Οι αντιδάνειες λέξεις στη νέα ελληνική: παλαιότερη ελληνική - λατινική - ιταλική - γαλλική - γερμανική - αγγλική - τουρκική - ν. ελληνική: φωνολογία, μορφολογία, σημασιολογία, πραγματολογία, κοινωνιογλωσσολογία

Abstract

In this dissertation (doctoral thesis) , in terms of Hitorical-Comparative Linguistics, we deal with older greek words that ‘ travelled’ to other languages and ‘came back’ to Medieval and Modern Greek with a new form, or a new meaning, or both with a new form and a new meaning. The so-called ‘repatriated loans_ are categorized according to various criteria: the language through which they ‘came back’ to Greek,the kind of change(in form, in meaning, or in both form and meaning) that the initial words have undergone, their adaptation to the morpo-phonological system of Modern Greek, the addition of productive ending (giving new productive and compound words in Modern Greek)_. If the morpho-phonetic elements are not sufficient to justify the ‘journey’ from older Greek, via other languages, to Medieval and Modern Greek and if the etymological dictionaries of the various involved languages have contradictory information , some words are regarded as ‘disputable repatriated loans’. Besides words, suffixes, syntactic patterns etc. can be also included in the list, if sufficient elements support it. Most of the repatriated loans ‘returned’ from the Italian and the Turkish language due to historical reasons . Latin has played an important role in this phenomenon, as it is the language of culture through which older greek words ‘travelled’ to Italian, French and English. The so-called ‘repatriated loans’ are common everyday words adapted to the morpo-phonological system of Modern Greek in their majority.

Σκοπός της διατριβής ήταν να τεθεί το θεωρητικό πλαίσιο του αντιδανεισμού της Ελληνικής (στο πλαίσιο της Ιστορικοσυγκριτικής Γλωσσολογίας), να διακριθούν τα αντιδάνεια από συναφείς όρους με αναφορά στις διαφωνίες μελετητών-λεξικογράφων, να κατηγοριοποιηθούν(λέξεις, φράσεις, επιθήματα, συντακτικά σχήματα), να συγκεντρωθούν και να αναλυθούν αντιδάνειες λέξεις που επέστρεψαν στην Ελληνική μέσω διαφόρων γλωσσών. Το ‘ταξίδι’ των λέξεων από την παλαιότερη Ελληνική σε άλλες γλώσσες και η ‘επιστροφή’ τους,μέσω αυτών, στη Ν.Ελληνική, έχοντας υποστεί μεταβολές στη μορφή και στη σημασία, αποτελούν το κίνητρο της έρευνας. Τα κριτήρια στην επιλογή των γλωσσών ήταν ιστορικά (σχέση Ελληνικής με αυτές για λόγους πολιτικούς, πχ. κατακτητικοί πόλεμοι, οικονομικούς, πχ. εμπορικές σχέσεις, πολιτιστικούς, π.χ. επιστημονικά επιτεύγματα ) και ποσοτικά (ο αριθμός των λέξεων που επέστρεψαν μέσω μιας γλώσσας). Επιδίωξή μας ήταν να συγκεντρώσουμε ένα σώμα (corpus)λέξεων αποδελτιώνονταςτα κυριότερα αμιγώς -ή μη -ετυμολογικά λεξικά της Ν. Ελληνικής. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν αναλυτική και συνθετική. Αρχικά, με βάση τις φωνολογικές,γραφηματικές και μορφολογικές αντιστοιχίες των διαφόρων γλωσσών με την Ελληνική, αναζητήσαμε την ‘περιπλάνηση’ των λέξεων αυτών στα έγκυρα λεξικά των γλωσσών αυτών για να επιβεβαιωθεί η αρχική ελληνική προέλευσή τους. Οι λέξεις αυτές αναλύθηκαν συγχρονικά και διαχρονικά σε φωνολογικό, γραφηματικό, μορφολογικό ,σημασιολογικό , πραγματολογικό και κοινωνιογλωσσικό επίπεδο. Κατόπιν καταλήξαμε σε κατηγοριοποίηση των αντιδανείων με τα εξής κριτήρια: α) τη γλώσσα μέσω της οποίας επέστρεψαν στην Ελληνική(Ιταλική-Ενετική, Τουρκική, Λατινική, Γαλλική, Αγγλική, Γερμανική), β) το βαθμό βεβαιότητας του χαρακτηρισμού τους ως αντιδανείων (βέβαια, πιθανά-αμφισβητούμενα, λέξεις που εσφαλμένα θεωρήθηκαν αντιδάνεια), γ)τις μεταβολές που υπέστησαν (στη μορφή, στη σημασία, στη μορφή και στη σημασία) και δ) την προσθήκη παραγωγικής κατάληξης σε ενδιάμεση γλώσσα (αντιδάνεια υβρίδια)...