Το χριστιανικό ορθόδοξο φρόνημα των αγωνιστών του 1821

Abstract

The deepening into the personality and character of the heroes of 1821, through the dimension of the Orthodox faith, is an aspect that was overlooked by scientific research in the course of the two hundred years since the start of the Greek Revolution. This deepening is a good way and a good reason to understand the events of the period, to avoid misunderstandings and to remove the veil of myth that often distorts reality and burdens the realistic and cool view of the events. The orthodox Christian dimension in the life and work of the protagonists of the Revolution, helps us to approach the character of the Revolution itself, the mentality of an entire era, the habits, values and stable references, making an overall evaluation. It helps us understand the deeper motivations of the struggle and approach the human and humble side of the great statures of the struggle. Theodoros Kolokotronis confirms the above, stating that the fighters took up arms primarily for their faith and then for their country. At a time when the religious spirit is underestimated and rejected, the highlighting of this element of religious faith, as primary in the personality of the protagonists of the Revolution, gives us the occasion to reflect, reflect and reflect on certain life attitudes that may not be in line with the materialistic, utilitarian, mechanistic, perfectly rational and not at all spiritual way of modern life. One would expect that the fighters' relationship with the faith is a personal, private, secret matter, as is perhaps the case in our time, the result of a Protestant understanding that was unfortunately imposed on us as an imitation after only a few years of the Revolution. According to the Christian Orthodox understanding, faith is secret as a mystery, but it is not hidden. For fighters, faith is a cornerstone of their existence, that is why they do not miss the opportunity to manifest it openly and openly in all moments of their lives; they admit that whatever they achieve they owe to the providence, intercession and strengthening of God, they invoke divine favor before battle and do not forget to give thanks and honor after the coveted victory. They participate in ceremonies, pray, pay respect to priests and seek their spiritual help, invoke the saints, manifesting an intimacy and friendliness towards them and do not fail to promise tamas and make dedications. All this advocates an original and authentic experience of the Christian Orthodox faith and worship. Fighters surrender fully to divine safety and justice, display humble devotion, and acquiesce in God's love and laws. It seems that their faith in God is a constitutive element of their personhood, defines their existence, gives a fundamental identity to their character, and sustains everything related to it: their decisions, expectations, goals, communication and their relationships with others, their value system, their worldview, perspective, positions and principles they have for life.

Η εμβάθυνση στην προσωπικότητα και τον χαρακτήρα των ηρώων του 1821, μέσα από τη διάσταση της Ορθόδοξης πίστης, αποτελεί πτυχή που παραβλέφθηκε από την επιστημονική έρευνα στην πορεία των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η εμβάθυνση αυτή είναι ένας καλός τρόπος και μια καλή αφορμή για να κατανοήσουμε τα γεγονότα της περιόδου, να αποφευχθούν οι παρανοήσεις και να απομακρυνθεί το πέπλο του μύθου που πολλές φορές αλλοιώνει την πραγματικότητα και επιβαρύνει τη ρεαλιστική και ψύχραιμη ματιά των γεγονότων. Η ορθόδοξη χριστιανική διάσταση στη ζωή και το έργο των πρωταγωνιστών της Επανάστασης, μας βοηθά να προσεγγίσουμε τον χαρακτήρα της ίδιας της Επανάστασης, τη νοοτροπία μιας ολόκληρης εποχής, τις συνήθειες, τις αξίες και τις σταθερές αναφορές, προβαίνοντας σε μια συνολική αξιολόγησή . Μας βοηθά να κατανοήσουμε τα βαθύτερα κίνητρα του αγώνα και να προσεγγίσουμε την ανθρώπινη και ταπεινή πλευρά των μεγάλων αναστημάτων του αγώνα. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης βεβαιώνει τα παραπάνω, αναφέροντας ότι οι αγωνιστές έπιασαν τα όπλα πρωτίστως υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος. Σε μια εποχή που το θρησκευτικό πνεύμα υποτιμάται και βάλλεται, η ανάδειξη αυτού του στοιχείου της θρησκευτικής πίστης, ως πρωτεύοντος στην προσωπικότητα των πρωταγωνιστών της Επανάστασης, δίνει την αφορμή να στοχαστούμε, να αναλογιστούμε και να προβληματιστούμε σχετικά με ορισμένες στάσεις ζωής που ίσως δεν συμβαδίζουν με τον υλιστικό, χρησιμοθηρικό, μηχανιστικό, απόλυτα λογικό και καθόλου πνευματικό τρόπο της σύγχρονης ζωής . Θα περίμενε κανείς ότι η σχέση των αγωνιστών με την πίστη αποτελεί υπόθεση προσωπική, ιδιωτική, μυστική, όπως συμβαίνει ίσως και στην εποχή μας, αποτέλεσμα μιας προτεσταντικής αντίληψης που δυστυχώς μας επιβλήθηκε ως μιμητισμός με το πέρας λίγων μόνο ετών από την Επανάσταση. Σύμφωνα με την χριστιανική Ορθόδοξη αντίληψη, η πίστη είναι μυστική ως μυστήριο, αλλά δεν είναι κρυφή. Για τους αγωνιστές η πίστη αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ύπαρξής τους, γι’ αυτό δεν χάνουν την ευκαιρία να την εκδηλώνουν απροκάλυπτα και φανερά σε όλες τις στιγμές του βίου τους· παραδέχονται ότι οτιδήποτε πετυχαίνουν το οφείλουν στην πρόνοια, στη μεσολάβηση και την ενίσχυση του Θεού, επικαλούνται τη θεία εύνοια πριν τη μάχη και δεν ξεχνούν να αποδώσουν ευχαριστίες και τιμές μετά την πολυπόθητη νίκη. Συμμετέχουν σε τελετές, προσεύχονται, αποδίδουν τιμές σε ιερείς και προστρέχουν στην πνευματική τους βοήθεια, επικαλούνται τους αγίους, εκδηλώνοντας μια οικειότητα και φιλικότητα προς αυτούς και δεν παραλείπουν να υπόσχονται τάματα και να κάνουν αφιερώσεις. Όλα αυτά συνηγορούν σε μία πηγαία και αυθεντική βίωση της χριστιανικής ορθόδοξης πίστης και λατρείας . Οι αγωνιστές παραδίδονται πλήρως στη θεία ασφάλεια και δικαιοσύνη, προβάλλουν ταπεινή αφοσίωση και συγκατανεύουν στην αγάπη και τους νόμους του Θεού. Φαίνεται ότι η πίστη τους στον Θεό αποτελεί συστατικό στοιχείο της ιδιοσυστασίας του προσώπου τους, καθορίζει την ύπαρξή τους, δίνει θεμελιώδη ταυτότητα στον χαρακτήρα τους και συνέχει ό,τι έχει σχέση με αυτόν: τις αποφάσεις τους, τις προσδοκίες, τους στόχους, την επικοινωνία και τις σχέσεις τους με τους άλλους, το αξιακό τους σύστημα, την κοσμοθεωρία τους, την οπτική, τις θέσεις και τις αρχές που έχουν για τη ζωή.