Ευριπίδη Φοίνισσες: μια αφηγηματολογική μελέτη

Abstract

The aim of this doctoral dissertation is to apply the basic principles of narratology as a modern theoretical tool to Euripides’ Phoenissae. The first two chapters deal with the types of narration used before and after the first battle between the Argives and the Thebans. The battle works as a narrative nucleus, placed in the middle of the play, before and after which the dramatically important events are narrated on- and off-stage respectively. In the first chapter (“Rewriting the past, organizing the future: onstage narration and offstage allusions”) I explore the narrative mechanisms that construct the first part of the play, interpreting the types of narration used for the description of the offstage events and the ways the tri-dimensional concept of time is infused into a present-oriented narrative. In chapter two (“Overturning the narrative expectations: offstage narrative, messenger speeches and the play’s open end”) I study the narrative of the second part of the play, whose most important characteristic are the narrative twists that overturn former narrative expectations. In the third chapter (“Intertextuality”) I discuss the play’s intertextual allusions, positioning it within a wider intertextual nexus. Finally, in chapter four (“Space”) I examine the concept of dramatic space and I seek to draw the narrative “map” upon which the Phoenissae expands.

Η παρούσα διατριβή εφαρμόζει τις βασικές αρχές της αφηγηματολογίας ως σύγχρονης θεωρίας της αφήγησης στις Φοίνισσες του Ευριπίδη στοχεύοντας σε μια βαθύτερη κατανόηση των εσωτερικών αφηγηματικών δομών του έργου. Στα δύο πρώτα κεφάλαια εξετάζεται η αφήγηση πριν και μετά την πρώτη μάχη Αργείων και Θηβαίων. Η πρώτη αναμέτρηση Αργείων και Θηβαίων αποτελεί τον δραματικό πυρήνα πριν από τον οποίο τα γεγονότα ιδιαίτερου δραματικού βάρους τυγχάνουν σκηνικής αφήγησης και μετά τον οποίο η δράση μετατίθεται εξωσκηνικά. Στο πρώτο κεφάλαιο («Ξαναγράφοντας το παρελθόν, οργανώνοντας το μέλλον: σκηνική αφήγηση και εξωσκηνικοί υπαινιγμοί») αποκωδικοποιούνται οι αφηγηματικοί μηχανισμοί που δομούν το πρώτο μέρος του έργου και εξάγονται συμπεράσματα σχετικά με το είδος της αφήγησης που χρησιμοποιείται για τα εξωσκηνικά γεγονότα και τον τρόπο με τον οποίο η τριπλή χρονική διάσταση ενσωματώνεται στην παροντική δραματική αφήγηση. Στο δεύτερο κεφάλαιο («Ανατρέποντας τις προσδοκίες: εξωσκηνική αφήγηση, αγγελικές ρήσεις και το ανοιχτό τέλος του έργου») εξετάζεται το δεύτερο μέρος της τραγωδίας, σημαντικότερο χαρακτηριστικό του οποίου είναι οι ανατροπές των αφηγηματικών προσδοκιών. Στο τρίτο κεφάλαιο («Διακειμενικότητα») μελετάται η διακειμενικότητα και επιχειρείται η αφηγηματολογική τοποθέτηση των Φοινισσών σε ένα ευρύτερο διακειμενικό πλαίσιο. Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο («Χώρος») εξετάζεται η έννοια του χώρου στο δράμα και προτείνεται μια αφηγηματική «χαρτογράφηση» των Φοινισσών.