Η επίδραση κοινωνικογνωστικών λειτουργιών στην υποκειμενική ερμηνεία ηθικών διαστάσεων της ψυχοθεραπείας

Abstract

Με την παρούσα ερευνητική διατριβή επιχειρήθηκε η εκτίμηση του επιπέδου ηθικής κρίσης ενός δείγματος Ελλήνων επαγγελματιών ψυχολόγων, και του τρόπου με τον οποίο λαμβάνουν κλινικές αποφάσεις στην ψυχολογική τους πρακτική, με έμφαση στην πρακτική της ψυχοθεραπείας. Στόχος ήταν η καταγραφή νέων για τον Ελλαδικό χώρο σχετικών δεδομένων, και η μελέτη του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι παραπάνω μεταβλητές μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, 550 επαγγελματίες ψυχολόγοι - από Ελλάδα & Κύπρο- κλήθηκαν να απαντήσουν: α) σ’ένα διεθνώς σταθμισμένο ερωτηματολόγιο που αξιολογεί το επίπεδο της ηθικής τους κρίσης (DIT), και β) σ’ένα ερωτηματολόγιο αποτελούμενο από 10 υποθετικά διλήμματα επαγγελματικής ηθικής στην ψυχοθεραπεία, επιλέγοντας την υποκειμενικά ορθότερη κλινική απόφαση για το καθένα απ’αυτά, καθώς και τον σημαντικότερο λόγο που την στηρίζει. Οι ψυχολόγοι επίσης κλήθηκαν να αναφέρουν τη συχνότητα με την οποία τους προβληματίζουν 19 κρίσιμα επαγγελματικά ζητήματα στην ψυχολογική τους πρακτική, και την υποκειμενική τους εκτίμηση για την σοβαρότητα του καθενός από αυτά. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ενδεικτικά της ανεπτυγμένης ηθικής κρίσης, και της δυσκολίας των ψυχολόγων να συμφωνήσουν σε κρίσιμα επαγγελματικά ζητήματα, των οποίων ο χειρισμός απαιτεί την διευθέτηση συγκρουόμενων προοπτικών, και για τα οποία δεν υπάρχει σαφής κατευθυντική υποστήριξη από το επαγγελματικό δεοντολογικό πλαίσιο. Τα ευρήματα υποστηρίζουν ότι το υψηλό επίπεδο ηθικής κρίσης (μετασυμβατικό) των επαγγελματιών συνδέεται με τις στάσεις τους απέναντι στη λήψη κλινικών αποφάσεων, την συχνότητα με την οποία προβληματίζονται πάνω σε προβληματικά επαγγελματικά θέματα, και την υποκειμενική εκτίμηση της σοβαρότητας των παραπάνω θεμάτων από τους/ τις ψυχολόγους. Συγκεκριμένα το υψηλό επίπεδο μετασυμβατικής ηθικής κρίσης σχετίζεται θετικά με στάσεις που είναι ενδεικτικές της πρόθεσης και της ικανότητας των επαγγελματιών να ενσωματώνουν περισσότερες οπτικές γωνίες στην θεώρηση ενός προβλήματος, και να λαμβάνουν περισσότερο υπόψιν τους τα δικαιώματα και τις διαφορετικές προοπτικές των εμπλεκομένων πλευρών, αλλά και τις βασικές ηθικές αξίες στην ψυχοθεραπεία, από τις οποίες απορρέει ο σεβασμός στα παραπάνω δικαιώματα. Επίσης, η προτίμηση σε μετασυμβατικά ηθικά επιχειρήματα, συνδέεται με την επιλογή της προάσπισης της θεραπευτικής διαδικασίας ως σημαντικότερου λόγου για την ηθική αιτιολόγηση της επαγγελματικής τους στάσης, της μικρής συχνότητας προβληματισμού των ψυχολόγων, και της υψηλής υποκειμενικής εκτίμησης της σοβαρότητας που αποδίδουν σε διλημματικές θεματικές της ψυχολογικής και ψυχοθεραπευτικής πρακτικής.