Konzepte und Praxen der musikalischen Ausbildung am Beispiel der einstimmigen liturgischen Musik der Ost- und Westkirche vom Mittelalter bis zum 21. Jahrhundert

Abstract

This dissertation deals with the didactics and methodology of Gregorian Chant in Germany and Byzantine Chant in Greece, the organization of education in these fields, the compendia and the performance practice of these musical traditions partly in the Middle Ages, but mainly in the 21st century. A large part of this work is based on the methods of qualitative research (interviews, participating observation, questionnaire, etc.). The innovations of the dissertation is the comparison of these traditions. An important contribution to didactics and methodology but in general to music pedagogical thinking are the collection and analysis of the interviews, which included all the important specialists (performers, teachers, scholars) from almost all regions of Greece and Germany. Very important are the statements of the First Cantor in the Ecumenical Patriarchate of Constantinople Panagiotes Neochorites, which reflect a certain "philosophy" of pedagogy. Moreover, the presentation of real teaching situations of all educational levels in both countries is an important documentation for the teaching condition of monophonic liturgical music in the 21st century. Another contribution is the history (the course) of the teaching of "Byzantine Music" at the four music departments and the priests' academies in Greece from their foundation until about 2020, based on the study regulations and other documentation.

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τη διδακτική και τη μεθοδολογία της διδασκαλίας του Γρηγοριανού Μέλους στη Γερμανία και της Βυζαντινής Μουσικής στην Ελλάδα, την οργάνωση της εκπαίδευσης σε αυτούς τους τομείς, τα διδακτικά εγχειρίδια καθώς και την λειτουργική πράξη αυτών των μουσικών παραδόσεων, εν μέρει στον Μεσαίωνα αλλά κυρίως στον 21ο αιώνα. Μεγάλο μέρος της έρευνας βασίστηκε στις μεθόδους της ποιοτικής κοινωνικής έρευνας (συμμετοχική παρατήρηση, συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια κ.α.). Οι καινοτομίες αυτής της εργασίας έγκεινται πρώτα απ' όλα στην αντιπαράθεση και σύγκριση αυτών των μουσικών παραδόσεων. Σημαντική συμβολή στη διδακτική και τη μεθοδολογία, αλλά γενικότερα στη μουσική παιδαγωγική σκέψη, είναι η συλλογή και ανάλυση των συνεντεύξεων, που περιλάμβαναν όλα τα σημαντικά πρόσωπα του κλάδου (ερμηνευτές, δάσκαλοι, επιστήμονες) από όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας και της Γερμανίας. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτες είναι οι δηλώσεις του Πρωτοψάλτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως Παναγιώτη Νεοχωρίτη, που αντανακλούν μια ορισμένη «φιλοσοφία» της μουσικοπαιδαγωγικής. Επιπλέον, η παρουσίαση πραγματικών διδακτικών καταστάσεων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και στις δύο χώρες αποτελεί σημαντική τεκμηρίωση για το διδακτική πραγματικότητα της μονοφωνικής λειτουργικής μουσικής στον 21ο αιώνα. Μια άλλη συνεισφορά είναι η ιστορία (εξέλιξη) της διδασκαλίας του μαθήματος «Βυζαντινή Μουσική» στα τέσσερα πανεπιστημιακά τμήματα Μουσικών Σπουδών της Ελλάδας και τις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες από την ίδρυσή τους μέχρι περίπου το έτος 2020 βάσει των προγραμμάτων σπουδών και άλλων σχετικών εγγράφων.