Κοινωνικοοικονομική αξιολόγηση μεγάλων έργων υποδομής σε συνθήκες αβεβαιότητας: η περίπτωση του αρδευτικού φράγματος Πετρένια Χαλκιδικής

Abstract

Large irrigation infrastructure projects, in Greece, are the most interesting agricultural ones and contribute significantly to Greek agriculture economy, but face a number of problems. Thus, until now, the sector of irrigation dams hasn't performed the expected development. In this study, the concepts of risk and uncertainty have been applied, in order to realise whether these are affecting the strategic investment decisions in irrigation dams. The concept of irreversibility in investment, as presented by Dixit and Pindyck (1994), has been introduced and applied in a decision process under price and water quantity uncertainty, exploiting the contingent claim analysis. According to this, the investment opportunity is equivalent to a perpetual call option, and the investment decision can be viewed as a problem of option evaluation. In addition, survey research have been designed and applied, in order to evaluate dam impacts, employing Contingent Valuation Method and using quantitatively techniques. Conclusively, in Greece, strategic investment decisions in irrigation dams have to be differentiated from region to region due to geographical peculiarities. In any case, the maintenance of dam sector in Greece, as well as its competitiveness, depends strongly on the existence of supported initial investment capital, which is related to the national agricultural investment policy. Finally, the new approach to capital investment decisions, considering uncertainty and irreversibility, offers better results than the traditional Net Present Value rule.

Τα φράγματα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική οικονομία καθώς τα προβλήματα λειψυδρίας και γενικότερα τα προβλήματα διαχείρισης των υδατικών πόρων είναι εμφανή και σημαντικά. Η αναντιστοιχία της γεωγραφικής κατανομής προσφοράς και ζήτησης νερού έχει οδηγήσει στην κατασκευή μεγάλων έργων μεταφοράς. Παράλληλα, για την αντιμετώπιση της χρονικής μεταβλητότητας των υδατικών πόρων και της αναντίστοιχης μεταβλητότητας της ζήτησης κατασκευάζονται διάφορα φράγματα, ταμιευτήρες και λιμνοδεξαμενές. Ωστόσο, η κατασκευή και λειτουργία ενός φράγματος ενδέχεται να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις και το κοινωνικό σύνολο απαιτεί να εξετάζονται οι πιθανές συνέπειες συστηματικά και από πολλές πλευρές. Στα πλαίσια της διατριβής, διερευνήθηκε για πρώτη φορά, αν και κατά πόσο ο επιχειρηματικός κίνδυνος και η αβεβαιότητα που αντιμετωπίζουν οι επενδύσεις μεγάλων έργων υποδομής στην Ελλάδα επηρεάζουν τη στρατηγική των επενδύσεων. Χρησιμοποιήθηκε η προσέγγιση της αμετακλητότητας αξιοποιώντας τη θεωρία των χρηματοοικονομικών δικαιωμάτων (real options) στη χρηματοοικονομική αγορά, όπως αναπτύχθηκε από τους Dixit και Pindyck (1994), και έγινε μια προσπάθεια εφαρμογής της στο χώρο των γεωργικών επενδύσεων. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε δειγματοληπτική έρευνα και με εφαρμογή της τεχνικής της μέγιστης ετήσιας προθυμίας πληρωμής (willingness to pay) εκτιμήθηκαν οι διάφορες επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία του φράγματος. Συμπερασματικά, προέκυψε ότι, η επενδυτική συμπεριφορά στις κατασκευές φραγμάτων θα πρέπει να είναι διαφορετική ανάλογα με την περιοχή και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Επιπλέον, η ανταγωνιστικότητα των διαφόρων σχετικών επενδύσεων, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα, εξαρτάται άμεσα από την εφαρμοζόμενη κρατική επενδυτική πολιτική. Τέλος, για τη διασφάλιση σωστών επενδυτικών αποφάσεων σε κλάδους με έντονη αβεβαιότητα και αμετακλητότητα είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται το τροποποιημένο κριτήριο της Καθαρής Παρούσας Αξίας.