Υπηρεσιοστρεφείς αρχιτεκτονικές για την ανάπτυξη προσωπικών φακέλων υγείας

Abstract

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μία τάση για μεταρρύθμιση των συστημάτων υγείας παγκοσμίως σε μια προσπάθεια να αναβαθμιστεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με παράλληλη μείωση του κόστους. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη προσπάθεια διαδραματίζει η μετάβαση από τα παραδοσιακά πληροφοριακά συστήματα που έχουν αναπτυχθεί σε επίπεδο υγειονομικής μονάδας σε συστήματα που σκοπό έχουν την εξυπηρέτηση των διαδικασιών τόσο σε επίπεδο υγειονομικής περιφέρειας αλλά και ευρύτερων γεωγραφικών περιφερειών. Μέσω αυτών των πληροφοριακών συστημάτων παρέχεται διαδικτυακά, σε εξουσιοδοτημένους χρήστες, μία ολοκληρωμένη εικόνα των ήδη αποθηκευμένων ιατρικών πληροφοριών των ασθενών. Ως εκ τούτου, δύνανται να καλυφθούν οι ανάγκες πληροφόρησης των οργανισμών παροχής υπηρεσιών υγείας καθώς και οι ανάγκες συντονισμού, συνεργασίας και συνέργειας μεταξύ τους. Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να συμβάλλει στις προσπάθειες που καταβάλλονται στη χώρα μας αλλά και διεθνώς για την παροχή συνεχούς, ολοκληρωμένης και συμμετοχικής ιατρικής φροντίδας στους ασθενείς μέσω της ολοκλήρωσης των διεπιχειρησιακών διαδικασιών παροχής υπηρεσιών υγείας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου αυτού αποτελεί η παροχή εύκολης, γρήγορης και αποτελεσματικής πρόσβασης σε ολοκληρωμένα σύνολα ιατρικών πληροφοριών για τους ασθενείς οπουδήποτε και οποτεδήποτε απαιτείται αυτό και σχεδόν μέσω οποιασδήποτε συσκευής. Τα διάχυτα πληροφοριακά συστήματα έρχονται να καλύψουν αυτή τη σημαντική ανάγκη στο χώρο της υγείας. Τα συστήματα αυτά μπορούν να προκύψουν από την εξέλιξη υπαρχόντων πληροφοριακών συστημάτων ή να αναπτυχθούν εξαρχής χρησιμοποιώντας τα υπάρχοντα συστήματα, όπου αυτό είναι δυνατό. Πιο συγκεκριμένα, η παρούσα διδακτορική διατριβή παρουσιάζει μια υπηρεσιοστρεφή προσέγγιση για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων υγείας είτε καθιστώντας τα υπάρχοντα πληροφοριακά συστήματα διαλειτουργικά, είτε χρησιμοποιώντας σαν βασικό συστατικό τους κάποιο σύστημα ΠΦΥ. Στην πρώτη περίπτωση, η διαλειτουργικότητα των υπαρχόντων συστημάτων υλοποιήθηκε με τη χρήση υπηρεσιών ιστού και/ή υπηρεσιών πλέγματος οι οποίες στη συνέχεια συντέθηκαν προκειμένου να μοντελοποιήσουν διαδικασίες παροχής ιατρικής φροντίδας. Στη δεύτερη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε η τεχνολογία υπηρεσιών ιστού προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση σε δεδομένα και υπηρεσίες του συστήματος ΠΦΥ. Τα συστήματα αυτά είναι αυτόνομα, και περιλαμβάνουν τόσο κλινικά δεδομένα όσο και δεδομένα που παρέχονται από τους ίδιους τους ασθενείς. Μεταξύ των δύο αυτών εναλλακτικών προσεγγίσεων επικράτησαν τα συστήματα ΠΦΥ δεδομένης της δυνατότητας τους να λειτουργήσουν ως εργαλείο για την επικοινωνία, το συντονισμό, τη συνεργασία και τη συνέργεια γεωγραφικά απομακρυσμένων μεταξύ τους ιατρικών ομάδων με αποτέλεσμα τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης ιατρικών αποφάσεων και, κατά συνέπεια, την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Ιδιαίτερα σημαντική αποδείχτηκε δε η συμβολή των συστημάτων ΠΦΥ στην παροχή επείγουσας ιατρικής φροντίδας όπου η άμεση διάθεση του πλήρους ιατρικού φακέλου του ασθενούς είναι καθοριστικής σημασίας για την παροχή σε αυτόν της βέλτιστης προνοσοκομειακής και ενδονοσοκομειακής επείγουσας ιατρικής φροντίδας. Κατά την ανάπτυξη των πρωτότυπων συστημάτων, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην διασφάλιση του απορρήτου των ιατρικών πληροφοριών μέσω κατάλληλων μηχανισμών ασφάλειας. Πιο συγκεκριμένα, αναπτύχθηκαν συστήματα εξουσιοδοτήσεων σε επίπεδο διαδικασίας, δραστηριότητας και υπηρεσίας ιστού. Οι μηχανισμοί αυτοί ικανοποιούν την αρχή των ελαχίστων προνομίων (least privilege principle) στο πλαίσιο της οποίας απαιτείται η διαρκής προσαρμογή των δικαιωμάτων των χρηστών προκειμένου αυτά να ανταποκρίνονται στην τρέχουσα κατάσταση. Στην περίπτωση που για την υλοποίηση των νέων συστημάτων χρησιμοποιήθηκαν υπάρχουσες υποδομές, τα συστήματα εξουσιοδοτήσεων που αναπτύχθηκαν χρησιμοποιήθηκαν επιπρόσθετα και σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά ασφάλειας που προσφέρονται από υπάρχουσες υποδομές ασφάλειας των συμμετεχόντων οργανισμών.