Ζωγραφικά έργα με θέμα το σκάκι από τον δέκατο πέμπτο έως τον εικοστό αιώνα

Abstract

The study consists of four chapters, the epilogue and one appendix. The Introduction is a study of works with a direct relation to chess in its early form until the fifteenth century. Chapter 1 (15th and 16th century) examines through works the introduction of chess in the royal family as well as its spread with the invention of the press. Chapter 2 (17th and 18th century) deals with chess as an image and allegory of war, Live chess and The Turk. There is an analysis of paintings that have as their subject conflict and murder in chess as a result of addiction. There is an examination of the artistic pursuits which were a result of the economic and commercial interest Europeans showed towards countries of the Orient: India and later China. Also, there is a commentary of works expressing the political developments in France. Chapter 3 (19th century) looks at portraits of powerful chess players and works which arose from the salons, clubs, tournaments and coffee houses as well as the clergy’s occupation with the black and white squares. The winner’s and loser’s psychological reactions are analyzed. One can suppose the portrait of the winner in matches between male figures depicts the person who commissioned the painting and possibly an individual of higher social standing than the opponent. There is an analysis of paintings of the period of The Thirty Years’ War as well as the eighteenth century, which was a storehouse of imagination for nineteenth and twentieth century artists. Chapter 4 (20th century) examines the radiance of the Soviet School and the effects of chess having become more widely known. A study of a variety of works with chess as their subject is made and it reflects new currents or new interpretations of modern movements in the twentieth century, but there is also a description of the similarity in conception of the motif of concentrated players. In this chapter are examined Sargent’s chess players and Vieira da Silva’s chess boards. Magritte’s pawns are examined in a separate unit. There is also an examination of de Chirico’s chess boards in his metaphysical art. The dynamics of moves in chess and the intensity the players project was a source of inspiration for Baumeister and Dossi. With his knowledge of contemporary physics, Vasarély and Escher resorted to the familiar to him road of the theory of Chaos and fractals. A separate unit is that of Marcel Duchamp’s circle through which we are transported to a group of artists who used to play chess and introduced the game in their work in various ways. The artists’ influence on modern movements proves that the world of chess left indelible marks on art, as the mode of thinking of the game dramatically influenced artistic creation.

Η μελέτη αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια, τον επίλογο και ένα παράρτημα. Στην Εισαγωγή μελετήθηκαν τα έργα που έχουν άμεση σχέση με το σκάκι στην προγενέστερη μορφή του μέχρι τον δέκατο πέμπτο αιώνα. Στο Α' Κεφάλαιο (15ος και 16ος αιώνας) περιλαμβάνονται σε ενότητες οι εικόνες που προέκυψαν από τις ποικίλες αλληγορικές λειτουργίες του παιχνιδιού. Εξετάζεται η εισαγωγή του σκακιού στη βασιλική οικογένεια, καθώς και η διάδοσή του μέσω της ανακάλυψης της τυπογραφίας. Στο Β' Κεφάλαιο (17ος και 18ος αιώνας) παρουσιάζεται το σκάκι ως εικόνα και αλληγορία του πολέμου, το Ζωντανό Σκάκι, ο Τούρκος και γίνεται ανάλυση πινάκων με θέμα τη διαμάχη και τον φόνο στο σκάκι σαν αποτελέσματα εθισμού. Εξετάζονται οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις που προέκυψαν από το οικονομικό και εμπορικό ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για τις Ανατολικές χώρες και γίνεται σχολιασμός έργων που εκφράζουν τις πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία. Στο Γ' Κεφάλαιο (19ος αιώνας) ερευνώνται τα έργα που προέκυψαν μέσα στα salons, clubs, τουρνουά και καφενεία καθώς οι ισχυροί σκακιστές και κληρικοί να παίζουν σκάκι. Γίνεται παράλληλη παράθεση πληθώρας έργων με ανδρικές και γυναικείες μορφές και αναλύεται η ψυχολογική αντίδραση τόσο του νικητή, όσο και του νικημένου. Η έρευνα επεκτείνεται σε μια ποικιλία επιρροών όπως του Τριακονταετούς πολέμου και του δέκατου όγδοου αιώνα και το τελευταίο μέρος του κεφαλαίου είναι αφιερωμένο στα οριενταλιστικά έργα. Στο Δ' Κεφάλαιο (20ός αιώνας) γίνεται λόγος για την ακτινοβολία της Σοβιετικής Σχολής και τα αποτελέσματα της ευρύτερης γνωστοποίησης του σκακιού. Μελετώνται ποικίλα έργα τέχνης με σκακιστικά θέματα που αντικατοπτρίζουν νέα ρεύματα ή και νέες ερμηνείες στα μοντέρνα κινήματα του εικοστού αιώνα, ενώ περιγράφεται και η ομοιότητα της σύλληψης του μοτίβου των σκεπτόμενων παικτών. Μεγαλύτερη έμφαση έχει δοθεί στον John Sargent και στην Vieira da Silva και στη χρήση της σκακιέρας στη μεταφυσική τέχνη του de Chirico. Σε ξεχωριστές ενότητες αναλύονται τα υπερμεγέθη πιόνια του Magritte και η δυναμική των κινήσεων, που μετατράπηκε σε έργα τέχνης από τους Baumeister και Dossi. Στη συνέχεια η έρευνα επεκτείνεται στη θεωρία του Χάους και στα έργα των Klee, Vasarely και Escher. Η ενότητα περιλαμβάνει αναλυτικά την πορεία της σχέσης του Marcel Duchamp με την τέχνη και το σκάκι. Εστιάζεται στα έργα του, στον περίγυρό του, καλλιτεχνικό και σκακιστικό, στις επιρροές του, αλλά και στην ταύτιση της τέχνης με το σκάκι. Οι 679 πίνακες του καταλόγου ακολουθούν τη ροή του κειμένου και περιλαμβάνουν 767 εικόνες, καθώς και λεπτομέρειες έργων. Για την εύκολη ανεύρεσή τους η αρίθμησή τους αντιστοιχεί στην αρίθμηση των σελίδων.