Από το πολιτικό τραγούδι στα "σκυλάδικα": η διαμόρφωση της λαϊκής πολιτισμικής ταυτότητας στην Ελλάδα της ύστερης μεταπολίτευσης

Abstract

This doctoral thesis deals with the processes of the constitution of the “popular” social and cultural identity in Greece during the period right after the Restoration of Democracy (Metapolitefsi), especially between 1974 and 1989. In particular, it aims to research the changes that happened in the field of popular culture, most importantly the transition from the dominance of the “political song” in the period between 1974 and 1977, to the gradual emergence of the "skyladiko" scene from then on. At the same time, this thesis emphasizes the most crucial aspects of these changes, such as the legitimization of the element of 'revelry' (“glenti”), a trend that stands in opposition with the ethos of the pre-dictatorial period. Furthermore, this thesis focuses on the reception of these changes by the Greek political parties. More specifically, it examines the reception strategies of popular music by the two major parties, PASOK and New Democracy, by the two Communist Parties, as well as by several researchers of popular music, such as the writers of the music magazine Defi (trans.: “Tamburine”). Especially PASOK’s reception is crucial, since it was Greece’s ruling party for the most part of the 1980s, thus it contributed in various ways to the recognition of popular music, foreseeing from early on its potential for political capitalization. In this direction, this thesis will utilize citations from the press, party archives and interviews.

H παρούσα διδακτορική διατριβή πραγματεύεται τις διαδικασίες συγκρότησης της «λαϊκής» κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας στην Ελλάδα κατά την περίοδο της πρώιμης και ύστερης μεταπολιτευτικής περιόδου, εστιάζοντας συγκεκριμένα στην περίοδο από το 1974 έως το 1989. Ειδικότερα, στοχεύει στη διερεύνηση των μεταβολών που συντελούνται στο χώρο της λαϊκής κουλτούρας κατά την περίοδο αυτή, με πιο σημαντική τη μετάβαση από την περίοδο κυριαρχίας του πολιτικού τραγουδιού στο χρονικό διάστημα μεταξύ 1974 και 1977, έως τη σταδιακή ανάδυση της σκηνής του «σκυλάδικου» και της «μεγάλης πίστας» κατά τη δεκαετία του 1980. Παράλληλα, η έρευνα θα στραφεί στις κεντρικότερες πτυχές αυτών των μεταβολών, όπως η απενοχοποίηση του στοιχείου του «γλεντιού», μια τάση που βρίσκεται σε αντίθεση με τα ειωθότα της προδικτατορικής περιόδου. Επιπροσθέτως, η διατριβή εστιάζει στην πρόσληψη των μεταβολών αυτών από ολόκληρο το πολιτικό και κομματικό φάσμα. Πιο συγκεκριμένα, θα εξεταστούν οι διαφορετικές στρατηγικές προσλήψης της λαϊκής μουσικής από τα δύο μεγάλα κόμματα, το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία, από τα δύο Κομμουνιστικά Κόμματα, καθώς και από ερευνητές της λαϊκής μουσικής, όπως οι αρθρογράφοι του μουσικού περιοδικού Ντέφι. Αναφορικά με το ΠΑΣΟΚ, η πρόσληψή του παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς, ως κυβερνόν κόμμα κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1980, συνέβαλε ποικιλοτρόπως στην αναγνώριση του λαϊκού τραγουδιού, διακρίνοντας εγκαίρως τις δυνατότητες πολιτικής αξιοποίησης της λαϊκής μουσικής. Σε αυτή την κατεύθυνση, θα αξιοποιηθούν παραθέματα από τον Τύπο και από κομματικά αρχεία.