Η διδασκαλία των συμβόλων της ορθόδοξης καθολικής εκκλησίας στο μάθημα των θρησκευτικών: πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Abstract

In der anliegenden Doktorarbeit haben wir als Ziel angesetzt, die Grundlinien der Symboldidaktik, welche der Theologie der Orthodox-Katholischen Kirche zugrunde liegt, ins Auge zu fassen. Bei der Behandlung unseres Themas ist nur auf den schulischen Religionsunterricht, der heutzutage in der Primar -und Sekundarstufe des offentlichen Bildungswesens Griechenlands erteilt wird, Bezug genommen worden. Die Symbole sind konventionelle und geschaffene Sachen, entweder es sich dabei um betastbare Dinge oder sprachliche Ausdrucke handelt. Bei den Symbolen der Orthodox-Katholischen Kirche geht es namlich um die Darstellungen ihrer charismatischen Erfahrung und ihrer Anschauung uber Gott, den Menschen und die Welt. In Bezug auf unser symboldidaktisches Anliegen sind dabei drei zeitgenossische symboltheoretische Perspektiven zu thematisieren: a. die analytische Psychologie von Carl Gustav Jung, b. die hermeneutische Theorie von Paul Ricouer, und c. die Semiotik. Zu der hermeneutischen Richtung zahlt die Erlebnis-orientierte symboldidaktische Methode von dem Deutschen, romisch-katholischen Religionspadagogen, Hubertus Halbfas, welcher von einer Didaktik der religiosen Erfahrung spricht. Der zweite hermeneutische symboldidaktische Ansatz bezieht sich auf den Deutschen evangelischen Religionspadagogen, Peter Biehl, der fur eine induktive Symboldidaktik und eine kritische Symbolkunde pladiert. Nach Michael Meyer-Blanck, der zu den Reprasentanten der semiotischen Didaktik zahlt, soll der Unterrichtsgegenstand nicht die Symbole an sich sein, sondern die „Logik“, auf der die christliche Gemeinschaft der Glaubigen ihre religiosen Erfahrungen zu vergegenwartigen versucht. Im Umfeld der orthodoxen Symboldidaktik konnen wir derartige Ansatze, welche die kognitiv-religiose Entwicklung des Menschen behandelt haben, ausnutzen, aber unter der Voraussetzung, dass es unser Vorhaben ist, dadurch nur die Bildung der religionsbezogenen Begriffe (Begriffsbildung) und keinesfalls irgendeine Entwicklung der Religiositat in den Blick zu bekommen. In der Grundschule soll der Symbolunterricht darauf abzielen, dass die Schuler die wunderbaren Dinge der gottlichen Schopfung aufmerksam beobachten und dadurch wahrnehmen konnen, dass die Wunder und die Schonheit der sinnlichen Welt auf eine vorsehende Macht, bzw. auf Gott hinweist. Im Gymnasium konnen wir die Symbole den Jugendlichen prasentieren, um ihnen uber das Leben der Kirche mitzuteilen und also eine Orientierung darzubieten. eng

Με την παρούσα εργασία προσπαθήσαμε να σκιαγραφήσουμε τους βασικούς άξονες, πάνω στους οποίους μπορεί να διεξάγεται η διδασκαλία των συμβόλων της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας στο πλαίσιο του Μαθήματος των Θρησκευτικών, το οποίο διδάσκεται σήμερα στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα σύμβολα στην ορθόδοξη παράδοση και ζωή - είτε πρόκειται για απτά αντικείμενα είτε για γλωσσικές διατυπώσεις - είναι συμβατικά και κτιστά πράγματα, επιφορτισμένα με την αρμοδιότητα να εκφράζουν καθολικές ερμηνείες για τη ζωή και τον κόσμο, να εκφράζουν δηλ. την εξ’ αποκαλύψεως εμπειρία και θεωρία της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας για τον Θεό, τον άνθρωπο και την κτίση. Τρεις σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της έννοιας του συμβόλου έχουν ιδιαίτερο παιδαγωγικό ενδιαφέρον για τη διδασκαλία του συμβόλου: α. η αναλυτική ψυχολογία του Carl Gustav Jung, η ερμηνευτική θεωρία του Paul Ricoeur και η σημειωτική. Στην ερμηνευτική κατεύθυνση υπάγεται η βιωματική - αναγωγική μέθοδος διδασκαλίας των συμβόλων. Κύριος εισηγητής της ήταν ο Γερμανός Hubertus Halbfas. Ο Halbfas, προερχόμενος από το χώρο της ρωμαιοκαθολικής θεολογίας, αναπτύσσει την ιδέα μιας διδακτικής της θρησκευτικής εμπειρίας. Η δεύτερη ερμηνευτική μέθοδος που αναλύσαμε είναι η ιστορικοκριτική - επαγωγική μέθοδος διδασκαλίας των συμβόλων. Εισηγητής της ήταν ο Γερμανός Peter Biehl. Βασικό έργο της μεθόδου αυτής είναι η κριτική ανάλυση των ιστορικών μορφών των συμβόλων και η χριστοκεντρική ερμηνεία τους. Τέλος, ο Michael Meyer-Blanck, εκπρόσωπος της σημειωτικής κατεύθυνσης, θεωρεί ότι το αντικείμενο διδασκαλίας δεν είναι τα σύμβολα αυτά καθ’ εαυτά αλλά η «λογική» με την οποία ο άνθρωπος και η χριστιανική κοινότητα αναπαριστούν τις θρησκευτικές τους εμπειρίες. Στην Παιδαγωγική που συνδέθηκε με την ορθόδοξη παράδοση και ζωή μόνο υπό την προοπτική της διερεύνησης του τρόπου οργάνωσης των θρησκευτικών εννοιών και όχι της ανάπτυξης της θρησκευτικότητας, θα μπορούσαμε κατά τη διδασκαλία των συμβόλων να αξιοποιήσουμε δημιουργικά τις θεωρίες που αναφέρονται στην ανάπτυξη της θρησκευτικής σκέψης. Στο Δημοτικό σκοπός της διδασκαλίας των συμβόλων θα πρέπει να είναι η κατανόηση ότι πίσω από την ομορφιά του κόσμου κρύβεται μία προνοητική δύναμη, ο Θεός. Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα σύμβολα ως μία ευκαιρία για να πληροφορήσουμε τους εφήβους για τη ζωή της Εκκλησίας. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε τη δυνατότητα να τους παρέχουμε έναν προσανατολισμό στη ζωή τους