Τα ελληνικά βιομηχανικά αρχεία: καταγραφή, ηλεκτρονική τεκμηρίωση και αξιοποίηση τους

Abstract

In this thesis, there have been studied the Greek historical industrial archives, not only the ones which are found in a specific geographical area or were produced by a specific kind of industry but all these which were located all over the country from 1850’s until 1980’s. The axes of the thesis are the presentation of this kind of archives, through their recordings, the situation in which they are found and its causes, the ways and circumstances which resulted in the creation of their documents. Several methods and actions are suggested for their development and preservation and for their educational role, as well. The thesis also includes a printed catalog of the recorded archives and its electronic form, the presentation of the archives in electronic environment with the use of EAD-DTD. In the first chapter, there is a presentation of the situation in which the Greek historical industrial archives are found and its causes. In addition, there is a brief presentation of the industrial archives in developed countries, so as to compare Greek and foreign facts. The second chapter includes the structure of companies, their legal background, the fiscal laws concerning them and labor laws. This effort was made so as to try to document the industrial archives’ holdings through the law, which imposed the creation of several archival items. The third chapter is a very important one because it includes proposals for the classification of all the kinds of industrial archives, according to the type of industry that produced them. After that, there is a proposal for the general classification of industrial archives. These classification schemas resulted after the recording of most of the Greek historical industrial archives and a thorough study of the types of their holdings. The fourth chapter presents the transformation of archival description, from traditional -printed- to electronic form. It is the theoretical background for the electronic documentation of the archives which are recorded. The fifth and last chapter shows the need for the preservation and development of industrial archives and suggests methods to do so. As far as it concerns the printed archives’ catalog, there is a describing panel for each archive which includes all the information fields of ISAD (G). After that, there is a classified presentation of their content. The electronic catalog includes the same information as the printed one. EAD is in XML so there is the need for an XML editor in order to read it.

Αυτή η μελέτη πραγματεύεται τα ελληνικά ιστορικά βιομηχανικά αρχεία στο σύνολό τους, δηλαδή τα αρχεία, που εντοπίστηκαν σε όλο τον ελληνικό χώρο και όχι από μια μεμονωμένη γεωγραφική περιοχή ή με βάση ένα συγκεκριμένο τύπο βιομηχανίας από περίπου το 1850 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Άξονες της μελέτης είναι η παρουσίαση των αρχείων αυτών ως πληροφοριακές μονάδες, μέσα από τις καταγραφές που έγιναν, η κατάσταση στην οποία βρίσκονται και οι λόγοι για αυτήν, οι αιτίες και οι τρόποι με τους οποίους δημιουργήθηκαν τα τεκμήρια που αποτελούν τα αρχεία αυτά. Προτείνονται δράσεις και μέθοδοι για τη διάσωση και ανάδειξή τους και για τον εκπαιδευτικό ρόλο, που μπορούν να έχουν όπως κάθε αρχειακό υλικό. Η μελέτη περιλαμβάνει έναν έντυπο κατάλογο των καταγεγραμμένων αρχείων καθώς και την ηλεκτρονική του μορφή, την τεκμηρίωση των αρχείων αυτών σε ηλεκτρονικό περιβάλλον με βάση το Encoded Archival Description- Document Type Definition, το πρότυπο κωδικοποίησης της αρχειακής πληροφορίας, για την παρουσίαση των αρχειακών εργαλείων έρευνας σε ηλεκτρονικό περιβάλλον. Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής γίνεται η παρουσίαση της κατάστασης στην οποία βρίσκονται τα ελληνικά ιστορικά βιομηχανικά αρχεία, επισημαίνονται οι αιτίες, που οδήγησαν σε αυτή και παρουσιάζεται η αντίστοιχη κατάσταση σε χώρες του εξωτερικού με σκοπό να υπάρξει μιασύγκριση και να υιοθετηθούν τα θετικά στοιχεία των ξένων παραδειγμάτων. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια προσπάθεια να τεκμηριωθεί το περιεχόμενο των ιστορικών βιομηχανικών αρχείων μέσα από την παρουσίαση της δομής των εταιρειών και το νομικό τους πλαίσιο, τη φορολογική νομοθεσία και το εργατικό δίκαιο. Το τρίτο κεφάλαιο αποτελεί ένα ουσιαστικό πόρισμα, που προέρχεται από τις καταγραφές των αρχείων και της μελέτης, που έγινε πάνω σε αυτές. Καθώς καταγράφηκε και μελετήθηκε το μεγαλύτερο ποσοστό των βιομηχανικών αρχείων, που εντοπίστηκαν σε φορείς και επιχειρήσεις, πανελληνίως, έγινε εφικτή η πρόταση ταξινόμησης των αρχείων ανά είδος βιομηχανίας καθώς και μια γενική πρόταση ταξινόμησής τους. Το τέταρτο κεφάλαιο αναλύει τη μετατροπή της αρχειακής περιγραφής, από τα παραδοσιακά μέσα, τα έντυπα, στην ηλεκτρονική της μορφή. Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί το θεωρητικό υπόβαθρο για την ηλεκτρονική τεκμηρίωση των αρχείων που καταγράφηκαν. Το πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο υπογραμμίζει την ανάγκη για τη διάσωση και την αξιοποίηση των ιστορικών βιομηχανικών αρχείων και προτείνει μεθόδους για αυτούς τους σκοπούς. Όσον αφορά στον έντυπο κατάλογο των αρχείων, για κάθε αρχείο υπάρχει μια περιγραφική καρτέλα, με τα πληροφοριακά πεδία του Δ.Ι.Π.Α.Π. και ακολουθεί η παρουσίαση του περιεχομένου τους, ταξινομημένο. Η ηλεκτρονική τεκμηρίωση των καταγραφών περιλαμβάνει ό,τι και η έντυπη. Το EAD είναι σε γλώσσα XML και για να διαβαστεί η κάθε εγγραφή απαιτείται η εγκατάσταση ενός XML editor.