Χρονοχώροι στην πόλη και καθημερινότητα: συγκριτική μελέτη στην Αθήνα και την πόλη του Μεξικού

Abstract

This thesis deals with the everyday life from the point of view of the subjects that live that everyday. It studies the lived and the practiced everyday in Athens and in Mexico City following the theoretical approaches developed by H. Lefebvre and D. Massey. It focuses on timespaces of meeting/conversing (semi-public spaces of “free time”/leisure) which are called “spaces (timespaces) of pleasure”. It is based mainly on interviews of 40 individuals who are employed, are 25-45 years old, without pressing family obligations and who visit specific places of pleasure in their everyday. The research brings to the surface the interrelation and the fluidity of the timespaces of the specific subjects and describes some common categories, like timespaces of work, timespaces of pleasure (to go “out”), trajectories in the city and also their representations about the category of “free time”. It seems that the lived timespaces and the interconnected practices are related to the alternating of timespaces of relaxation and intensity; they express the everyday as a continuum and they often go beyond the discrete limits of counted times and material spaces or other abstract representations. The development of a relation with the city is investigated through the use of public and semi-public places. The thesis proposes the concept of the lived representation of the “public familiar” in order to define the specific places of pleasure. In other words, as far as the conceptualization of the subjects is concerned, the public familiar tries to describe a lived timespace with a scientific discourse. The thesis highlights the importance of the lived timespaces in the construction of the everyday in the city and their possible deviation from the abstract representations about time and space. The lived produces practices and so influences the construction of the city itself. At the same time, the lived, especially of timespaces of relaxation, can create representations which, through their “contradictions”, express the creativity of the everyday and the limitations of our (scientific) categorizations.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αφορά την προσέγγιση της καθημερινότητας στην Αθήνα και στην πόλη του Μεξικού από την οπτική των κοινωνικών υποκειμένων. Μελετά καθημερινά βιώματα και πρακτικές, ακολουθώντας τις θεωρητικές αναλύσεις των H. Lefebvre και D. Massey για το χώρο. Εστιάζει σε χρονοχώρους συνάντησης-συζήτησης (ημιδημόσιους χώρους “ελεύθερου” χρόνου), οι οποίοι ονομάζονται “χώροι (χρονοχώροι) απόλαυσης”. Βασίζεται κυρίως σε πρωτογενή έρευνα πεδίου στην Αθήνα και στην πόλη του Μεξικού, και συγκεκριμένα σε ημιδομημένες συνεντεύξεις 40 ατόμων ηλικίας περίπου 25-45 ετών, τα οποία εργάζονται, δεν έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις και συνηθίζουν να επισκέπτονται συγκεκριμένους χώρους απόλαυσης στην καθημερινότητά τους. Η έρευνα αναδεικνύει τον αλληλοσυσχετισμό και τη ρευστότητα των χρονοχώρων των συγκεκριμένων υποκειμένων και εξετάζει κάποιες κοινές κατηγορίες, όπως χρονοχώροι εργασίας, χρονοχώροι απόλαυσης (το “έξω”) και διαδρομές στην πόλη, καθώς και τις αναπαραστάσεις σε σχέση με την κατηγορία του “ελεύθερου” χρόνου. Οι βιωμένοι χρονοχώροι και οι αντίστοιχες πρακτικές φαίνεται ότι αφορούν εναλλαγές χρονοχώρων χαλάρωσης και έντασης και εκφράζουν μια καθημερινότητα ως συνεχές, ενώ συχνά ξεφεύγουν από τα διακριτά όρια μετρήσιμων χρόνων και υλικών χώρων ή άλλων αφηρημένων αναπαραστάσεων. Η ανάπτυξη μιας σχέσης με την πόλη μελετάται μέσω της χρήσης δημόσιων και ημιδημόσιων χώρων και προτείνεται η έννοια της βιωματικής αναπαράστασης του “δημόσιου οικείου” για να ορίσει τους συγκεκριμένους χρονοχώρους απόλαυσης που εξετάζει η έρευνα. Ως προς τη σημασιολόγηση, δηλαδή, των υποκειμένων, προτείνεται το “δημόσιο οικείο” σε μια προσπάθεια να περιγραφεί με επιστημονικούς όρους ένα βίωμα. Η διατριβή αναδεικνύει τη σημασία των βιωμάτων στη συγκρότηση της καθημερινότητας στην πόλη και την πιθανή απόκλισή τους από αφηρημένες κυρίαρχες αναπαραστάσεις για το χρόνο και το χώρο. Τα βιώματα παράγουν πρακτικές και, άρα, επηρεάζουν την κατασκευή της ίδιας της πόλης. Επίσης, τα βιώματα, κυρίως χρονοχώρων χαλάρωσης, μπορούν να δημιουργήσουν βιωματικές αναπαραστάσεις οι οποίες, μέσα από τις “αντιφάσεις” τους, εκφράζουν τη δημιουργικότητα της καθημερινότητας, αλλά και τους περιορισμούς των δικών μας (επιστημονικών) κατηγοριοποιήσεων.