Υπερηχογραφική (Transcranial Doppler) και ηλεκτροεγκεφαλογραφική διερεύνηση ασθενών με ημικρανική κεφαλαλγία

Abstract

The purpose of this study was to evaluate by Transcranial Doppler (TD) and EEG, migraineurs in the headache-free period. We classified patients according to IHS criteria, nineteen patients with Migraine with aura (MA) and 41 patients Migraine without aura (MwA). We used three minutes hyperventilation as activation method for TD and hyperventilation and intermittent photic stimulation for EEG. Migraine is a functional disorder who presents both cerebrovascular participation and neuronal hyperactivation. With those two methods, we tried to highlight abnormalities between migraineurs and normal volunteers or between different migraine groups. We insonated Middle cerebral artery (MCA) Posterior cerebral (PCA) as well as basilar artery (BA) before and after activation. We compare our results between migraineurs versus volunteers, MA vs MwA, as well as between groups classified according frequency, gender etc. Wε found: 1) Statistical significance in mean flow velocity (p>0,001) and pulsatility index in MCA between Migraineurs and volunteers in resting conditions (increased velocities in migrainers 15 – 22 cm/sec) 2) Statistical significance (p>0,05) in mean flow velocities and pulsatility index after activation as well (elevated velocities in migrainers 4,6 - 6,0 cm/sec). 3) After hyperventilation increased vascular tone in migraineurs. 4) Migraineurs are responding to hyperventilation faster than volunteers (13" vs 60"). 5) Bruits have been detected in 25/60 migraineurs, (41,6%), 16 patients had turbulence in MCA and 9 in Β A. Five patients with MA had turbulence in BA, 26,3%. No bruits have been detected in the normal volunteers group. 6) Elevated mean flow velocity occurred in 24 patients, 17 with MwA and 7 with MA. Marked asymmetry (>20 cm/sec) occurred in 18 patients, 6 with MA and 12 with MwA. No asymmetry has been detected in volunteers. 7) Comparing MA with MwA, we detected statistical differences in BA velocity (p<0,005). We observed elevated velocities in MA group. No differences have been evaluated comparing groups according to headache frequency, gender, etc. EEG didn't detect abnormalities recognizable and reproducible specially in migraine. We detected focal slowing in 4 patients and more generalized slowing in one. We conclude that EEG is not indicated in the routine evaluation of migraine.

Στην εργασία αυτή διερευνήσαμε στο ελεύθερο ημικρανικών κρίσεων μεσοδιάστημα, τα αιμοδυναμικά χαρακτηριστικά της ενδοκράνιας κυκλοφορίας με Διακρανικό υπερηχογράφημα (ΔΚΥ) και ακολούθως καταγράψαμε το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα των ασθενών. Κατατάξαμε σύμφωνα με τα κριτήρια της ΔΕΚ, 19 ασθενείς με Ημικρανία με αύρα (HA) και 41 ασθενείς με Ημικρανία χωρίς αύρα (ΗχΑ), τόσο σε συνθήκες ηρεμίας όσο και μετά ενεργοποίηση. Χρησιμοποιήσαμε τρίλεπτη υπέρπνοια για το ΔΚΥ και υπέρπνοια και διαλείποντα φωτεινό ερεθισμό στο ΗΕΓ. Καθώς η ημικρανία είναι μια λειτουργική διαταραχή, με συμμετοχή τόσο του αγγειακού συστήματος (αγγειοδιαστολή, ασταθής αγγειακός τόνος), αλλά και με πιθανή νευρωνική υπερδραστηριότητα (αυξημένη συγκέντρωση γλουταμινικού, μειωμένη συγκέντρωση Mg2+) υποθέσαμε ότι οι παρακλινικές αυτές εξετάσεις θα μπορούσαν να καταδείξουν λειτουργικά ευρήματα, τόσο ανάμεσα στις ομάδες των ημικρανικών όσο και έναντι της ομάδας μαρτύρων. Καταγράψαμε την μέση ταχύτητα ροής στην Μέση εγκεφαλική αρτηρία, την Οπίσθια εγκεφαλική και την Βασική αρτηρία πριν και μετά την ενεργοποίηση. Συγκρίναμε τα ευρήματα έναντι της ομάδας των 37 υγιών εθελοντών αλλά και την ομάδα της HA έναντι της ΗχΑ, ακολούθως τις ομάδες αναλόγως εντόπισης (ετερόπλευρη-αμφοτερόπλευρη), συχνότητος (τρεις ομάδες), του φύλου (άνδρες/γυναίκες). Διαπιστώθηκε: 1 ) Στατιστικά σημαντική διαφορά (p>0,001 ) στην Μέση ταχύτητα ροής και τον Δείκτη σφυγμικότητας στα αντίστοιχα αγγεία μεταξύ της ομάδας των ημικρανικών και των μαρτύρων στις καταγραφές ηρεμίας (αυξημένες ταχύτητες ημικρανικών 15-22 cm/sec μεγαλύτερες). 2) Στατιστικά σημαντική διαφορά (p>0,05) με μικρότερο βαθμό σημαντικότητας, κατά τις αντίστοιχες καταγραφές μετά την υπέρπνοια (παραμένουσα μεγαλύτερη μέση ταχύτητα στους ημικρανικούς (4,6-6,0 cm/sec). 3) Μετά την ενεργοποίηση, μεγαλύτερη ανταπόκριση του αγγειακού τόνου των ημικρανικών (μεγαλύτερη πτώση σε απόλυτες τιμές) έναντι της ομάδος μαρτύρων. 4) Η ανταπόκριση στην υπέρπνοια επέρχεται ταχύτερα στην ομάδα των ημικρανικών (13"-20") έναντι της ομάδας μαρτύρων (60"-80"). Μπορούμε βάσει των δύο ανωτέρων ευρημάτων να συμπεράνουμε ότι οι ημικρανικοί εμφανίζουν "ασταθή" αγγειακό τόνο. 5) Φυσήματα διαπιστώθηκαν σε 25/60 ημικρανικούς ασθενείς ποσοστό 41,6%, 16 ασθενείς εμφανίζουν στροβιλισμό στην Μέση εγκεφαλική και εννέα στην βασική αρτηρία. Πέντε ασθενείς από την ομάδα της HA εμφανίζουν στροβιλισμό της ΒΑ, δηλαδή 25% . Δεν διαπιστώθηκαν φυσήματα στην ομάδα των μαρτύρων. 6) Αυξημένη ταχύτητα ροής (βλέπε κριτήρια) εμφάνισαν είκοσι τέσσερις ασθενείς, δέκα επτά με ΗχΑ και επτά με HA. Ασυμμετρία στις ταχύτητες ροής των αντιστοίχων αγγείων (>20 cm/sec), εμφάνισαν 18 ασθενείς, 6 με HA και 12 μεΗχΑ. 7) Στην ομάδα των υγιών εθελοντών πέντε εμφάνισαν ασυμμετρία και μόνο τρεις ταχύτητες ροής στην Μέση εγκεφαλική, πλησίον του ορίου, αλλά Κανένας πάνω από την τιμή στόχο (90 cm/sec). 8) Στην σύγκριση της ομάδας HA έναντι της ΗχΑ διαπιστώθηκαν στην Οπίσθια κυκλοφορία (ΒΑ) στατιστικά σημαντικές διαφορές p<0,005 στην μέση ταχύτητα ροής κατά την ηρεμία, (ΔBA=14cm/sec) με σημαντικά υψηλότερες ταχύτητες στην ομάδα της HA. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώθηκε από τις καταγεγραμμένες ταχύτητες των Οπίσθιων εγκεφαλικών αρτηριών. Δεν διαπιστώθηκαν διαφορές όταν συγκρίναμε τις τιμές αναλόγως εντόπισης, συχνότητας ή φύλου. Σημαντική θεωρούμε την παρατήρηση ότι οι ταχύτητες και η αντιδραστικότητα των αγγείων ομοίασαν αυτές των μαρτύρων, μετά επιτυχή προφυλακτική αγωγή. Το ΗΕΓγράφημα δεν κατέδειξε ευρήματα, που να μπορούν να αξιολογηθούν ως σημαντικά για την αξιολόγηση των ασθενών. Η έλλειψη φασματικής ανάλυσης πιθανώς περιόρισε την δυνατότητα ανίχνευσης ηλεκτροεγκεφαλικών διαταραχών. Σε τέσσερα ΗΕΓ διαπιστώθηκαν εστίες βραδέων κυρίως στην κροταφική, κροταφοινιακή περιοχή, ενώ σε ένα διαπιστώθηκε μία ήπια διάχυτη επιβράδυνση ρυθμού. Οι αντίστοιχοι ασθενείς δεν διαπιστώθηκε να είχαν καταγράψει αιμοδυναμικές διαταραχές. Δεν καταγράφηκε λοιπόν συσχέτιση ευρημάτων μεταξύ των δύο τεχνικών. Συνοψίζοντας, καταλήγουμε ότι το ΔΚΥ είναι χρήσιμο στην διάγνωση της ημικρανίας, αλλά και στην παρακολούθηση της κλινικής ανταπόκρισης του ασθενούς. Το ΗΕΓ δεν διαπιστώσαμε να παρέχει αντίστοιχες πληροφορίες για την αξιολόγηση του ημικρανικού ασθενούς.