Border natures: the environment as weapon at the edges of Greece

Abstract

This practice-based PhD critically investigates the complex imbrications of political violence and environmental processes resulting in the construction of so-called “natural” borders: national boundaries where nature is understood to delimit and fortify the nation-state. Taking the frontiers of Greece as a case study, the thesis seeks to demonstrate that, contrary to conceptions of natural borders as spaces that operate devoid of human intervention, their materiality and natural processes are in fact hybridized and engineered by states to perform the specific, deadly tasks of deterrence, exclusion and erasure. Part I (Ghost Habitats) explores the mountainous, trilateral border area of the Prespa/Prespa/Prespës lakes between Greece, North Macedonia, and Albania, to consider how the delineation and enforcement of the border reconfigures regional ecosystems to render them into “wild” frontiers, subject to different legal orders than the remainder of sovereign territory. Part II (Anáchoma), co-researched with colleague Ifor Duncan, considers the Evros/Meriç/Maritsa river between Greece, Turkey and Bulgaria as an apparatus of border violence and obfuscation, as well as a body which records, stores, and occasionally reveals this violence through seasonal shifts in its hydrological cycle. Part III (Grey Rocks, Black Waves) examines the archipelagic border of the Aegean Sea between Greece and Turkey, to discuss how its geographically and historically dense materiality is mobilized as a defensive infrastructure against contemporary migration at sea, and to reflect on a spatial and visual practice that attempts to decode this matter to reveal traces of state violence. In each case sovereign power organises, and is organised around, specific ecological processes to disperse the causal agencies of violence enacted against disempowered border subjects, and aspiring crossers. Incorporating a methodology that borrows from disciplines as diverse as forensics, filmmaking, archaeology, botany, and oceanography, the thesis contests commonplace understandings of territorial limits as lines that are simply scripted over natural backdrops, to critically include the multiple human agencies and their insidious use of ecological dynamics for the work of border defence. To describe these hybrid boundary environments, and the complex causal relationships they engender, the thesis introduces the operative concept of “border natures”: a synthesis of nature, space, technology and law, and connecting actors as diverse as border authorities, fences, technologies of surveillance, political and legal orders, human and more-than- human forms of life - rivers, waves, and mountains.

Η διατριβή διερευνά κριτικά τις περίπλοκες εμπλοκές της πολιτικής βίας και των περιβαλλοντικών διαδικασιών που έχουν ως αποτέλεσμα την κατασκευή των λεγόμενων «φυσικών» συνόρων: εθνικά σύνορα όπου η φύση θεωρείται ότι οριοθετεί και οχυρώνει το έθνος-κράτος. Λαμβάνοντας τα σύνορα της Ελλάδας ως μελέτη περίπτωσης, η διατριβή επιδιώκει να καταδείξει ότι, σε αντίθεση με τις αντιλήψεις περί φυσικών συνόρων ως χώρων που λειτουργούν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, η υλικότητά τους και οι φυσικές διεργασίες στην πραγματικότητα υβριδοποιούνται και σμιλεύονται από το έθνος κράτος με σκοπό να επιελούν συγκεκριμένα θανατηφόρα καθήκοντα αποτροπής, αποκλεισμού και διαγραφής πληθυσμών. Το Μέρος Ι (Ghost Habitats) διερευνά την ορεινή, τριμερή συνοριακή περιοχή των Πρεσπών μεταξύ Ελλάδας, Βόρειας Μακεδονίας και Αλβανίας, για να εξετάσει πώς η οριοθέτηση και η επιβολή των συνόρων αναδιαμορφώνει τα περιφερειακά οικοσυστήματα για να τα μετατρέψει σε «άγρια». Σύνορα που υπόκεινται σε διαφορετικές έννομες τάξεις από την υπόλοιπη κυρίαρχη επικράτεια. Το Μέρος II (Anáchoma), που ερευνήθηκε από κοινού με τον συνάδελφο Ifor Duncan, θεωρεί τον ποταμό Έβρο μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βουλγαρίας ως συσκευή συνοριακής βίας και συσκότισης, καθώς και ως φορέα που καταγράφει, αποθηκεύει και περιοδικά αποκαλύπτει αυτή η βία μέσω εποχιακών αλλαγών στον υδρολογικό της κύκλο. Το Μέρος ΙΙΙ (Grey Rocks, Black Waves) εξετάζει το αρχιπελαγικό σύνορο του Αιγαίου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, για να συζητήσει τον τρόπο με τον οποίο η γεωγραφικά και ιστορικά πυκνή υλικότητά του επιστρατεύεται ως αμυντική υποδομή ενάντια στη σύγχρονη μετανάστευση στη θάλασσα. Ενσωματώνοντας μια μεθοδολογία που δανείζεται από διαφορετικούς κλάδους όπως η εγκληματολογία, ο κινηματογράφος, η αρχαιολογία, η βοτανική και η ωκεανογραφία, η διατριβή αμφισβητεί τις κοινές κατανοήσεις των εδαφικών ορίων ως γραμμές που απλώς γράφονται σε φυσικά σκηνικά, για να συμπεριλάβουν κριτικά τους πολλαπλούς ανθρώπινους φορείς και τον τρόπο που αυτοί χρησιμοποιούν περιβαλλοντικές διαδικασίες για το έργο της συνοριακής οχύρωσης. Για να περιγράψει αυτά τα υβριδικά οριακά περιβάλλοντα, και τις σύνθετες αιτιώδεις σχέσεις που δημιουργούν, η διατριβή εισάγει τη λειτουργική έννοια της «συνοριακής φύσης»: ένα περίπλοκο σχεσιακό σύνολο αποτελούμενο απο φυσικές διαδικασίες, τον ίδιο τον χώρο του συνόρου, τεχνολογίες επιτήρησης, νομοθεσίες, καθώς και μορφές ζωής πέρα απο το ανθρώπινο - ποτάμια, κύματα και βουνά.