Η στάση της Εκκλησίας της Ελλάδος στις γλωσσικές μεταρρυθμίσεις των βενιζελικών κυβερνήσεων της περιόδου 1910-1933

Abstract

The debates that took place in the Greek Parliament on the issue of language, throughout the period of the Venizelos governments 1910 – 1933, underline the special importance of determining the official language of the state and the language of education for Greece in the early 20th century. From 1911, with the introduction of the purist Greek as the official language of the state, until 1933 mediated reform efforts aimed at the introduction of the demotic in education.At the beginning of the 20th century, Greece accepted the influence of Educational Demoticism and sought changes in the educational field which often clashed with traditional perceptions. Among the issues raised the introduction of the demotic in the Greek educational system is distinguished, which is an occasion to begin relevant discussions in the meetings of the institutions of the Church of Greece. As it can be seen from the study of the archival material, the issue of language and the reforms that frame it influence the thinking of the Hierarchs during the period under examination and they provide the possibility to speak not only about the language of education, but also about the ecclesiastical language with individual themes such as the translation of the Gospel, the texts of the divine worship and the language of the divine sermon.Their attitude is influenced by political ideology and the position of reformers towards religious ideals. The Hierarchs who advocate the traditional ideology defend the purist Greek and believe that the language-related changes will result in a condition in which the new generation will not be able to understand the language of the sacred texts and the texts of divine worship and, in this respect, the Church will not be able to carry out its pastoral work fruitfully. At the same time, they deny any change in the ecclesiastical language, expressing their concern about the possibility of falsification of the Scriptures with the translations that will be produced.The Hierarchs who defend the demotic claim that the language of the Church must be simple in order for the word of God to be understood by the people. For them, it is important for believers to feel the word of the Church so as to build a meaningful relationship with religion. They also believe that the Church must harmonize with the new data in order not to be on the sidelines. They often express the view that language is a scientific issue and the involvement of the Church in the decisions of the State regarding the language of education does not concern them.As it is understood, both sides accept that the people do not fully understand the purist Greek, but they see a different path as a solution to the problem. The proponents of the traditional view believe that the purist Greek should remain in education, so that young people can practice and understand it, while the supporters of the demotic believe that the Church must adapt to the new circumstances and change the language in which it approaches the believers by itself. The Church of Greece, along with its synodal bodies, shows interest in the subject of language and although in its official speech it states that the issue is rather scientific and not of its concern, it indirectly expresses an opinion and seems to follow the traditional attitude, but without extremities.

Οι συζητήσεις στην ελληνική Βουλή για το ζήτημα της γλώσσας στην περίοδο των βενιζελικών κυβερνήσεων 1910 -1933 δείχνουν την ιδιαίτερη βαρύτητα που έχει το ζήτημα του καθορισμού της επίσημης γλώσσας του κράτους και της γλώσσας της εκπαίδευσης για την Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα. Από το 1911 με την καθιέρωση της καθαρεύουσας ως επίσημης γλώσσας του κράτους μέχρι το 1933 μεσολαβούν μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που έχουν ως στόχο την εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση. Η Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα δέχεται την επιρροή του Εκπαιδευτικού Δημοτικισμού και επιζητά αλλαγές στον εκπαιδευτικό χώρο οι οποίες συχνά συγκρούονται με τις παραδοσιακές αντιλήψεις. Ανάμεσα στα ζητήματα που εγείρονται είναι και το ζήτημα της εισαγωγής της δημοτικής γλώσσας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, γεγονός το οποίο αποτελεί αφορμή για την έναρξη σχετικών συζητήσεων στις συνεδριάσεις των θεσμικών οργάνων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Όπως διαπιστώνεται από τη μελέτη του αρχειακού υλικού, το ζήτημα της γλώσσας και οι μεταρρυθμίσεις που το πλαισιώνουν επηρεάζουν τη σκέψη των Ιεραρχών κατά την εξεταζόμενη περίοδο και αποτελούν αφορμή για να εκφέρουν λόγο όχι μόνο για τη γλώσσα της εκπαίδευσης, αλλά και για την εκκλησιαστική γλώσσα με επιμέρους θεματικούς άξονες τη μετάφραση του Ευαγγελίου, των κειμένων της θείας λατρείας και τη γλώσσα του θείου κηρύγματος. Η στάση τους επηρεάζεται από την πολιτική ιδεολογία και τη θέση των μεταρρυθμιστών απέναντι στα θρησκευτικά ιδεώδη. Οι Ιεράρχες που πρεσβεύουν την παραδοσιακή ιδεολογία υπερασπίζονται την καθαρεύουσα και φρονούν ότι οι αλλαγές στο ζήτημα της γλώσσας θα έχουν ως αποτέλεσμα η νέα γενιά να μην κατανοεί τη γλώσσα των ιερών κειμένων και των κειμένων της θείας λατρείας και κατά αυτό τον τρόπο η Εκκλησία δεν θα μπορεί να επιτελεί γόνιμα το ποιμαντικό της έργο. Παράλληλα αρνούνται κάθε αλλαγή στην εκκλησιαστική γλώσσα εκφράζοντας την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο παραποίησης, των Γραφών με τις μεταφράσεις που θα παραχθούν.Οι Ιεράρχες που υπερασπίζονται τη δημοτική υποστηρίζουν ότι η γλώσσα της Εκκλησίας οφείλει να είναι απλή, ώστε να γίνεται κατανοητός ο λόγος του Θεού από τον λαό. Γι’ αυτούς είναι σημαντικό οι πιστοί να αισθάνονται τον λόγο της Εκκλησίας για να έχουν ουσιαστική σχέση με τη θρησκεία. Επίσης, θεωρούν ότι η Εκκλησία οφείλει να εναρμονιστεί στα νέα δεδομένα για να μη βρεθεί στο περιθώριο. Συχνά εκφέρουν την άποψη ότι το γλωσσικό είναι ζήτημα επιστημονικό και η εμπλοκή της Εκκλησίας στις αποφάσεις της Πολιτείας που αφορούν στη γλώσσα της εκπαίδευσης δεν τους αφορά. Όπως γίνεται κατανοητό, και οι δυο πλευρές δέχονται ότι ο λαός δεν κατανοεί πλήρως την καθαρεύουσα, ως λύση όμως του προβλήματος βλέπουν διαφορετική οδό. Οι εκφραστές της παραδοσιακής άποψης πιστεύουν ότι θα πρέπει να παραμείνει η καθαρεύουσα στην εκπαίδευση, ώστε οι νέοι να εξασκούνται στη χρήση της και να την κατανοούν, ενώ οι υποστηρικτές της δημοτικής γλώσσας θεωρούν ότι η Εκκλησία οφείλει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και να αλλάξει η ίδια τη γλώσσα με την οποία προσεγγίζει τους πιστούς. Η Εκκλησία της Ελλάδος με τα συνοδικά της όργανα δείχνει ενδιαφέρον για το θέμα της γλώσσας και ενώ στον επίσημο λόγο της δηλώνει ότι το ζήτημα είναι επιστημονικό και δεν την αφορά, έμμεσα εκφέρει άποψη και δείχνει να ακολουθεί την παραδοσιακή στάση χωρίς όμως ακρότητες.

Die Debatten im griechischen Parlament über die Sprachenfrage während der Zeit der venizelistischen Regierungen von 1910 bis 1933 zeigen, welche besondere Bedeutung die Frage der Festlegung der Amtssprache des Staates und der Bildungssprache für Griechenland zu Beginn des 20. Jahrhunderts. Von 1911 an, als Katharevousa als Amtssprache des Staates eingeführt wurde, bis 1933 fanden Reformbemühungen statt, die auf die Einführung der demotischen Sprache im Bildungswesen abzielten. Griechenland stand zu Beginn des 20. Jahrhunderts unter dem Einfluss des pädagogischen Demotismus und strebte nach Veränderungen im Bildungswesen, die häufig mit den traditionellen Konzepten kollidierten. Zu den aufgeworfenen Themen gehört die Frage der Einführung der demotischen Sprache in das griechische Bildungssystem, die der Grund für den Beginn der Diskussionen in den Versammlungen der Institutionen der Kirche Griechenlands ist. Wie aus dem Studium des Archivmaterials hervorgeht, beeinflussten die Frage der Sprache und die sie umgebenden Reformen das Denken der Hierarchen in dem betrachteten Zeitraum und boten ihnen Gelegenheit, nicht nur über die Bildungssprache, sondern auch über die Kirchensprache zu sprechen, wobei die Übersetzung des Evangeliums, die gottesdienstlichen Texte und die Sprache der göttlichen Verkündigung einzelne thematische Achsen bildeten. Ihre Einstellung wird von der politischen Ideologie und der Haltung der Reformer gegenüber religiösen Idealen beeinflusst. Hierarchen, die für die traditionelle Ideologie eintreten, verteidigen die katharevousa und behaupten, dass Veränderungen in der Sprachenfrage dazu führen werden, dass die jüngere Generation die Sprache der heiligen Texte und der gottesdienstlichen Texte nicht versteht und die Kirche daher nicht in der Lage sein wird, ihre pastorale Arbeit fruchtbar zu gestalten. Gleichzeitig lehnen sie jede Änderung der Kirchensprache ab und äußern ihre Besorgnis über eine mögliche Verfälschung der Heiligen Schrift in den anzufertigenden Übersetzungen. Die Hierarchen, die das Demotische verteidigen, argumentieren, dass die Sprache der Kirche einfach sein sollte, damit das Wort Gottes vom Volk verstanden werden kann. Für sie ist es wichtig, dass die Gläubigen das Wort der Kirche spüren, damit sie eine sinnvolle Beziehung zur Religion haben. Sie glauben auch, dass sich die Kirche an die neue Situation anpassen muss, um nicht an den Rand gedrängt zu werden. Sie sind oft der Meinung, dass die Sprachenfrage eine wissenschaftliche Angelegenheit ist und dass die Einmischung der Kirche in die Entscheidungen des Staates über die Bildungssprache nicht ihre Sache ist. Beide Seiten akzeptieren verständlicherweise, dass die Menschen die katharevousa nicht vollständig verstehen, aber sie sehen einen anderen Weg als Lösung des Problems. Die Vertreter der traditionellen Auffassung sind der Meinung, dass die katharevousa im Unterricht beibehalten werden sollte, damit die Jugendlichen ihren Gebrauch üben und sie verstehen können, während die Befürworter der demotischen Sprache meinen, dass sich die Kirche an die neue Situation anpassen und die Sprache ändern muss, mit der sie die Gläubigen erreicht. Die griechische Kirche zeigt durch ihre Synodalorgane Interesse an der Sprachenfrage, und obwohl sie in ihrer offiziellen Rede erklärt, dass das Thema wissenschaftlich ist und sie nicht betrifft, äußert sie indirekt eine Meinung und scheint der traditionellen Haltung zu folgen, ohne jedoch ins Extreme zu gehen.