Εκπαίδευση και κοινωνική κινητικότητα στις ανεπτυγμένες μεταβιομηχανικές κοινωνίες με συστηματική αναφορά στην περίπτωση της γερμανικής κοινωνίας

Abstract

Der Hauptgegenstand der vorliegenden Dissertation ist die Untersuchung des Phanomens der sozialen Mobilitat und der Faktoren, die dieses Phanomen beeinflussen. Einer der wichtigsten Indikatoren der sozialen Mobilitat ist die Bildung. Ziel der vorliegenden Untersuchung ist es, zur Losung der theoretischen Gegensatze beizutragen, die heutzutage im Bereich der soziologischen Theorie und Forschung herrschen und die Frage zu beantworten, ob die heutigen modernen Gesellschaften mobil sind. Es wird auf folgende Hauptfragen eine Antwort gegeben: a) In welchem Ma? sind die uberentwickelten Gesellschaften mobil und b) Wie wichtig ist der Beitrag des Schulsystems zur Mobilitat? Mit Hilfe der Daten des soziookonomischen Panels (SOEP) fur den Zeitraum von 1984 bis 2004, die sich nur auf erwerbstatige Manner beziehen, die die deutsche Staatsangehorigkeit haben, wurde eine Sekundaranalyse durchgefuhrt und fur die Kohorten 1930-1939, 1940-1949, 1950-1959 und 1960-1969 unter anderem folgende statistische Methoden angewandt: Die Berechnung von absoluten und relativen Mobilitatsraten, Doppelkorrelation, einfache lineare und multilineare Regression. Die Hauptergebnisse der Forschung lassen sich folgenderma?en zusammenfassen: 1. Das Bildungsniveau bestimmt wesentlich sowohl die erste als auch die letzte berufliche Position des Befragten. 2. Die berufliche Stellung des Vaters ist fur die erste berufliche Position des Sohnes wichtiger, wahrend die letzte berufliche Position des Sohnes einen gro?eren sozialen Abstand von der beruflichen Stellung des Vaters aufweist, 3. Charakteristisch fur die deutsche Gesellschaft ist ein in der Kohortenfolge erheblicher Schub an Aufwartsmobilitat bei gleichzeitigem Ruckgang der Abwartsmobilitat, 4. Die Bildungsexpansion hat zur Zunahme der Mobilitat beigetragen, 5. Je hoher das Bildungsniveau der befragten Person ist, desto hoher ist auch die Mobilitatsrate. Die Ergebnisse der vorliegenden Forschungsarbeit lassen sich trotz der Besonderheiten der deutschen Gesellschaft und mit einigen Beschrankungen auf alle hoch industrialisierten Gesellschaften ubertragen und also auch auf die griechische Gesellschaft, da die Funktion der modernen Gesellschaften auf gemeinsame universale Prinzipien beruht

Το αντικείμενο μελέτης της παρούσας διατριβής είναι το φαινόμενο της κοινωνικής κινητικότητας και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. Ανάμεσα στις καθοριστικές παραμέτρους της κοινωνικής κινητικότητας μία ιδιαίτερα ση­μαντική θέση καταλαμβάνει η εκπαίδευση. Στόχος της διατριβής είναι να συμβάλλει στη λύση των λογικά απαράδεκτων αντιφάσεων που επικρατούν σήμερα στο χώρο της κοινωνιολογικής θεωρίας σχετικά με το εάν οι σύγχρονες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από κινητικότητα ή όχι και να απαντήσει στα δύο ακόλουθα κύρια ερωτήματα: α) Σε ποια έκταση υφίσταται κοινωνική κινητικότητα στις σημερινές ανεπτυγμένες κοινωνίες; και β) Ποια είναι η συμβολή του εκπαιδευτικού συστήματος ανάμεσα στους παράγοντες που επηρεάζουν την κινητικότητα των ατόμων; Στην παρούσα έρευνα έγινε δευτερογενής ανάλυση των πρωτογενών δεδομένων του "Κοινωνικοοικονομικού Πάνελ" του Γερμανικού Ινστιτούτου για Οικονομική έρευνα, η συλλογή των οποίων έλαβε χώρα κατά τη χρονική περίοδο 1984-2002 και τα οποία αναφέρονται σε άνδρες Γερμανούς πολίτες, οι οποίοι εργάζονται. Οι επιμέρους στατιστικές μέθοδοι που εφαρμόστηκαν στις κλάσεις 1930-1939, 1940-1949, 1950-1959 είναι: Υπολογισμός απόλυτων και σχετικών ποσοστών κινητικότητας, διμεταβλητή συσχέτιση, απλή και πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση. Τα κύρια συμπεράσματα της διατριβής μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: 1) Η εκπαίδευση καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τόσο την πρώτη όσο και την τελευταία επαγγελματική θέση του ατόμου. 2) Η επαγγελματική θέση του πατέρα επηρεάζει περισσότερο την πρώτη επαγγελματική θέση του ερωτώμενου, ενώ η τελευταία επαγγελματική θέση του ερωτώμενου βρίσκεται σε μεγαλύτερη κοινωνική απόσταση από την επαγγελματική θέση του πατέρα. 3) Υπάρχει αύξηση της ανοδικής κινητικότητας και μείωση της καθοδικής κινητικότητας στην ακολουθία των κλάσεων 1930-1939, 1940-1949, 1950-1959 και 1960-1969. 4) Η διαγενεακή κινητικότητα είναι υψηλότερη στα άτομα, τα οποία ευνοήθηκαν άμεσα από τη διεύρυνση της πρόσβασης στην εκπαίδευση,5) Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης του ατόμου τόσο υψηλότερη είναι και η κοινωνική κινητικότητα. Τα συμπεράσματα, τα οποία προέκυψαν από την έρευνα, είναι σε γενικές γραμμές και παρά τις ιδιαιτερότητες της γερμανικής κοινωνίας, με κάποιους περιορισμούς γενικεύσιμα για όλες τις σύγχρονες ανεπτυγμένες κοινωνίες, και άρα και για την ελληνική κοινωνία, εξαιτίας των κοινών βασικών αρχών λειτουργίας τους.