Byzantine baths in the Prefecture of Illyricum

Abstract

The thesis catalogued (Appendix) all the bath complexes that were found in the Prefecture of Illyricum and were constructed from the mid-3rd century to the mid-15th century. Also, were included bath complexes that were constructed during the Roman period but continued to operate in the Byzantine era. In the present study, the bathing facilities in the thirteen provinces of the Prefecture of Illyricum were studied and a gradual decrease in the construction of bathing complexes was observed over the centuries. During the transition from Roman times to the Byzantine period a significant decrease in construction was observed, which continued in the Middle and Late Byzantine period, while in the 7th and 8th centuries there was a complete lack of new constructions. At the same time, there was a change in the way of bathing, with a shift towards privatization due to the prevalence of Christianity and the new moral values brought about by the new religion. This trend is reflected in the gradual abolition of the simultaneous bathing of men and women and the construction of a new type of heated chamber, probably equipped with portable and private bathtubs. All these transformations resulted in the emergence of a new type of bath, the Byzantine Bath. This small building was designed with essential rooms. The architectural innovation, which began to be implemented in bath constructions from the 11th century A.D., featured a cross-shaped layout comprising three chambers. The initial chamber, which might or might not be heated, lacked plumbing and catered to the bathers' needs before entering the primary chamber. The second chamber served as the main bathing area and included two side niches equipped with bathtubs. One tub contained hot water, while the temperature of the water in the second one varied, with examples featuring both cold and lukewarm water. The third chamber housed the cistern, supplying water to the baths in the main chamber.

Στην διατριβή καταλογογραφήθηκαν (Παράρτημα) όλα τα λουτρικά συγκροτήματα που εντοπίστηκαν στην Περιφέρεια του Ιλλιρικού και κατασκευάστηκαν από τα μέσα του 3ου αιώνα έως και τα μέσα του 15ου αιώνα. Επίσης, συμπεριλήφθηκαν λουτρικά οικοδομήματα που κατασκευάστηκαν κατά την ρωμαϊκή περίοδο, αλλά συνέχισαν να λειτουργούν και στην βυζαντινή εποχή. Στην παρούσα έρευνα μελετήθηκαν οι λουτρικές εγκαταστάσεις στις δεκατρείς επαρχίες της περιοχής του Ιλλυρικού και παρατηρήθηκε μια σταδιακή μείωση της κατασκευής λουτρικών συγκροτημάτων με την πάροδο των αιώνων. Κατά τη μετάβαση από τους ρωμαϊκούς χρόνους στη βυζαντινή περίοδο παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της κατασκευής, η οποία συνεχίστηκε στη μέση και υστεροβυζαντινή περίοδο, ενώ κατά τον 7ο και 8ο αιώνα παρατηρήθηκε παντελής έλλειψη νέων κατασκευών. Ταυτόχρονα, υπήρξε μια αλλαγή στον τρόπο λούσης, με στροφή προς την ιδιωτικοποίηση λόγω της επικράτησης του χριστιανισμού και των νέων ηθικών αξιών που έφερε η νέα θρησκεία. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζεται στη σταδιακή κατάργηση της ταυτόχρονης λούσης ανδρών και γυναικών και στην κατασκευή ενός νέου τύπου θερμαινόμενου θαλάμου, πιθανότατα εξοπλισμένου με φορητούς λουτήρες. Όλες οι παραπάνω αλλαγές οδήγησαν στη δημιουργία ενός νέου τύπου λουτρού, του Βυζαντινού Λουτρού, το οποίο ήταν ένα μικρό κτίριο με τους απολύτως απαραίτητους χώρους. Αυτός ο νέος αρχιτεκτονικός τύπος λουτρού, ο οποίος άρχισε να εφαρμόζεται από τον 11ο αιώνα μ.Χ., έχει σχήμα σταυρού και αποτελείται από τρεις χώρους. Ο πρώτος θάλαμος, ο οποίος μπορεί να ήταν θερμαινόμενος ή όχι, δεν είχε υδραυλικό σύστημα και εξυπηρετούσε τις ανάγκες των λουομένων πριν εισέλθουν βασικό λουτρικό δωμάτιο. Ο δεύτερος θάλαμος είναι το κύριο δωμάτιο λούσης και διέθετε δύο πλευρικές εσοχές με ατομικούς λουτήρες. Ο ένας από τους λουτήρες είχε ζεστό νερό, ενώ η θερμοκρασία του νερού στον δεύτερο λουτήρα δεν ήταν σαφώς προσδιορισμένη, καθώς υπάρχουν παραδείγματα με κρύο και χλιαρό νερό. Ο τρίτος θάλαμος είναι η κινστέρνα του κτίσματος, η οποία τροφοδοτούσε με νερό τους λουτήρες του δεύτερου θαλάμου.