively were associated with lower spine BMD. Following adjustment for potential covariates (age, weight, height) only the association of Cdx-2 polymorphism with spine BMD remained statistically significant (p=0.025). Also the B and t allele of BsmI and TaqI polymorphisms were associated with presence of osteoporosis before and after adjustment for potential covariates (OR=2.321, 95%CI=1.131-4.765, p=0.021 and OR=2.180, 95%CI=1.084-4.387, p=0.028 respectively). In the group of higher calcium intake (>680mg/day) no significant differences were observed within the genotypes for all polymorphisms for spine BMD and presence of osteoporosis. Also, in both calcium intake groups, no association between genotypes and hip BMD and presence of fractures could be detected. Conclusions: The effect of VDR gene BMD is significant in women with low calcium intake, while its impact is masked in higher calcium intakes. This result emphasizes the significance of adequate calcium intake in postmenopausal women, given that it exerts a positive effect on bone mineral density even in the presence of negative genetic background.

Σκοπός: Σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση της επίδρασης των πολυμορφισμών του γονιδίου VDR στην οστική πυκνότητα και στον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης και καταγμάτων μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών ελληνικής καταγωγής ανάλογα με την πρόσληψη ασβεστίου. Μέθοδοι: Στη μελέτη συμμετείχαν 578 γυναίκες. Η οστική πυκνότητα μετρήθηκε στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) και στο μη επικρατές ισχίο με απορροφησιομετρία διπλοενεργειακής δέσμης ακτίνων Χ (DXA). Μετρήθηκαν το ύψος και το βάρος. Καταγράφηκαν ιατρικό και φαρμακευτικό ιστορικό. Η διατροφική πρόσληψη ασβεστίου αξιολογήθηκε με επαναλαμβανόμενες ανακλήσεις 24ώρου. Η γονοτυπική ταυτοποίηση πραγματοποιήθηκε για 3 πολυμορφισμούς του γονιδίου VDR (BsmI, TaqI, Cdx-2). Αποτελέσματα: Οι πολυμορφισμοί δε συσχετίστηκαν με την οστική πυκνότητα, με την παρουσία οστεοπόρωσης και με την εκδήλωση καταγμάτων στο σύνολο του δείγματος. Μόνο το σπάνιο αλληλόμορφο Α του πολυμορφισμού Cdx-2 συσχετίστηκε με χαμηλότερη οστική πυκνότητα ΟΜΣΣ μετά από προσαρμογή για συγχυτικούς παράγοντες (ηλικία, βάρος, ύψος, πρόσληψη ασβεστίου) (p=0.015). Όταν το δείγμα χωρίστηκε σε 2 ομάδες πρόσληψης ασβεστίου (χαμηλή <680mg/ημέρα, υψηλή >680mg/ημέρα), στην ομάδα χαμηλής πρόσληψης ασβεστίου, τα σπάνια αλληλόμορφα των 3 πολυμορφισμών συσχετίστηκαν αρνητικά με την οστική πυκνότητα ΟΜΣΣ (p<0.05). Μετά από προσαρμογή της οστικής πυκνότητας για την ηλικία, το βάρος και το ύψος, μόνο ο πολυμορφισμός Cdx-2 συσχετίστηκε με την ΟΜΣΣ (p=0.025). Συγκεκριμένα, οι φορείς του σπάνιου αλληλομόρφου Α είχαν χαμηλότερη οστική πυκνότητα ΟΜΣΣ. Επίσης, τα σπάνια αλληλόμορφα των πολυμορφισμών BsmI και TaqI συσχετίστηκαν με την παρουσία οστεοπόρωσης τόσο πριν όσο και μετά την προσαρμογή για συγχυτικούς παράγοντες (OR=2.321, 95%CI=1.131-4.765, p=0.021 and OR=2.180, 95%CI=1.084-4.387, p=0.028 αντίστοιχα). Στην ομάδα υψηλής πρόσληψης ασβεστίου δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των γονοτύπων στην οστική πυκνότητα ΟΜΣΣ και στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Σε καμία από τις 2 ομάδες πρόσληψης ασβεστίου δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση των πολυμορφισμών με την οστική πυκνότητα του ισχίου και με τον κίνδυνο καταγμάτων. Συμπεράσματα: Το γονίδιο VDR φαίνεται να επηρεάζει την οστική πυκνότητα σε άτομα με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, ενώ σε υψηλή πρόσληψη, οι πολυμορφισμοί του γονιδίου δεν έχουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της οστικής πυκνότητας. Το αποτέλεσμα αυτό υποδεικνύει ότι η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου μπορεί να συμβάλει θετικά στη διαμόρφωση της οστικής πυκνότητας ακόμα και όταν υπάρχει αρνητική γενετική προδιάθεση.