Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις από το 1991 μέχρι σήμερα

Abstract

The current PhD dissertation, has been conducted in order to be unfold the parameters that affected the Greek-American relations after the Cold War, mainly during the second decade of the 21 st century. During that period, there is a fundamental change of the international system. This period, had started with the rise of the unipolar moment that followed the collapse of the USSR and continued with the transitional period to a multipolar international system. The relations between small states and superpowers, are affected by the systemic change. In other words, the relations of Greece with other big powers of the international politics, the shift of the American foreign policy in the Eastern Mediterranean, the Turkish role in the Greek-American relations, and the Greek effort to rationalize its foreign policy after its entrance in programs of fiscal stability, comprise important issues that need further research. The transition into a multipolar world, was followed by the necessity of reassessment of the foreign policy and issues of security in both Greece and the U.S. The geographic area that frames the interests of Greece and the U.S., includes the Balkan Peninsula, the Black Sea, and the Eastern Mediterranean. The wars in the Balkans after the collapse of the Soviet Union, tested the resilience of the Greek-American relations. In addition, the Macedonian Issue that ascended perplexed more the agenda of the Greek-American relations. Since the beginning of the 21 st century, the return of Russia and the rise of China, complete the era of globalization and the war against terrorism. The need of redefinition of the relationship between Greece and the U.S. was obligatory at the time. That kind of redefinition was not beneficial for the two states until 2009. There are many reasons for which Greece and the U.S. had dramatically improved their relations during the second decade of the 21 st century, and trespass all the levels of analysis (domestic, regional, international). At the time, China was reinvigorating its presence and Russia augmented its footprint in the Southeastern Europe and in the Middle East. Moreover, the Arab Spring and the Ukrainian crisis had also affected the rapprochement between Greece and the U.S. In addition, Turkey had decided to distance itself from the strategic alliance among the Washington-Tel Aviv-Ankara and Greece was entering into programs of fiscal stability. All these, made Greece and the U.S. to reassert their relationship in a more realistic manner. By the end of 2018, Greece and the U.S. decided to frame their cooperation between them into the Strategic Dialogue framework. The rise of a multipolar international system, was an important factor for both countries to explore new possibilities of cooperation.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εκπονήθηκε με σκοπό να αναδειχθούν οι παράμετροι που επηρέασαν τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, και πιο συγκεκριμένα, κατά την περίοδο της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Κατά την περίοδο αυτή, υπάρχει θεμελιώδη αλλαγή της δομής του διεθνούς συστήματος η οποία ξεκίνησε με την περίοδο της μονοπολικής στιγμής αμέσως μετά της κατάρρευση της ΕΣΣΔ και συνεχίστηκε με τη σταδιακή μετάβαση προς ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα. Οι σχέσεις μικρομεσαίων δυνάμεων (Ελλάδα) και υπεδρυνάμεων (ΗΠΑ) επηρεάζονται από τη συστημική αλλαγή. Οι σχέσεις της Ελλάδας με άλλες μεγάλες δυνάμεις της διεθνούς πολιτικής, η αλλαγή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο, ο ρόλος της Τουρκίας στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, και η απόπειρα εξορθολογισμού της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μετά την είσοδο της Ελλάδας σε προγράμματα δημοσιονομικής σταθερότητας, συνιστούν σημαντικά ζητήματα που χρήζουν περαιτέρω έρευνας. Η μετάβαση προς τον πολυπολικό κόσμο, συνοδεύτηκε από την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της εξωτερικής πολιτικής και των ζητημάτων ασφάλειας, τόσο από την πλευρά της Ελλάδας, όσο και από την πλευρά των ΗΠΑ. Ο γεωγραφικός χώρος ο οποίος πλαισιώνει τα συμφέροντα της Ελλάδας και των ΗΠΑ, περιλαμβάνει τα Βαλκάνια, την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και την Ανατολική Μεσόγειο. Οι πόλεμοι στα Βαλκάνια δοκίμασαν τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, όπως και το Μακεδονικό Ζήτημα το οποίο ήλθε να προστεθεί στην ομολογουμένως δύσκολη ατζέντα των δύο χωρών. Από τις αρχές του 21 ου αιώνα, η επάνοδος της Ρωσίας και η εμφάνιση της Κίνας, συμπληρώνουν την εποχή της παγκοσμιοποίησης και του πολέμου εναντίον της τρομοκρατίας, καθιστώντας αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό των διμερών σχέσεων τόσο για την Ελλάδα, όσο και για τις ΗΠΑ. Αυτός ο επαναπροσδιορισμός, δεν κατέστη αμοιβαία επωφελής πριν από το 2009. Οι λόγοι για τους οποίους η Ελλάδα και οι ΗΠΑ βελτίωσαν δραματικά τις σχέσεις τους κατά τη διάρκεια της δεύτερης δεκαετίας του 21 ου αιώνα, είναι αρκετοί και αφορούν όλα τα επίπεδα ανάλυσης (εσωτερικό, περιφερειακό, διεθνές). Η ενδυνάμωση της Κίνας, η ολοένα και πιο έντονη παρουσία της Ρωσίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, η Αραβική Άνοιξη, η κρίση στην Ουκρανία, η τουρκική απομάκρυνση από το πάλαι ποτέ στρατηγικό τρίγωνο Ουάσιγκτον-Τελ Αβίβ-Άγκυρας, η είσοδος της Ελλάδας σε προγράμματα δημοσιονομικής σταθερότητας, κ.α., οδήγησαν Ελλάδα και ΗΠΑ να εξετάσουν τις σχέσεις τους πιο ρεαλιστικά. Από το τέλος του 2018, Ελλάδα και ΗΠΑ πλαισιώνουν τη συνεργασία τους μέσα από τον Στρατηγικό Διάλογο Ελλάδας-ΗΠΑ. Η ανάδυση του πολυπολικού διεθνούς συστήματος, οδήγησε τις δύο χώρες στην εξερεύνηση νέων δυνατοτήτων συνεργασίας.