Ο δικαστικός έλεγχος της δράσης των ανεξάρτητων αρχών

Abstract

The thesis examines the interaction between independence and judicial review of independent agencies’ action. It investigates how the judicial review contributes to the foundation and the conceptualization of the independence as well as to the specialization of its individual guarantees. It proves that the judicial review impacts the institutional design and structure of the independent agencies, whereas it guaranties their independence and competences. The thesis further concludes that the independence establishes the “procedural individualization” of the independent agencies against the State, in terms of appearing before the courts in their own name. The thesis further proves that the independence and the institutional features of the independent agencies influence, to a certain degree, the design as well as the modus operandi of the judicial review of their action. It further suggests a methodology for the choice of the appropriate standard of review, according to the comparative institutional analysis, on the basis of three major criteria (rule of law, democratic legitimation and effectiveness). In that respect the specialization as well as the mechanisms of democratic legitimation of both independent agencies and courts are examined. For that purpose, case-law from French, UK, US and Canadian courts as well as case-law of the European Court of Justice and the European Court of Human Rights is comparatively analyzed. The dissertation further examines the distribution of the disputes between the civil and administrative jurisdictions and points out the unjustified jurisdiction of the Criminal Section of the Supreme Court (Arios Pagos) in the case of one single independent agency. It further explores the criteria for the distribution of the disputes between the Council of State and the ordinary administrative courts as well as the criteria adopted by the national legislation and case-law for the applicable standard of review (judicial review or merits review). In that respect the thesis notes not only the lack of coherence of the existing procedural rules, but also the fluidity of the relevant case-law. Through those perspectives the thesis explores the possibility for the harmonization of the legal status of independent agencies and proves that their integration in the legal order serves as a reference example for the examination of the administrative law as an epistemological subject.

Η μελέτη εξετάζει την αλληλεπίδραση ανεξαρτησίας και δικαστικού ελέγχου της δράσης των ανεξάρτητων αρχών. Ερευνά πώς ο δικαστικός έλεγχος συμβάλλει στη θεμελίωση και την εννοιολόγηση της ανεξαρτησίας και στην εξειδίκευση των επιμέρους εγγυήσεών της και αποδεικνύει ότι ο δικαστικός έλεγχος αφενός επιδρά στη θεσμική οργάνωση και διάρθρωση των ανεξάρτητων αρχών και αφετέρου συνιστά εγγύηση της ανεξαρτησίας και της αρμοδιότητάς τους. Η μελέτη υποστηρίζει ότι η ανεξαρτησία θεμελιώνει τη δικονομική εξατομίκευση των ανεξάρτητων αρχών έναντι του Δημοσίου και τάσσεται υπέρ της διεύρυνσης της ενδικασιμότητας των πράξεών τους. Επίσης αποδεικνύει ότι η ανεξαρτησία και τα θεσμικά χαρακτηριστικά των ανεξάρτητων αρχών επηρεάζουν σε ορισμένο βαθμό το δικαστικό έλεγχο των πράξεών τους, στο επίπεδο της οργάνωσης, αλλά κυρίως στον τρόπο ενάσκησής του και προτείνει ένα πρότυπο καθορισμού της δέουσας έκτασης του δικαστικού ελέγχου, σύμφωνα με τη μεθοδολογία της συγκριτικής θεσμικής ανάλυσης επί τη βάσει κριτηρίων δικαιοκρατικών, δημοκρατικών και αποτελεσματικότητας και μεταξύ άλλων εξετάζει την εξειδίκευση καθώς και τους μηχανισμοί δημοκρατικής νομιμοποίησης ανεξάρτητων αρχών και δικαστηρίων. Για το σκοπό αυτό μελετώνται συγκριτικά παραδείγματα από τη νομολογία δικαστηρίων της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, του Καναδά, αλλά και παραδείγματα από τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η μελέτη εξετάζει ακόμα την κατανομή των διαφορών από πράξεις ανεξάρτητων αρχών μεταξύ της δικαιοδοσίας των διοικητικών και των πολιτικών δικαστηρίων και δείχνει την αδικαιολόγητη παρεμβολή της ποινικής δικαιοδοσίας του Αρείου Πάγου. Ακόμα, μελετά τα κριτήρια υπαγωγής των διαφορών από την προσβολή πράξεων των ανεξάρτητων αρχών σε ακυρωτικό ή ουσιαστικό έλεγχο πλήρους δικαιοδοσίας και την κατανομή των διαφορών μεταξύ ΣτΕ και τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και διαπιστώνει αφενός την έλλειψη συνοχής των υφιστάμενων δικονομικών κανόνων και αφετέρου τη ρευστότητα των νομολογιακών λύσεων κατά την πρακτική ενάσκηση του δικαστικού ελέγχου. Μέσα από την εξέταση των επιμέρους προβληματικών η διατριβή ερευνά τη δυνατότητα εναρμόνισης του νομικού καθεστώτος των ανεξάρτητων αρχών και αποδεικνύει ότι η ένταξη του θεσμού των ανεξάρτητων αρχών στην έννομη τάξη προσφέρεται ως παράδειγμα αναφοράς για την εξέταση του διοικητικού δικαίου ως επιστημολογικού αντικειμένου.