Συγγραφείς, κείμενα, θέματα: συμβολή στη μελέτη της μεταβυζαντινής αγιολογικής γραμματείας

Abstract

The study of hagiology is the proof of the living experience of the Church as the fruits of the holy spiritual presence in the world are narrated and described. The study focuses on highlighting the hagiological literature of the post-Byzantine era, i.e. from the landmark date of the fall of Constantinople in the year 1453 to the date marking the beginning of the Greek revolution in the year 1821. The promotion and recording of the hagiological works of this period with a parallel examination of the biographical notes of the hagiologists of those authors who created this literature is the main purpose of this work. Moreover, in the second part, an analytical examination of the collected data is attempted, resulting in its quantification by category. This quantification contributes to the research as it constitutes a methodological tool for managing and classifying the texts of the examined period, in such a way that the reader is informed about the hagiological trends of each century separately. As a result, the hagiology of the period focuses mainly on the fact of holiness and the effort to imitate the heroes of the faith either in the first golden millennium of Christianity, which is reproduced and largely fermented in the given era or in the present bloody years with the new martyrs. Although the centuries of the Turkish rule are considered to be largely dark, it is found through research that Christianity, despite the realistic difficulties of living conditions and the consequent difficulty of developing spirituality, flourishes and gives such sweet and pleasant fruits that encapsulate and highlight both the evangelical message as well as the whole theological tradition of the first millennium, with the emphasis being on that of the East, due to the great schism of the Church in the year 1054.

Η μελέτη της αγιολογίας αποτελεί την απόδειξη της ζώσας εμπειρίας της Εκκλησίας καθότι ιστορούνται και περιγράφονται οι καρποί της αγιοπνευματικής παρουσίας στον κόσμο. Κέντρο της παρούσας μελέτης είναι η ανάδειξη της αγιολογικής γραμματείας της μεταβυζαντινής εποχής, ήτοι από την ημερομηνία ορόσημο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης το έτος 1453 μέχρι την ημερομηνία της έναρξης της ελληνικής επανάστασης το έτος 1821. Η ανάδειξη και η καταγραφή των αγιολογικών έργων της περιόδου με την παράλληλη εξέταση των βιογραφικών σημειωμάτων των αγιολόγων εκείνων συγγραφέων που φιλοπόνησαν τούτη τη γραμματεία είναι ο μείζων σκοπός του πονήματος. Ωστόσο, στο δεύτερο μέρος επιχειρείται μια αναλυτική εξέταση των δεδομένων που συλλέχθηκαν με αποτέλεσμα την ποσοστοποίηση ανά κατηγορίες. Η ποσοστοποίηση αυτή συμβάλλει στην έρευνα ως ένα μεθοδολογικό εργαλείο διαχείρισης και ταξινόμησης των κειμένων της εξεταζόμενης περιόδου, με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε ο αναγνώστης να πληροφορείται για τις αγιολογικές τάσεις κάθε αιώνα ξεχωριστά. Η αγιολογία της περιόδου εκ του αποτελέσματος επικεντρώνεται κυρίως στο γεγονός της αγιότητας και την προσπάθεια μίμησης των ηρώων της πίστης είτε της πρώτης χρυσής χιλιετίας του Χριστιανισμού, η οποία αναπαράγεται και εν πολλοίς ζυμώνεται στην εποχή είτε των παρόντων αιμάτινων χρόνων με τους νεομάρτυρες. Παρόλο που οι αιώνες της τουρκοκρατίας θεωρούνται εν πολλοίς σκοτεινοί διαπιστώνεται μέσω της έρευνας ότι ο Χριστιανισμός παρά τις ρεαλιστικές δυσκολίες των συνθηκών διαβίωσης και της συνακόλουθης δυσχέρειας ανάπτυξης πνευματικότητας, ανθίζει και δίνει γλυκείς και εύχυμους καρπούς τέτοιους που συμποσώνουν και αναδεικνύουν το ευαγγελικό μήνυμα και όλη σύσσωμη τη θεολογική παράδοση της πρώτης χιλιετίας, φυσικά με έμφαση εκείνης της Ανατολής, λόγω του μεγάλου σχίσματος της Εκκλησίας το έτος 1054.